Brazilië laat vliegdekschip met asbest in oceaan zinken, milieuorganisaties woest: “Ramp dreigt”

Het schip werd desondanks in de vrijdagnamiddag “gepland en gecontroleerd” tot zinken gebracht op zowat 350 kilometer van de Braziliaanse kust, in een zone “met een diepte van ongeveer 5.000 meter”, aldus de marine in een persbericht. Eerder deze week liet de marine al weten geen andere keuze te hebben dan het schip van 266 meter te laten zinken vanwege de erg slechte staat ervan.

Milieuorganisaties stellen echter dat het zes decennia oude vliegdekschip tonnen asbest, zware metalen en andere giftige materialen bevat, die schadelijk zijn voor de voedselketen in zee. Het dumpen van het giftige schip in de Atlantische Oceaan is volgens hen in strijd met zeker drie internationale milieuverdragen. Milieuorganisatie Robin des Bois noemde het schip zelfs “een giftig pakket van 30.000 ton”.

Nadat de Franse marine het bewuste vliegdekschip 37 jaar had gebruikt, kocht Brazilië het in het jaar 2000 over voor 12 miljoen dollar. Volgens ‘Time’ werd de 266 meter lange Sao Paulo daarmee het enige vliegdekschip van de Braziliaanse marinevloot.

Nog eens zoveel jaar later was de Sao Paulo klaar voor zijn pensioen. Een Turks bedrijf kocht het buiten gebruik gestelde schip in 2021 om het volledig te slopen, maar Turkije trok uiteindelijk de toestemming daartoe in toen het vaartuig in augustus 2022 de Middellandse Zee naderde, na discussie over de giftige materialen die er allemaal in zitten. Toen de Sao Paulo vervolgens werd teruggebracht naar Brazilië, mocht het schip daar ook niet aanmeren vanwege de grote milieurisico's.

Sindsdien dreef het vliegdekschip doelloos op de golven ergens in de Zuid-Atlantische oceaan, gevangen in een internationaal geschil over de giftige inhoud. Het raakte ook beschadigd. En nu staat het op het punt een enorm stuk afval in de oceaan te worden. “Een milieuramp dreigt”, aldus milieuorganisaties verbolgen.

Gezien het toenemende risico van slepen en het verslechterde drijfvermogen is iets anders dan het grote en oude schip gecontroleerd te laten zinken “onmogelijk”, stelt het Braziliaanse defensieministerie. De marine had het 'spookschip' onlangs alvast naar een locatie op 350 kilometer van de Braziliaanse kust gesleept. De oceaan is daar 5.000 meter diep. Volgens de autoriteiten is dat het veiligste gebied om het te laten zinken.

Vorige week zaterdag verklaarden militaire bronnen aan de Braziliaanse krant ‘Folha de São Paulo’ dat de marine daarbij explosieven zal inzetten, schrijft ‘Time’ nog. “De enige manier om een einde te maken aan een controversiële saga”, aldus de bronnen schouderophalend.

De openbare aanklager van Brazilië heeft wel als reactie op zorgen van een federaal milieuagentschap Ibama een civiele zaak aangespannen tegen de marine en een federale rechtbank gevraagd om de onmiddellijke stopzetting van de plannen, tevergeefs blijkt nu.

“We hebben het hier over een enorm schip dat zowel heel gevaarlijke als heel waardevolle materialen bevat”, stelt Jim Puckett, directeur van de ngo Basel Action Network (BAN). Hij benadrukt dat het vaartuig onder meer heel wat staal bevat, dat kan doorverkocht worden. “Dit schip laten zinken is naast alle milieuoverwegingen ook financieel gezien gewoon niet zinvol voor Brazilië. Miljoenen dollars aan staal kunnen gerecycleerd worden, wat ruimschoots opweegt tegen de kosten van het beheer van de gevaarlijke stoffen”, zegt hij. “Ik zou nog nooit zo’n waardevol schip opzettelijk tot zinken hebben zien brengen.”

BAN had de nieuwe linkse president van Brazilië, Luiz Inácio Lula da Silva, opgeroepen om in te grijpen en beroep te doen op gespecialiseerde firma’s die gevaarlijke stoffen als asbest veilig kunnen verwijderen.