LIVE. Zelensky krijgt meer militaire steun en staande ovatie in Brussel, maar nog geen gevechtsvliegtuigen

De Franse president Emmanuel Macron heeft tijdens de nacht van donderdag op vrijdag benadrukt dat de door Oekraïne gevraagde gevechtsvliegtuigen "in geen geval" geleverd kunnen worden "in de komende weken". Hij geeft de voorkeur aan "meer bruikbare en snellere" wapens.

"Ik sluit absoluut niets uit", zo zei Macron tijdens een Europese top in Brussel aan journalisten. "Maar dit komt vandaag niet overeen met de noden."

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky had tijdens zijn Europese rondreis woensdag en donderdag overal aangedrongen op leveringen van gevechtsvliegtuigen voor zijn land. Die heeft Oekraïne nodig om een einde te kunnen maken aan de inval van Rusland, aldus Zelensky. 

De Oekraïense president is donderdag tijdens zijn bezoek aan Brussel ook ontvangen door koning Filip en premier Alexander De Croo. 

Dit bezoek was de enige bilaterale ontmoeting tussen België en Oekraïne. De andere ontmoetingen van de Oekraïense president in ons land waren op Europa gericht.

Voor koning Filip was de ontmoeting een gelegenheid om aan Zelensky naar de situatie in Oekraïne te vragen en de steun van ons land uit te spreken.

Na ruim zes uur gesprekken in allerhande formats heeft de Oekraïense president Volodymyr Zelensky donderdagavond omstreeks 18.30 uur de top van de Europese staatshoofden en regeringsleiders in Brussel verlaten.

Na een openingszitting en een persconferentie hield Zelensky in de loop van de middag gesprekken met kleinere groepjes van leiders. Zo sprak hij ruim een uur met premier Alexander De Croo in het gezelschap van de Litouwse president Gitanas Nauseda, de Portugese premier Antonio Costa, de Luxemburgse premier Xavier Bettel, de Ierse premier Leo Varadkar en de Maltese premier Robert Abela.

Zelensky presenteerde de leiders een overzicht van de wapens en ander militair materiaal waar zijn leger dringend nood aan heeft in de strijd met Rusland. De president schetste ook de volgende stappen die zijn land wil zetten in het toetredingsproces tot de Europese Unie. Kiev hoopt nog dit jaar met concrete onderhandelingen te starten. 

Ook de steun voor Oekraïne in internationale fora kwam aan bod. Bijna een jaar na de lancering van de Russische invasie blijkt het soms moeilijker te worden om landen uit andere continenten achter de Oekraïense strijd te blijven scharen. De Croo bood aan om via het Belgische diplomatieke netwerk in Afrika een handje te helpen.  

Tenslotte verstrekte de Belgische premier Zelensky ook uitleg over de gesprekken die de regering met de Europese Commissie en de G7 voert over een traceringssysteem voor Russische diamanten. De toelichting ontlokte volgens Belgische bronnen een positieve reactie bij de Oekraïense president.  

Nu Zelensky is vertrokken, snijden de leiders van de 27 lidstaten de rest van de agenda aan. Die startte met een interventie van parlementsvoorzitter Roberta Metsola. Nadien zijn de slotconclusies over Oekraïne nog eens onder de loep gelegd. Vervolgens moeten de leiders ook nog beraadslagen over de mondiale concurrentiekracht van de Europese industrie en de migratiekwestie.

De persconferentie van de Europese Raad is net afgelopen. Verschillende journalisten kregen de kans om een vraag te stellen aan Zelensky. "Hoe tevreden bent u met het aantal wapens dat werd geleverd door de EU?" klonk het in de zaal. Hij onderstreepte dat de gesprekken met de verschillende leiders van de EU heel waardevol voor hem zijn. "Ik kan niet terugkeren naar huis zonder resultaten. Het is voor mij belangrijk dat alle gesprekken die ik leid resultaten opleveren. We hebben wapens nodig om te overleven."

