Zuhal Demir wil justitie volledig in Vlaamse handen: “Eigen gevangenissen en strafbepalingen zijn cruciaal”

Is het een goed idee om justitie niet langer grotendeels een federale bevoegdheid te maken, maar ze voornamelijk naar de gemeenschappen door te schuiven? Op vraag van Vlaams minister van Justitie Zuhal Demir (N-VA) werd dat bestudeerd door twee Grondwetspecialisten, zo zei ze donderdagavond in Terzake. De conclusie? “Ik denk dat het cruciaal is dat er eigen gevangenissen en eigen strafbepalingen komen in de gemeenschappen.”

gjs, san, js

In de bijna 500 pagina’s tellende studie die Grondwetspecialisten Stefan Sottiaux en Arvid Rochtus (allebei KU Leuven) op vraag van Demir maakten maar wel academisch onafhankelijk is, vergelijken zij de situatie in België met die in vijftien andere landen zoals de VS, Canada, Duitsland en Oostenrijk. En dan valt al snel op dat België met justitie als grotendeels federale bevoegdheid – alleen alternatieve straffen zoals enkelbanden zijn sinds 2014 bij de gemeenschappen ondergebracht – een uitzondering is.

De academici oordeelden dat het doenbaar is om het grootste deel van die bevoegdheden naar de deelstaten te halen, al zal een deel ook federaal moeten blijven. Een voorkeur spreken ze niet uit. Sottiaux legt wel een aantal scenario’s voor om tot een nieuwe bevoegdheidsverdeling te komen. Het is aan de politiek om de beslissing te maken, vinden zij. Vlaams minister van Justitie Zuhal Demir (N-VA) maakte donderdagavond in Terzake alvast duidelijk het idee genegen te zijn, wat als N-VA-politica natuurlijk geen verrassing is.

Dweilen met kraan open

“Ik denk dat iedereen vandaag gefrustreerd is als het gaat over justitie en veiligheid”, zei ze. “Kijk maar naar de overbevolking van de gevangenissen of wat vanuit het federale rond enkelbanden wordt doorgestuurd. Het is met momenten dweilen met de kraan open, lang wachten op uitspraken ook. Bovendien zagen we deze week nog hoe Nederlandstalige slachtoffers behandeld worden in het terreurproces (de situatie rond de taal, red).”

Zeggen dat alles beter zou zijn als justitie een bevoegdheid van de gemeenschappen is, deed Demir niet. “Maar we zouden dat wel proberen. In een rechtsstaat heb je bovendien een fundamenteel probleem dat je in Vlaanderen een uitvoerende macht hebt - de regering - en een parlement dat wetten en decreten maakt, maar je hebt amper een rechterlijke macht. Dat is een fundamenteel democratisch deficit.”

“Ik ga ook niet zeggen dat Vlaanderen feilloos is”, zei Demir nog, die dus benadrukt dat het om veel meer dan het ideologische gaat. “Vanuit dat democratisch deficit vind ik het niet meer normaal dat we meer dan een jaar geleden beslist hebben om die studie te doen en te bekijken wat de pro’s en de contra’s zijn.” Hoe ver ze dan zou willen gaan? “Ik denk dat het cruciaal is dat er eigen gevangenissen en eigen strafbepalingen komen op het niveau van de gemeenschappen. Een eigen strafwetboek ook.”

“Grote uitzondering”

In een interview met De Standaard reageert grondwetspecialist Sottiaux zelf genuanceerd op zijn studie. Hij benadrukt vooral dat België “de grote uitzondering” is. “België kent nog steeds een heel unitaire justitie en is daarin een buitenbeentje onder federale staten”, zegt hij. “Allereerst zijn we een grote uitzondering omdat hoven en rechtbanken nog volledig federaal zijn. En als het gaat om politie zijn we pas echt uniek: in alle andere federale staten is ordehandhaving en lokale politie bij uitstek een deelstatelijke bevoegdheid. Wat niet betekent dat er per se iets mis zou zijn om het anders te doen.”

Sottiaux schetst in zijn studie verschillende scenario’s en dus niet alleen een volledige regionalisering. “Er zijn ook kleinere discrepanties die kunnen worden opgelost. Bij de zesde staatshervorming ontstond een enigszins surrealistisch resultaat, toen de strafuitvoering werd opgesplitst. Gevangenissen bleven federaal, maar enkelbanden en alternatieve straffen gingen naar Vlaanderen en Wallonië. Zoiets is zeer merkwaardig, dat is iets dat je alleen in België kunt bedenken.”

Aangeboden door onze partners

Hoofdpunten

Aangeboden door onze partners

MEER OVER