Waarom de ECB de rente voor de vijfde keer in nauwelijks 7 maanden optrekt (en hoe jij dat zou kunnen voelen)

Na renteverhogingen in juli, september, november en december trekt de ECB, zoals verwacht, de depositorente opnieuw met 0,5 procentpunt op tot 2,5 procent. Ter herinnering: vóór 27 juli 2022 lag die depositorente jarenlang onder nul: banken moesten toen dus zelf betalen om geld te stallen bij de centrale banken.

De vele renteverhogingen op korte tijd zijn een reactie van de ECB op de hoge inflatie - de algemene stijging van het prijspeil - in de eurozone. Die is veroorzaakt door de snel stijgende energieprijzen tijdens de economische heropleving de coronacrisis, een evolutie die nog versterkt werd door de inval van Rusland in Oekraïne. De hoge energieprijzen hebben uiteindelijk ook de prijsverhoging van andere producten in gang gezet.

Het is bij uitstek de taak van de ECB om de inflatie in de eurozone in toom te houden. Een renteverhoging kan dat effect hebben. Door dat te doen, wordt lenen namelijk duurder, waardoor mensen en bedrijven minder geneigd zijn om geld te lenen. Een hogere rente doet mensen wat meer sparen en minder consumeren en ze maakt het voor bedrijven duurder om te lenen en te investeren. Zo vertraagt de economie en zou de inflatie weer kunnen temperen.

Een hogere rente laat zich doorgaans vrij snel voelen in de interestvoet die je moet betalen op woonleningen. Een rentevaste lening over 20 jaar voor een huis met een waarde van 250.000 euro heeft nu al een gemiddelde rentevoet van 3,26 procent, zo leert de Rentebarometer van Immotheker Finotheker. Dat is meer dan een verdubbeling in een jaar tijd: in februari 2022 lag diezelfde gemiddelde rentevoet nog rond 1,4 procent. Die stijgende tendens zal nog niet op korte termijn keren.

Voor spaarders kan de nieuwe renteverhoging wel goed nieuws zijn. Na het vorige rentebesluit van de ECB hebben zowat alle banken de interest op hun spaarboekjes opgetrokken. Intussen zijn er al 22 spaarboekjes bij de banken die een rente bieden boven de 1 procent. De kans is reëel dat die trend zich in de komende maanden verderzet.

Ja, dat is steevast een moeilijk evenwicht, want een renteverhoging heeft doorgaans pas vele maanden later een effect. Grijpt de ECB te fors in, dan zou de economie uiteindelijk ook te snel kunnen vertragen en uiteindelijk zelfs kunnen krimpen. In dat geval duikt het doembeeld van een recessie op, een langere periode van economische achteruitgang. 

"We hebben in Europa het afgelopen jaar al 250 basispunten aan renteverhogingen gezien", legt Carsten Brzeski van ING uit in "De ochtend" op Radio 1. "Dit jaar komen er nog 150 basispunten bovenop. En dan is het afwachten. We hebben in Europa nog nooit zo'n sterke renteverhoging op korte tijd gezien. Dus we moeten ons toch een beetje vasthouden voor de negatieve gevolgen van deze rentestappen op de economie."

Intussen is de inflatie overigens al wat gezakt, maar dat is vooral te verklaren door de dalende energieprijzen. Nog altijd staat de kerninflatie op 5,2 procent.

De Federal Reserve, de centrale bank in de Verenigde Staten, trok gisteren de rente inderaad op met "slechts" 25 basispunten tot een bandbreedte van 4,50 tot 4,75 procent. "De ECB loopt duidelijk achter op de Amerikaanse centrale bank", weet Breszki. "De ECB is pas vorige zomer echt wakker geworden en moet nu veel inhalen."

De ECB laat ook meteen weten dat ze van plan is om de rentetarieven bij haar volgende beleidsvergadering in maart nog eens met 50 basispunten te verhogen. Dan zal ze ook "het verdere traject van het monetair beleid beoordelen", luidt het. 

Tegen deze zomer verwacht Brzeski dat er in Europa pas een einde zal komen aan de renteverhogingen. Wat niet betekent dat er onmiddellijk een renteverlaging in zicht is. "Alle centrale banken willen eerst zeker zijn dat de inflatie weer volledig teruggeduwd is voor ze daaraan beginnen."