De Europese steun komt niet alleen maar Oekraïne ten goede, aldus Zelensky. "Als jullie Oekraïne helpen, helpen en verdedigen jullie ook julliezelf."

Tijdens de vragenronde vroeg een andere journalist aan Zelensky hoe hij kijkt naar de band met de EU en de toekomst van Oekraïne binnen de EU. Hij benadrukte dat hij hoopt op dialoog over het toetreden van zijn land tot de Europese Unie.

De persconferentie van de Europese Raad gaat nu van start. 

Opvallend moment toen de EU-leiders Zelensky ontvingen voor een groepsfoto. Hij werd door iedereen warm onthaald, met uitzondering van de Hongaarse premier Viktor Orban die niet applaudisseerde.

Hongarije heeft een moeilijke verhouding met Oekraïne. Orban verwijt Kiev de Hongaarse minderheid te discrimineren en ondanks de oorlog blijft Orban goede banden hebben met de Russische president Poetin.

Europees Parlementslid Guy Verhofstadt was niet te spreken over de opmerkelijke beelden. “Orbán kan niet eens het fatsoen opbrengen om te applaudisseren voor de leider van een natie die door Rusland van de aarde wordt weggevaagd”, aldus Verhofstadt. 

Zoals verwacht heeft de Oekraïense president Volodymyr Zelensky de Europese staatshoofden en regeringsleiders donderdag opgeroepen meer militaire steun te geven aan zijn land. "We moeten de dynamiek van onze samenwerking verbeteren, sneller dan de agressor zijn potentieel in stelling probeert te brengen", zei hij. Volgens Zelensky heeft Oekraïne onder meer nood aan moderne gevechtsvliegtuigen.

De Oekraïense president benadrukte dat zijn land dan wel tegen Rusland strijdt, maar dat dat land het niet alleen op zijn buurland gemunt heeft, maar op de vrijheid van heel Europa. "Rusland beschikt over een grote toolbox (voor militaire agressie, cyberaanvallen...) en die wordt niet alleen tegen de Baltische landen, Polen, Oekraïne of andere individuele landen ingezet."

Europa moet zich kunnen verdedigen, zei Zelensky tegen de 27 leiders. "Onze vrijheid, onze samenhang, heeft nog 1 bouwsteen nodig: veiligheid. Als die op lange termijn kan worden gegarandeerd, zullen jullie namen in de geschiedenisboeken komen te staan, naast die van (de grondleggers van de Europese samenwerking, red.) Robert Schuman en Jean Monnet."

Zelensky dankte de leiders voor de vele steun die zijn land het voorbije jaar mocht ontvangen, maar zei dat nog meer nodig is. "Hoe sterker we samen zijn, hoe sterker de Europese waarden worden. Dank om te begrijpen hoeveel nood we hebben aan artilleriegeschut, munitie, moderne tanks, langeafstandsraketten en moderne gevechtsvliegtuigen", kwam hij ter zake.

Europa moet zijn militaire steun aan Oekraïne sneller opschalen dan Rusland een nieuw, grootschalig offensief begint, aldus Zelensky. "We moeten de dynamiek van onze samenwerking verbeteren, sneller dan de agressor zijn potentieel in stelling probeert te brengen. Het gaat hier niet alleen over de agressie tegen Oekraïne, maar tegen heel Europa."

De verschillende Europese leiders zitten in kleine groepen met Zelensky samen. Uit goede bron valt te vernemen dat de Oekraïense president in een beweging met België, Luxemburg en Portugal rond de tafel zit.

Belgisch premier Alexander De Croo zei voor aanvang van de top al dat ons land geen gevechtsvliegtuigen kan leveren aan Kiev.

Zelensky zal zijn vraag om extra wapens naar verwachting herhalen in de Europese Raad, zegt VTM NIEUWS-journalist Jelle Frencken. "We weten dat hij gevechtsvliegtuigen en langeafstandsraketten wil, maar het gaat ook breder dan dat", klinkt het. Zo heeft Oekraïne niet enkel nood aan militaire, maar ook aan humanitaire steun. 

