Nuraili was 11 jaar toen ze haar eerste dickpic kreeg, Ilana was 12: ‘Het wordt een deel van je leven op het internet’

“Na een aantal keer ben je het zo gewend dat het een deel van je leven op het internet wordt.” Al van kinds af aan brengt Nuraili (18) veel tijd online door. Ze vindt het fijn om via platformen als Amino of Discord over haar interesses te praten en leert er dikwijls nieuwe mensen kennen, maar het digitale leven heeft ook een schaduwkant. Zo’n twee keer per jaar sturen onbekende mannen haar foto’s van hun geslachtsdelen door. Toen dat voor het eerst gebeurde, was ze amper elf jaar oud.

Tijdens een livestream met haar nicht op de jongerenapp musical.ly vroeg een vreemde man hun plots of hij zijn camera ook kon aanzetten. Meteen nadat Nuraili hem aan de livestream toevoegde, haalde hij zijn penis boven. “Mijn nicht keek weg, maar ik voelde me schuldig dat ik het gezien had. Omdat ik hem zelf had toegelaten”, vertelt ze. Door de schaamte besloot ze om er niets over aan haar ouders te vertellen.

De situatie van Nuraili is herkenbaar voor heel wat jongeren. Een onderzoek naar onlinegeweld dat staatssecretaris voor Gelijke Kansen Sarah Schlitz (Ecolo) liet uitvoeren, toont aan dat 37 procent van de Belgen tussen 15 en 25 jaar oud al een dickpic ontving. De onderzoekers van de Universiteit Antwerpen en het Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen bevroegen 1.819 jongeren. Zo ontdekten ze dat jonge vrouwen het vaakst met de vorm van onlinegeweld te maken krijgen. Eenenvijftig procent van de meisjes kreeg al een foto van een penis toegestuurd, in zes op de tien gevallen gebeurde dat ongevraagd. Jongeren tussen 15 en 18 jaar ontvingen samen met niet-heteroseksuele mensen ook vaker ongewenste beelden.

Het onderzoek toont aan dat de helft van de ongewenste beelden verstuurd werd door onbekenden. Dat is misschien verrassend voor wie niet met het internet opgroeide, maar Ilana (17) vertelt dat zij en haar leeftijdsgenoten wel vaker nieuwe contacten leggen via het internet. Ze verwijst daarbij naar Snapchat, een app waarmee gebruikers foto’s kunnen delen en waar er een lage drempel is om onbekenden toe te voegen. “Er zijn een aantal mensen met wie ik nu zelfs bevriend ben”, zegt ze enthousiast.

Naast die nieuwe vriendschappen levert het internet de jonge vrouw ook behoorlijk wat overlast op. Zowat iedere week ontvangt ze dickpics, meestal van onbekende mensen. De eerste foto kreeg ze als 12-jarige van een jongen die ze nog nooit ontmoet had. “Ik vond het wel leuk dat hij me vertrouwde om zo’n beeld te sturen, maar je moet dat natuurlijk niet doen als er niet om gevraagd wordt.” Ze besloot om er niet over te praten met haar ouders uit angst dat ze de app zou moeten verwijderen. Wanneer ze nu ongewenste foto’s ontvangt, negeert ze die.

Voor ouders klinken de cijfers over de ongewenste dickpics alarmerend, maar het heeft weinig zin om de smartphones van kinderen uit het raam te gooien. Seksualiteitsbeleving speelt zich nu eenmaal ook in de onlinewereld af en die geest gaat niet meteen terug in de fles. Het onderzoek dat Schlitz bestelde, toont daarbij aan dat de jonge verzenders van zulke foto’s zich niet altijd bewust zijn van het feit dat hun gedrag ongewenst kan zijn. Meestal hopen ze om ontvangers te ‘verleiden’ of om zelf naaktbeelden terug te krijgen. Van de respondenten geeft 23 procent wel aan anderen met dickpics te willen intimideren of lastig te vallen.

Ongeacht de intenties berokkenen de foto’s ontvangers heel wat emotionele schade. “Jongeren krijgen zo het gevoel dat ze de controle kwijtraken”, vertelt Ymke Snauwaert, vormingsmedewerker bij het Centrum voor Geboorteregeling en Seksualiteit. Veel respondenten van het onderzoek vertelden zo dat ze zich in verlegenheid gebracht en woedend voelden.

Strafbaar

Er is niet één juiste manier om met ongewenste dickpics om te gaan, aangezien iedereen er anders op reageert. Via de belangrijkste socialemediaplatformen is het mogelijk om accounts snel te blokkeren en te rapporteren, al kan die tactiek niet verhinderen dat een afgewezen verzender een ander profiel aanmaakt. Wie meer zekerheid wil, kan daarom ook aangifte doen bij de politie. Door de hervorming van het Belgisch strafwetboek wordt het ongewenst verzenden van dickpics straks ook strafbaar. “Het is belangrijk om slachtoffers ook erkenning te geven. Het wordt nog vaak weggelachen omdat het over foto’s gaat. Maar als je grenzen zijn overschreden, moeten we dat ernstig nemen”, aldus Snauwaert.

Het kan misschien verleidelijk zijn om verzenders van ongewenste dickpics publiekelijk aan de schandpaal te nagelen door hun beelden te verspreiden, maar dat zet weinig zoden aan de dijk. Het is strafbaar en de vormingsmedewerker wijst erop dat jonge mensen niet noodzakelijk slechte bedoelingen hebben. “Soms doen ze iets waarvan ze de gevolgen onvoldoende inschatten en waarvan ze later spijt krijgen. Het blijft natuurlijk verkeerd, maar door hun fout openbaar te maken, los je weinig op.”