"Naald in hooiberg teruggevonden": vermiste radioactieve capsule in Australische outback is terecht

Afgelopen weekend verspreidde de deelstaat West-Australië een radioactive substance risk, oftewel een waarschuwing voor een radioactieve stof. Tijdens een transport van Newman naar Perth, over een afstand van ruwweg 1.400 kilometer, raakte een capsule met cesium-137 zoek. Cesium-137 is een radioactief element dat gebruikt wordt in de mijnbouw.

Het transport volgde de Great Northern Highway, die het noorden en het zuiden van de staat met elkaar verbindt en grotendeels door de verlaten outback gaat. Het was niet duidelijk hoe en wanneer precies de capsule verloren geraakt is, het zoekgebied was dus immens groot. De afgelopen zes dagen werd op strategische plaatsen gezocht, onder meer met behulp van de gps-gegevens van de truck en met toestellen die radioactieve straling kunnen meten.

De capsule meet amper 6 op 8 millimeter, kleiner dan een muntstukje van 10 Australische cent. Het leek op zoeken naar de spreekwoordelijke naald in de hooiberg, maar soms levert zo'n zoektocht effectief resultaat op. Vanmorgen meldde DFES, het overheidsdepartement voor brand- en noodhulpdiensten, dat de capsule terecht is.

De capsule werd volgens DFES om 11.30 uur plaatselijke tijd gevonden net ten zuiden van Newman, in de rijrichting naar het noorden. Een exacte locatie is niet bekend. "De capsule lag op 2 meter van de rand van de weg", zegt Darren Klemm van DFES. "Het voertuig dat de capsule traceerde, reed 70 kilometer per uur. Detectie-apparatuur aan boord merkte een signaal op. Het zoekteam ging vervolgens op zoek met draagbaar detectiemateriaal."

Er werd een veiligheidszone van 20 meter rondom het object afgebakend. "Experts van het leger verifiëren de capsule aan de hand van het serienummer. De capsule wordt in een loden container geplaatst om de straling af te schermen", zegt Klemm. Het object zal naar Newman worden gebracht en morgen, op 2 februari, gaat het naar Perth.  

Dat de capsule teruggevonden werd, is bijna een mirakel. "Ik wil benadrukken dat dit een uitzonderlijk resultaat is. Als je de omvang van het zoekgebied bekijkt, was het lokaliseren van dit object een gigantische uitdaging", zei bevoegd minister Stephen Dawson. "De zoekteams hebben echt bijna letterlijk de naald in de hooiberg gevonden." Hij bracht hulde aan "het teamwerk dat meerdere agentschappen oversteeg in een zaak met schijnbaar onmogelijke kansen."

De vondst veroorzaakt begrijpelijkerwijs ook een golf van opluchting. "Hoewel de capsule piepklein was, was er toch een aanzienlijk gezondheidsrisico", zegt Andrew Robertson, hoofd van de gezondheidsdienst van West-Australië, aan ABC News. De capsule geeft een "redelijke" hoeveelheid radioactieve straling af die overeenstemt met de straling van 10 röntgenfoto's in een uur. Bij aanraking kan de capsule huidirritatie, brandwonden of stralingsziekte veroorzaken.

Volgens Robertson is de capsule gevonden in een afgelegen gebied, ver van enige bewoning, wat het onwaarschijnlijk maakt dat iemand blootgesteld is aan radioactieve straling. Het lijkt er volgens hem ook op dat de capsule niet verplaatst werd nadat hij van de truck gevallen is. Robertson is blij dat er niemand gewond geraakt is. Er volgt nu een grondig onderzoek. Als blijkt dat de wettelijke voorschriften voor de behandeling van radioactief materiaal overschreden zijn, kunnen er boetes worden uitgedeeld.

De capsule was een onderdeel van een instrument om de dichtheid van ijzererts te meten. Een gespecialiseerd bedrijf moest het instrument -zorgvuldig verzegeld- naar Perth brengen. Het transport vertrok op 12 januari op de site van Gudai-Darri van het mijnbedrijf Rio Tinto. Op 16 januari kwam het transport aan in Malaga, een voorstad van Perth, en werd de inhoud op een beveiligde plaats opgeborgen. Toen het pakket op 25 januari geopend werd voor inspectie, stelde men vast dat het instrument gebroken was en de capsule weg. Op dat moment werd alarm geslagen.

Het blijft voorlopig een raadsel hoe de capsule is kunnen verdwijnen. Experts vermoeden dat trillingen van de truck de montagebout en de schroeven aan het instrument hebben doen loskomen. De capsule zou daardoor uit het instrument zijn losgekomen en mogelijk via een kier in de truck op de weg gevallen.