De Oekraïense president is ondertussen aangekomen in de Europese Raad. De Europese leiders zouden daar nu in aparte groepen met Zelensky spreken. Ons land zit samen in een groep met Portugal en Luxemburg. 

Wat er de rest van de dag nog op de planning staat, wordt om veiligheidsredenen strikt geheim gehouden. 

"Ons land heeft zijn gevechtsvliegtuigen echt nodig. We kunnen die niet afstaan." Dat heeft premier Alexander De Croo (Open Vld) gezegd bij zijn aankomst op de Europese top. "Onze gevechtsvliegtuigen worden gebruikt om de NAVO te verdedigen. We doen dat in de Baltische staten en dat wordt zeer sterk geapprecieerd. Ze worden ook gebruikt om ons luchtruim en dat van Nederland te verdedigen", aldus De Croo. 

De premier wees er wel op dat de regering twee weken geleden het licht op groen zette voor het grootste pakket militaire steun tot nu toe. Daarvoor heeft Zelensky zijn dank uitgesproken, klinkt het. 

De aanwezigheid van Zelensky in Brussel markeert voor De Croo "een zeer belangrijk moment". "Een jaar geleden begon die oorlog en toen heeft hij ons via video toegesproken en zei hij dat de kans groot was dat we hem nooit meer zouden zien. Hij ging ervan uit dat de strijd op een paar weken verloren zou zijn", zo blikte de Belgische premier terug. 

De Croo wees erop dat de komst van Zelensky "op de vooravond van een groot Russisch offensief" plaatsvindt. "Het is belangrijker dan ooit dat we tonen dat we als een blok achter Oekraïne staan."

"De Russen willen de Oekraïense en Europese way of life vernietigen", zei Zelensky onder meer tijdens zijn toespraak. "Maar dat zullen we niet toelaten", ging hij voort. 

Volgens de Oekraïense president zijn "vrede en bescherming" twee belangrijke voorwaarden om de toekomstige generaties in Oekraïne een goed leven te geven. 

De Oekraïense president droeg voor zijn bezoek aan de Europese top geen groene trui – zoals hij naar goede gewoonte altijd doet – maar een zwarte trui met het opschrift 'United24'. Dat is een initiatief van Zelensky's regering om geld in te zamelen voor Oekraïne. Op de website van de organisatie, die samenwerkt met verschillende goede doelen, kunnen mensen geld doneren. 

Enkele tientallen Oekraïners en sympathisanten hebben aan het Schumanplein in Brussel een steunbetoging gehouden voor Zelensky. De betogers brengen hulde aan het dappere Oekraïense volk en vragen nog meer steun van Europa.

"We blijven vechten voor onze vrijheid. We vragen jullie, zowel binnen als buiten de Europese raad, om hetzelfde te doen. We vragen jullie om Oekraïne militaire en economische steun te bieden. Dit speelt in het hoofd van elke Oekraïner", zegt een manifestant. "Geef ons vleugels voor onze vrijheid, om onze lucht te beschermen tegen de vijand. Dat is onze prioriteit, voor zowel Oekraïne als voor vrede in de wereld", klinkt het. 

De betoging wordt georganiseerd door de organisatie 'Promote Ukraine'. De leden vragen dat Europa streng is voor Rusland en het land nog meer economische sancties oplegt. Daarnaast vragen ze dat de leveringen van wapens, luchtafweergeschut en gevechtsvliegtuigen versneld wordt om zo het einde van de oorlog te bekomen. 

"Gevechtsvliegtuigen voor Oekraïne", "Europa handel nu", "Zege voor Oekraïne", scanderen de actievoerders. Tot slot vragen ze nog dat de toetredingsprocedure van Oekraïne tot de Europese Unie versneld wordt. "Wij behoren tot Europa. Oekraïne is Europa", klinkt het. 

"België en Europa staan aan de kant van de Oekraïense bevolking. Jullie strijd voor vrijheid en democratie is ook een strijd voor onze waarden", tweette premier Alexander De Croo. 

Het Europees Parlement maakt zich klaar voor de "historische" toespraak van Zelensky.