Kunnen Hongaarse studenten binnenkort niet meer op Erasmus? 

Voor duizenden studenten in Hongarije is het misschien binnenkort niet meer mogelijk om op Erasmus te gaan. De Europese Unie is niet akkoord dat politici uit het kamp van premier Viktor Orbán mee universiteiten besturen en heeft daarom het Erasmusgeld voor Hongarije bevroren. Correspondent in Hongarije Tijn Sadée sprak met studenten en bestuurders van de getroffen universiteit van Szeged, in het zuiden van Hongarije.

Een tijd geleden werd in Hongarije het bestuur in verschillende universiteiten hervormd. Een derde van de universiteiten wordt nu gerund door comités waar politici van Fidesz in zetelen, de partij van Orbán. Die comités hebben het volledige bestuur in handen, wat volgens de EU een belangenconflict kan zijn: ministers uit de regering zouden zo namelijk vanuit hun functie geld kunnen toebedelen aan "hun" universiteit. Hongarije heeft al moeite gedaan om dat probleem op te lossen, maar nog niet voldoende, zegt de EU.

De beslissing om Erasmus te bevriezen voor Hongarije werd al genomen in december vorig jaar. Toen besloot de EU om onder het nieuwe rule of law mechanism of rechtsstaatsmechanisme 6,3 miljard euro aan Europees geld voor Hongarije tegen te houden. Dat geld dient om minder welvarende EU-landen op hetzelfde niveau te krijgen als de rijkere landen. Hongarije wordt gestraft, omdat volgens de EU het risico bestaat dat dat geld op een corrupte manier besteed zal worden. De Unie maakt zich al langer zorgen over bijvoorbeeld de onafhankelijkheid van de rechtspraak in Hongarije, maar ook de bescherming van asielzoekers, de rechten van LGBTQI-personen, en ga zo maar door.

Hongarije moest tegen midden november aantonen dat het op 17 werkpunten van de EU vooruitgang had geboekt. Maar die vooruitgang was voor Europa niet groot genoeg, dus heeft het een deel van het geld afgepakt waar Hongarije normaal recht op heeft om allerlei projecten te financieren. Volgens datzelfde rechtsstaatmechanisme wordt nu ook de pot met geld voor Erasmus voorlopig afgepakt van een derde van de universiteiten in Hongarije.

De Hongaren maken zich sterk dat er geen vuiltje aan de lucht is, want ook universiteiten in andere landen, waaronder België, worden gerund door comités met politici en hoogwaardigheidsbekleders, zeggen ze. De stafchef van Orbán noemde de beslissing van Europa onaanvaardbaar, en dreigde er zelfs mee om de zaak voor het Europees Hof van Justitie te brengen. Als de situatie niet opgelost geraakt, zal Hongarije zelf betalen om studenten op Erasmus te kunnen laten gaan, klinkt het.

Erasmus in Hongarije in cijfers

  • Voor bijna 15 miljoen euro aan Erasmusbeurzen uitgereikt aan studenten in het hoger onderwijs
  • 8.700 Hongaarse studenten gaan op Erasmus in Europa
  • Meer dan 12.000 studenten komen naar Hongarije voor een uitwisseling

Viktor Cselédes studeert IT aan de universiteit van Szeged, maar hij is er niet gerust op dat Hongarije op z’n eentje uitwisselingen zal kunnen organiseren voor studenten. “Ik weet niet of we genoeg geld hebben, en of we dezelfde connecties zullen hebben”, zegt hij. “Door Erasmus bestaan er banden tussen universiteiten, ik weet niet of mijn universiteit nu ook al die connecties zal hebben, en of we dezelfde kansen zullen krijgen om naar het buitenland te gaan.”

Het is jammer dat studenten de dupe dreigen te worden. Wij zouden net het verschil kunnen maken

Ook Kinga Balázs maakt zich zorgen, zij studeert Engels en Spaans: “Ik studeer talen, dus zou het een geweldige kans zijn om naar het buitenland te gaan en de taal in het land van herkomst te leren. Dat die kans wordt afgepakt, is een zware klap.” Wel vindt ze het terecht dat Hongarije tot de orde geroepen wordt: “Als je altijd maar de regels overtreedt, moeten daar ook consequenties aan verbonden zijn. Deze regering is democratisch verkozen, dus op een manier is het ook onze eigen schuld dat dit gebeurt. Het is alleen jammer dat wij, studenten, er nu de dupe van dreigen te worden. Wij zouden net het verschil kunnen maken.”

Viktor en Kinga, studenten van de universiteit van Szeged.

Gábor Szábo, het hoofd van het comité dat de universiteit van Szeged bestuurt, noemt de stappen van Brussel pure chantage. “Dit is geld voor studenten, het gaat rechtstreeks naar hen, dus het kan niet in corrupte handen vallen. Dit gaat over politiek, de EU zou beter moeten weten dan jonge mensen te straffen.” Dat zegt ook Tíbor Navracsics, hij is minister in de regering van Orbán die verantwoordelijk is voor de besteding van het EU-geld, en ook voormalig EU-commissaris voor onderwijs. “Het is jammer dat politiek en Erasmus vermengd zijn geraakt.” Navracsics zetelt tevens ook in het comité dat een andere universiteit in Hongarije bestuurt.

Oplossing in zicht?

Maar zo’n vaart zal het mogelijk niet lopen. Eind januari heeft Navracsics samengezeten met de EU, na afloop zei hij dat de wet rond de organisatie van universiteiten gewijzigd zou worden, en dat daar enkel twee kleine amendementen voor nodig zijn. Ook de EU zegt dat de wil er is om snel tot een oplossing te komen.  

De contracten voor Erasmus tot midden 2024 zijn nu al verzekerd. Voor daarna loopt nu de inschrijvingsprocedure voor universiteiten, ze hebben nog tot juni om de nodige hervormingen door te voeren, dan worden de contracten afgesloten voor de volgende jaren. Dat zou geen probleem moeten zijn, zegt de EU: “Hongarije moet gewoon actie ondernemen om dit op te lossen.”

Beluister een gesprek met professor Europese politiek Steven Van Hecke (KU Leuven) in "De ochtend":

Meest gelezen