Belgische studie toont aan: bepaald vetzuur is belangrijke factor bij uitzaaiingen van borstkanker

Bijna 1 op de 9 vrouwen wordt tijdens haar leven geconfronteerd met de diagnose borstkanker. Het is daarmee de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen.

Bij een vroege diagnose is borstkanker meestal te genezen. Zodra een tumor echter is uitgezaaid en kankercellen zich door het lichaam hebben verspreid om tumoren te vormen in andere organen, daalt het overlevingspercentage tot minder dan 30 procent.

Een belangrijke risicofactor voor de vorming van dergelijke uitzaaiingen, is obesitas. Obesitas kan dan weer een gevolg zijn van het te veel eten van vetten. Tot hiertoe is het echter onbekend welke rol vetten spelen in het schadelijke proces van uitzaaiingen. De huidige therapieën zijn doorgaans dan ook niet afgestemd op borstkankerpatiënten met overgewicht.

Een onderzoeksgroep van professor Sarah-Maria Fendt (VIB-KU Leuven Centrum voor Kankerbiologie) heeft nu de rol van een specifiek vetzuur, de bouwstenen van vet, blootgelegd. Het vetzuur dat de professor onder de loep heeft genomen, is palmitaat. Palmitaat komt voor in zaadolie, vlees, melk en ultrabewerkte voedingsmiddelen.

De onderzoekers ontdekten dat borstkankercellen moleculen afscheiden die de palmitaatconcentratie in de longen verhogen. De kankercellen die daarna de longen bereiken, gebruiken dit palmitaat om uitzaaiingen te bevorderen.

"We wisten al dat palmitaat een belangrijke voedingsstof is voor kankercellen", zegt dokter Patricia Altea-Manzano, die meewerkte aan de studie. "Maar nu ontdekten we dat die kankercellen die zich verspreiden in het orgaan waar de uitzaaiing plaatsvindt, palmitaat kunnen afbreken tot nog kleinere moleculen. Bovendien zet palmitaat een enzym in deze kankercellen in gang, dat die kleinere moleculen hecht aan bepaalde eiwitten. Van deze eiwitten is bekend dat ze het vermogen van kankercellen bevorderen, om uiteindelijk uit te groeien tot metastasen."

Het is deze kettingreactie, die begint bij de interactie tussen palmitaat en specifieke eiwitten, die zorgt dat kankercellen zich kunnen verspreiden naar verre organen.

De onderzoekers probeerden daarnaast het omgekeerde te doen: ze bekeken of het blokkeren van de afbraak van palmitaat de vorming van metastasen zou kunnen stoppen. Met succes: door de afbraak van palmitaat in kankercellen te blokkeren, werd de toename van uitzaaiingen veroorzaakt door een vetrijk dieet, volledig tenietgedaan.

Verder onderzoek naar de verbindingen tussen palmitaat en de eiwitten, en naar de afbraak van palmitaat, is nodig. "Op lange termijn hopen we een therapeutische strategie tegen uitzaaiingen te ontwikkelen die is toegesneden op de behandeling van patiënten met overgewicht", vertelt professor Sarah-Maria Fendt. "Dit is zeer relevant omdat ongeveer 50 procent van de patiënten met borstkanker overgewicht heeft en therapieën op maat voor deze patiënten nog ontbreken.”

De studie is gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Nature Cancer.