Sommige consumenten betalen nu allicht te veel voor hun energieverbruik: zo kan je er iets aan doen

Het nieuws over de stijgende energieprijzen had vorig jaar uiteraard weinig goeds in petto voor de consument. De voorschotfactuur ging omhoog en er was niet meteen beterschap in zicht. De dalende energieprijzen van de afgelopen maanden brengen daar nu misschien verandering in, al is het nog even afwachten vooraleer we dat terugzien op onze voorschotfactuur.

Voorschot versus werkelijk verbruik

Natuurlijk wil je als consument graag weten of je vandaag te veel betaalt en of je je energieleverancier al niet kan aansporen om je voorschotfactuur te verlagen. “Het beste wat je kan doen is je laatste jaarafrekening bij de hand nemen en kijken hoeveel jouw jaarlijks verbruik bedraagt”, vertelt energie-expert André Jurres. Via een vergelijkingswebsite als Mijnenergie.be kun je vervolgens te weten komen wat je naar schatting betaalt als je voor een andere energieleverancier zou kiezen.

Door de hogere voorschotfactuur, in combinatie met de lagere energieprijzen vandaag, zijn er consumenten die vandaag wellicht te veel betalen voor wat ze verbruiken. “Op dit moment kunnen we niet zeggen om hoeveel consumenten het gaat.” Jurres benadrukt wel dat consumenten het verschil tussen hun voorschot en de eindafrekening achteraf uiteraard terugbetaald krijgen.

Zelf berekenen

Als consument zijn er ook enkele manieren om je exacte verbruik te raadplegen en op basis daarvan uit te rekenen hoeveel je voorschotfactuur werkelijk zou moeten bedragen. “Wie nog over een analoge meter beschikt, kan dat enkel doen door zijn laatste jaarafrekening bij de hand te nemen en de V-test van de VREG te doen of een andere vergelijkingswebsite te raadplegen”, zegt Jurres.

Je kan er ook voor kiezen je meterstanden nauwkeurig bij te houden en zo uit te rekenen of je te veel betaalt. “In theorie is dit mogelijk, zolang je de juiste prijs per kilowattuur vanuit je factuur maar meeneemt in je schatting.”

Mensen met een digitale meter kunnen op hun maandfactuur duidelijk zien of hun maandfactuur in lijn ligt met hun werkelijke verbruik en dus ook hoeveel voorschot ze zouden moeten betalen. “Op dit moment betalen de meeste mensen met een digitale meter nog steeds een voorschot in plaats van hun effectieve verbruik.” Dat komt doordat niet alle leveranciers hun computersystemen al hebben aangepast om een maandelijkse afrekening op basis van het reële verbruik te bezorgen.

Maandelijkse afrekening

Als je daar als klant met een digitale meter om vraagt, zou je leverancier je nochtans zo’n maandelijkse afrekening voor je effectieve verbruik moeten bezorgen. “Je hoeft dat enkel aan te vragen bij je leverancier. Geraak je niet binnen bij het callcenter, dan kan je ook via een aangetekende brief om een maandelijkse afrekening verzoeken.”

“Om je een idee te geven: een doorsnee gezin verbruikt op jaarbasis zo’n 3.500 kWh aan stroom. Daarvoor betaal je vandaag gemiddeld genomen 1.746 euro per jaar. Het gasverbruik ligt rond de 17.000 kWh per jaar, goed voor een jaarfactuur van 2.450 euro. Per maand komt dit samen neer op een bedrag van 350 euro.”

Het voordeel van zo’n maandelijkse afrekening is dat je precies betaalt voor wat je verbruikt. Op die manier hoef je geen onaangename verrassingen bij de eindfactuur te vrezen. Tegelijk schiet je ook niet langer nodeloos centen voor aan de energieleverancier. Bij een faillissement loopt je als klant bovendien niet het risico om te veel betaalde voorschotten kwijt te spelen.

Het grootste nadeel aan de afrekening op basis van het werkelijke verbruik, is het feit dat je energiefactuur sterk verandert volgens het seizoen. In de zomer zal je heel weinig betalen, onder meer omdat je dan geen verwarming nodig hebt. Op dezelfde manier kan de maandfactuur tijdens de winter stevig oplopen. Die grilligheid is niet voor iedereen even handig. Een vast voorschotbedrag – waarbij het verbruik van het hele jaar netjes door twaalf is gedeeld – biedt heel wat consumenten meer houvast.

Tijd om te veranderen?

Of je nu best een nieuw energiecontract afsluit, is afhankelijk van je persoonlijke situatie. Heb je een variabel contract, dan geniet je automatisch van de lagere energieprijzen. Dat betekent niet dat je op je lauweren moet rusten, want ook bij de variabele contracten bestaan er grote verschillen tussen de goedkope en de dure contracten. Het is dan ook aangewezen om regelmatig, bijvoorbeeld elke drie maanden, de V-test of een andere online vergelijking te maken.

Wie erover nadenkt om over te stappen van een variabel naar een vast contract, wacht best nog even. “Ik vind het zelf nog wat vroeg”, stelde financieel journalist Paul D’Hoore bij VTM Nieuws. “De verwachting is dat de energieprijzen nog verder zullen dalen en dat er betere momenten komen om een vast contract af te sluiten. Maar ook al blijf je bij je variabel contract, dan doe je – dankzij die dalende prijzen – nog altijd een goede zaak.”

Een overstap is vooral aangewezen voor wie een vast contract heeft afgesloten in augustus of september, toen de energieprijzen recordhoogtes bereikten en de contracten dus duur waren. Zo is het vaste contract van Luminus vandaag veel goedkoper dan de vaste contracten uit augustus of september vorig jaar. Consumenten met een ouder vast contract, uit begin 2022 of vroeger, houden daar best aan vast.

Sociale tarieven

Jurres merkt op dat de sociale tarieven voordeliger blijven, ook in tijden van dalende energieprijzen. De voorwaarde is natuurlijk dat je voor het sociale tarief in aanmerking komt. “Voor een modaal gezin met twee inkomens is dat zeker al niet het geval.”

De geschatte jaarprijs van een contract voor consumenten met een sociaal tarief is gebaseerd op de meest recente kwartaalprijzen. Dat maakt een vergelijking met commerciële contracten moeilijk. Wie een commercieel contract afsluit, zal de evolutie van de energieprijs daarin snel terugzien. Bij contracten met een sociaal tarief ligt dat anders. Dat ligt namelijk voor drie maanden vast, op basis van de prijs van drie maanden geleden.

Voor het eerste semester van dit jaar zorgt dat voor de opvallende situatie waarbij de prijzen voor elektriciteit en gas gestegen zijn voor mensen die een sociaal tarief betalen, in plaats van gedaald, zoals dat het geval is voor de commerciële energieprijs. Dat komt doordat de energieprijzen van begin oktober, die toen een stuk hoger lagen dan nu, de basis vormen voor de berekening van het sociaal tarief van het eerste kwartaal van dit jaar.

Hoewel de sociale tarieven gestegen zijn dit eerste kwartaal, betaal je nog steeds veel minder in vergelijking met de commerciële energieprijs. Voor een doorsnee gezin met een gemiddeld verbruik bedraagt het verschil samen 2.563 euro op jaarbasis.