Europese leiders willen EU-financiering voor bescherming buitengrenzen: "Maar niet de bedoeling om een soort fort Europa te creëren"

De komst van de Oekraïense president Zelenski doet het ons bijna vergeten, maar de staatshoofden en regeringsleiders van de EU-landen kwamen gisteren eigenlijk samen om het te hebben over asiel en migratie. Er is een brede consensus dat de buitengrenzen van de Europese Unie beter bewaakt moeten worden om het migranten zo moeilijk mogelijk te maken Europa illegaal binnen te komen. 

Landen als Hongarije, Bulgarije, Griekenland en Oostenrijk willen daarvoor infrastructuur als muren of hekken plaatsen, en ze argumenteren dat de Europese Commissie dat moet financieren. De Hongaarse premier Viktor Orban zei bijvoorbeeld dat hij op de grens met Servië al een twee meter hoog hek heeft gebouwd, maar dat hij met Europees geld een hek van vijf meter hoog wil maken.

Voor commissievoorzitter Ursula von der Leyen zijn hekken of muren alleen niet voldoende. "Daarrond is nog veel andere infrastructuur nodig, zoals uitkijktorens, voertuigen, geschoold personeel, wegen...", reageerde ze. "Onze focus ligt op goed functionerende grenzen, zodat de procedures in heel Europa dezelfde zijn." 

Ook premier Alexander De Croo (Open VLD) vindt dat hekken en muren kaderen in een groter geheel. "De buitengrens is best wel een lange grens en het hangt af van locatie tot locatie", zegt hij in "De ochtend" op Radio 1. "Op sommige plaatsen zal dat gaan over technologie zoals bewakingssystemen met infraroodcamera's en drones. Op andere plaatsen gaat het om infrastructuur om mensen te kunnen registreren. Het is niet de bedoeling om een soort "fort Europa" te creëren." 

De exacte formulering van de slottekst over grensbescherming deed de discussie aanslepen, maar uiteindelijk werden woorden als muren en hekken er niet expliciet in opgenomen. Wel staat er dat de Europese Raad "de Commissie oproept om maatregelen van lidstaten te financieren die rechtstreeks bijdragen tot de controle van de EU-buitengrenzen, net als tot de verbetering van de grenscontrole in belangrijke landen langs transitroutes naar de Europese Unie". Die financiering moet ook "onmiddellijk" worden vrijgemaakt.

"Het zal een combinatie zijn van én infrastructuur én technologie én mensen", legt De Croo uit. "En ook een systeem om ervoor te zorgen dat mensen die wél recht hebben op bescherming, geholpen kunnen worden." Hij verwijst naar een vergelijking van staatssecretaris de Moor. "Een hek kan, maar dan wel een hek met een deur. Dat wil zeggen dat er controle is en dat men gaat kijken wie geholpen moet worden. Voor de mensen die geen recht hebben op bescherming, moet dat aan de deur al duidelijk worden."

Op vraag van onder meer België en Nederland werd bovendien een verwijzing naar het nieuwe Europees pact voor asiel en migratie opgenomen. Dat moet tegen de lente van volgend jaar helemaal rond zijn. Ook de Dublinprocedure haalde de tekst. Die bepaalt dat de EU-lidstaat waar de persoon in kwestie Europa is binnengekomen, verantwoordelijk is voor de asielaanvraag.

"Wat voor ons minstens even belangrijk is als de buitengrenzen, zijn de secundaire bewegingen", duidt De Croo. "Namelijk het feit dat mensen de Europese Unie binnenkomen en dat ze daarna doorreizen. Heel vaak zien we dat België aan het einde van de keten staat." Zolang het pact niet in werking is getreden, moet "Dublin" nageleefd worden, betoogt België. "Er is altijd een enorm wantrouwen geweest tussen de Europese landen over dat onderwerp. Ik stel vast dat deze nacht er wel een evenwicht is gevonden waarbij men elkaars positie begrepen heeft."

Ons land is daarom ook tevreden met het engagement om nationale data over opvang en migratiestromen beter te monitoren, zodat migratietrends sneller in kaart kunnen worden gebracht. In maart wordt de stand van zaken op het vlak van migratie opnieuw opgemaakt.

"Er is nog een derde onderwerp. Dat is dat we meer met elkaar gaan samenwerken om de mensen die geen opvang verdienen, terug te kunnen sturen", vult De Croo aan. "Er is niet één oplossing voor de crisis waarmee we geconfronteerd zijn. