‘Na 14 dagen word je er al afhankelijk van’: apothekers gaan helpen om gebruik van slaapmiddelen af te bouwen

Welke rol neemt de apotheker op om de patiënt van slaappillen af te helpen?

“Wij gaan als apothekers nauw samenwerken met de huisartsen om patiënten te begeleiden die slaappillen nemen en hun gebruik willen afbouwen. De patiënt krijgt van ons een bereiding met telkens een kleinere dosis. Daarnaast zullen we ook begeleiden en coachen, en de patiënt zo motiveren om het traject te blijven volhouden. In bepaalde gevallen verwijzen we door naar de psycholoog.

“Er worden elke dag meer dan een miljoen tabletten geslikt in ons land, dat is enorm veel. Het is niet gemakkelijk om daarmee te stoppen. Wij zijn als sector al enkele jaren vragende partij om een meer zorgverstrekkende rol te spelen.”

Hoelang loopt zo’n traject - en is het ook effectief?

“Dat hangt af van de patiënt en zijn afhankelijkheid van slaappillen. Een traject waarbij we met langere stabilisatieperiodes telkens 10 procent van de dosis afbouwen, kan ongeveer een jaar duren. Als de patiënt meer gemotiveerd is, kan het sneller. Het varieert van 50 tot 360 dagen.

“Hoe trager de afbouw, hoe makkelijker de patiënt ervan af zal geraken en hoe groter de kans dat hij het achteraf volhoudt. We zien slaagpercentages tussen 40 en 70 procent. Dat is naar medische normen zeer doeltreffend.”

Waarom zijn slaappillen zo gevaarlijk?

“Een slaappil is zinvol om een korte, moeilijke periode door te komen. Na het verlies van een dierbare bijvoorbeeld. Maar na veertien dagen treedt er al gewenning op en kunnen patiënten er afhankelijk van worden.

“Slaapmiddelen op voorschrift bevatten benzodiazepines, wat tot ernstige bijwerkingen kan leiden. Zeker bij oudere mensen is er meer gevaar op valincidenten, doordat ze nog versuft zijn als ze wakker worden. Zo belanden ze vaker in het ziekenhuis met heup- of dijbreuken, of erger.

“In het verkeer hebben we het vaak over alcohol achter het stuur, maar ook door de reststoffen van zo’n slaappil ben je minder alert. Dat leidt tot meer verkeersongevallen en uiteindelijk tot hogere zorgkosten voor de samenleving.”

Voorkomen is misschien nog beter. Wat kunnen we doen om beter te slapen zonder naar pillen te grijpen?

“Dit initiatief is inderdaad bedoeld om mensen van pillen af te helpen. Maar we moeten patiënten ook sensibiliseren en er in de eerste plaats voor zorgen dat ze er niet afhankelijk van worden.

“Dat kunnen we doen door een betere slaaphygiëne te adviseren. Het is belangrijk om een rustgevende omgeving te scheppen voor je gaat slapen. Gsm’s, laptops en andere blauwe schermen zijn zeker te vermijden voor je gaat slapen, je kunt beter nog een boek lezen. Ook alcohol heeft een negatief effect.

“Wie toch liever een middeltje neemt, kan zonder voorschrift plantaardige middelen verkrijgen. Die zijn op basis van plantenextracten zoals valeriaan en hebben ook effect, zonder dat er gewenning optreedt.”

Dit is een proefproject, maar vindt u dit een goede evolutie? Ziet u nog mogelijkheden voor apothekers om meer medisch advies te geven?

“Het is belangrijk om te benadrukken dat we geen werk willen afnemen van de huisarts. Het is wel zo dat ook de apotheek belangrijke zorgverstrekkende taken kan uitvoeren. Niet vervangend, wel aanvullend. Zo ontlasten we de huisarts en heeft die meer tijd voor complexe zorgtaken.

“Tijdens corona hebben we waardevolle testcapaciteit gecreëerd toen de labo’s en huisartsen op hun limiet zaten. Uit internationale studies blijkt dat de vaccinatiegraad van de bevolking hoger ligt als ook de apotheek daarvoor wordt ingezet. In België kan dat alleen voor covid, maar ook voor de griepprik is er potentieel. Onderschat niet hoeveel mensen dagelijks bij een apotheek langskomen. Bovendien heeft een apotheek brede openingsuren, dat werkt allemaal enorm drempelverlagend.”