Belgische topman bij Microsoft over oorlog in Oekraïne: "Dit is allereerste data-oorlog in de geschiedenis, data zijn grondstoffen met groot tactisch belang"

Het eerste dataconflict uit de geschiedenis. Zo noemt Bram Couwberghs, topman bij Microsoft, de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Couwberghs houdt voor Microsoft de digitale kant van het internationale slagveld in het oog voor West-Europa. "Rusland ziet deze oorlog niet enkel als een conflict dat op het terrein wordt uitgevochten, maar ook online, met spionage, fakenews en cyberaanvallen."

Bijna een jaar geleden trok Rusland zijn buur Oekraïne binnen voor wat de Russische president Vladimir Poetin een "speciale militaire operatie" noemde. De beelden die we sindsdien uit het land kregen, waren vooral van militaire aard. Tanks die zich vastreden, raketten die op woontorens insloegen of soldaten die in koelen bloede neergeschoten werden, gaven een beeld van hoe de oorlog er in Oekraïne aan toegaat.

Copyright 2022 The Associated Press. All rights reserved.

Maar achter de schermen is er ook een onzichtbare oorlog. "De allereerste dataoorlog uit de geschiedenis", noemt Bram Couwberghs het conflict. Couwberghs was in een verleden zelf nog actief als ontmijner bij het Belgisch leger, maar mag zichzelf vandaag Defence Intelligence Leader West-Europe noemen voor het Amerikaanse softwarebedrijf Microsoft. "Concreet betekent dat dat ik contacten met West-Europese overheden en defensies mee op touw zet en aanstuur", zegt hij in het programma "Het uur van de waarheid".

Aanvallen op communicatietorens

"Technologisch is alles zo snel geëvolueerd dat data veel belangrijker zijn geworden", motiveert hij zijn uitspraak over een data-oorlog. "Het volume aan data, maar ook de impact ervan is door sociale media, gsm's en satellieten veel groter geworden." 

"Rusland had dat van bij het begin van de oorlog al goed door. De eerste doelwitten waren datacentra, communicatietorens en media-agentschappen die het contact tussen burgers en overheden regelden. Rusland ziet deze oorlog niet enkel als een conflict dat op het terrein wordt uitgevochten. Het wil door data bijvoorbeeld ook beïnvloeden wat mensen over hen of de tegenstander denken."

Ook tussen militairen onderling is informatie van cruciaal belang. "Foto's van Russische tanks die op sociale media verschijnen kunnen bijvoorbeeld snel verspreiden waardoor de tanks door de Oekraïense defensie uitgeschakeld kunnen worden", zegt Couwberghs. 

Oekraïne gebruikt alle info die het kan vergaren op zo'n manier dat het zelfs met een kleine hoeveelheid materiaal toch een tactisch voordeel heeft

Bram Couwberghs, Defence Intelligence Leader Microsoft West-Europa

"Tegen een tank helpt natuurlijk een andere tank. Maar nog beter is het om te vermijden dat die tank daar in de eerste plaats geraakt. Oekraïne gebruikt alle info die het kan vergaren op zo'n manier dat het zelfs met een kleine hoeveelheid materiaal toch een tactisch voordeel heeft. Data zijn in deze oorlog zoals olie. Het is een grondstof die van tactisch belang is." 

Bram Couwberghs

Over de bescherming van de eigen data leerde Oekraïne al snel bij in het conflict. Microsoft heeft daarom geholpen bij het veiligstellen van de cruciale data van het land. Niet lang na het uitbreken van de oorlog begon de overzetting van enorme hoeveelheden data, petabytes (een triljoen bytes, red.) aan data, van fysieke datacentra in Oekraïne naar een cloudopslag. Een zwaar karwei en helaas ook geen zaligmakende oplossing. "Ook de cloud is niet immuun", legt Couwberghs uit. "Maar zo zijn de data wel moeilijker te bestoken als doelwit." 

"Door de constante cyberaanvallen, is het voortdurend zoeken naar manieren om ons te verdedigen. Elke kwetsbaarheid die dan ontdekt wordt, wordt onmiddellijk aangepakt."

Digitale voorsprong

Wie dacht dat Oekraïne een weerloos slachtoffer is tegenover Russische cyberagressie heeft het trouwens mis, zegt Couwberghs: "Oekraïne is op digitaal vlak een heel ontwikkeld land. Het heeft bijvoorbeeld bepaalde applicaties ontwikkeld om informatie te vergaren via de gsm's van burgers. Eigenlijk had en heeft het zelfs een voorsprong op Rusland. De Russen vielen dan wel aan, maar Oekraïne kon cyberaanvallen op haar data heel goed neutraliseren. Het spel was van in het begin duidelijk."

Sputnik

Waarom helpt Microsoft?

"Wij zijn een commercieel bedrijf. Wij hebben dus belangen. Microsoft heeft baat bij een veilige omgeving, bij een vrije meningsuiting, bij een democratisch stelsel. Dus onze belangen zijn deels gelijk aan die van Oekraïne."

Overzetten van data is ook een businessmodel. "Datacenters kosten geld, maar we investeren ook." Maar dat Microsoft daarmee eigenlijk in de oorlogsindustrie zit, vindt Couwberghs niet: "Er zijn wereldwijd nog zo'n 200 landen die hun dataopslag aan het optimaliseren zijn." 

Hoe ziet die informatievergaring bij Microsoft er eigenlijk uit? Bram Couwberghs werkt op hoger strategisch niveau bij Microsoft. Maar daarnaast telt het bedrijf ook teams die analyses maken van potentiële dreigingen.  "Wij hebben wereldwijd 1,5 miljard gebruikers van allerlei systemen van Microsoft. Al die toestellen creëren datasignalen die wij zien voorbijkomen. Die data worden geanalyseerd. Ik heb toegang tot die analyserapporten. En op basis van die inzichten proberen wij zaken bij te sturen. We geven informatie aan mogelijke doelwitten als er bijvoorbeeld nieuw soort malware opduikt." 

Is er ook dreiging voor België?

"Uiteraard is ook België een doelwit", zegt Couwberhgs. "Zowel voor cyberaanvallen als beïnvloedingscampagnes met fakenews". De NAVO en Brussel zijn een meer actieve rol gaan spelen in het conflict.  "In het begin was er veel online aandacht voor de Baltische staten. Waarschijnlijk had Rusland niet verwacht dat het westen zo eensgezind zou blijven. We zien naarmate de oorlog vordert dat ook de NAVO een belangrijker doelwit wordt voor spionage, beïnvloedingscampagnes en cyberactiviteiten. Wij werken nauw samen met overheden. We proberen zo open en eerlijk mogelijk informatie te delen met de partners waarvan wij denken dat ze die informatie nodig hebben." 

Het toont aan hoe belangrijk of machtig techbedrijven zijn, niet alleen Microsoft, maar bijvoorbeeld ook het Starlink van Elon Musk of Meta van Mark Zuckerberg. "Maar dat moet je nuanceren", vindt Couwberghs. "We hebben eerder een grote impact, geen macht. De sturing om een bepaalde zaken uit te voeren, gebeurt echt wel vanuit de politiek. Bedrijven spelen daar op in."

"Maar ik denk dat wij ons als bedrijf sowieso moeilijk kunnen verzoenen met regimes als Rusland, Iran of Noord-Korea. Wij hebben ook een charter, een missie. Het is altijd al geweest dat de industrie bepaalde conflicten moet ondersteunen. Dat was bijvoorbeeld zo in de Tweede Wereldoorlog of tijdens de Golfoorlog. En wij zijn nu eenmaal een westers bedrijf dat staat voor democratie." 

Meest gelezen