Honderdduizenden leerkrachten, ambtenaren en treinbestuurders staken in Verenigd Koninkrijk, mogelijk grootste stakingsdag in 10 jaar 

De Britse minister van Onderwijs Gillian Keegan probeerde ouders vanmorgen nog gerust te stellen door te zeggen dat een meerderheid van de scholen vandaag open zal zijn, met hier en daar wat moeilijkheden. Maar de Britse onderwijsvakbond NEU zag dat anders. De NEU verwachtte vanmorgen dat 85 procent van de scholen vandaag volledig of gedeeltelijk gesloten zal zijn.

De grote meerderheid van de scholen verschaften de leerlingen wel taken om thuis aan te werken, zo blijkt uit een rondvraag van de Association of School and College Leaders. Kwetsbare leerlingen werden dan weer wel toegelaten op school, ook kinderen van mensen met een "kritisch beroep" werden opgevangen in sommige scholen. Andere scholen die openbleven, voegden klassen samen of schakelden extra personeel in.

De meeste door de staking getroffen scholen bevinden zich in Engeland en Wales, maar ook in delen van Schotland wordt gestaakt. Hoeveel leerkrachten vandaag het werk hebben neergelegd, is niet helemaal duidelijk. De BBC meldde vanmorgen dat meer dan 100.000 leerkrachten zich zouden kunnen aansluiten. Het persagentschap Reuters had het over mogelijk 300.000.

Daarnaast staken ook heel wat professoren aan de universiteiten. Ook naar schatting 100.000 ambtenaren in meer dan 120 overheidsdepartementen zijn vandaag niet komen opdagen. Ook de treinbestuurders staken mee, net als de buschauffeurs in Londen.

De vakbonden verwachten dat alles samen tot 500.000 mensen vandaag het werk hebben neergelegd. Dat zou dan meteen de grootste actiedag in 10 jaar tijd zijn. Tegelijk vindt in Londen een betoging plaats waar duizenden (volgens sommige bronnen tienduizenden) mensen op straat zijn gekomen om hun eisen kracht bij te stellen. Ook in de Schotse hoofdstad vindt zo'n - weliswaar kleinere - betoging plaats.

De belangrijkste eis van al die stakers is een loonsverhoging, geen kleine van een paar procenten, maar een die de inflatie voldoende compenseert. Door de inflatie (in het VK nu rond de 10 procent, de hoogste in 40 jaar tijd), is de koopkracht van heel veel mensen gedaald, omdat er geen automatische indexering is zoals in België en de lonen dus niet mee zijn verhoogd.

Het gevolg is dat heel wat extra mensen in het Verenigd Koninkrijk voor de eerste keer een beroep hebben moeten doen op voedselbanken. In sommige ziekenhuizen werden die zelfs ingericht voor het eigen personeel. In het onderwijs zagen leerkrachten zich verplicht om in het weekend een tweede baan uit te oefenen om de eindjes aan elkaar te knopen.

Een eerdere loonsverhoging van zo'n 5 procent in het onderwijs wordt door de leerkrachten en vakbonden weggelachen. Met de hoge inflatie komt dat nog altijd neer op loonverlies, klinkt het. Bovendien werd die loonsverhoging amper gefinancierd door de overheid, waardoor de scholen er grotendeels zelf voor moesten instaan en daardoor op andere zaken moesten besparen. De afgelopen 10 jaar zou het loon van de leerkrachten zelfs met zo'n 11 procent gedaald zijn als je rekening houdt met de inflatie.

De onvrede in het onderwijs is er niet van vandaag op morgen. Al jaren is er een gebrek aan personeel (omdat de lage lonen te weinig nieuwe mensen aantrekken), waardoor de mensen die wel in het onderwijs staan nog meer werklast krijgen, klagen de leerkrachten aan. "Ik staak omdat ik wanhopig begin te worden", getuigt een leerkracht aan de BBC.

Maar de Britse regering wil niet ingaan op de looneisen van de stakers, ze argumenteert dat loonsverhogingen in lijn met de inflatie die inflatie alleen maar verder zullen aanjagen. En dat zou een ramp zijn voor de hele Britse economie, luidt het. De regering lijkt nu vooral te wachten tot de inflatie weer daalt, om dan aan de stakers te kunnen zeggen dat ze helemaal geen recht hebben op een loonsverhoging, legt correspondente Lia van Bekhoven uit in VRT NWS Live. 

Naast de roep om een degelijke loonsverhoging, wordt vandaag ook actiegevoerd tegen een nieuwe wet in wording die het recht op staken in verschillende sectoren zou inperken.

"Na jaren van brute loonsverlagingen hebben verpleegkundigen, leerkrachten en miljoenen andere ambtenaren hun levensstandaard zien verminderen en ze zullen met nog meer loonellende geconfronteerd worden. In plaats van nieuwe manieren te verzinnen om het stakingsrecht aan te vallen, zouden er in de hele economie loonsverhogingen moeten komen, te beginnen met een behoorlijke loonsverhoging voor werknemers in de hele publieke sector", zegt Paul Nowak, secretaris-generaal van de Trades Union Congress (TUC), een overkoepelende vakbondsorganisatie.

De stakingsdag van vandaag is niet de eerste de voorbije maanden en zeker ook niet de laatste. Begin volgende week leggen de verpleegkundigen opnieuw het werk neer, net als ambulanciers, paramedici en andere medische beroepen.

Tijdens de krokusvakantie staken dan weer de douaniers in Dover en Calais. Dat zou ook gevolgen kunnen hebben voor wie via de Eurotunnel van het Europese vasteland naar het Verenigd Koninkrijk wil reizen.

De Britse bevolking lijkt verdeeld te reageren op al die stakingen, zo blijkt alvast uit peilingen. Volgens de meest recente peiling van Ipsos staat 40 procent van de ondervraagden achter de stakingen, 38 procent zegt tegen te zijn. De goedkeuring hangt sterk af van de beroepsgroep die staakt. Zo lijkt de bevolking te vinden dat treinbestuurders genoeg verdienen, voor de staking van leerkrachten lijkt dan weer meer sympathie te bestaan.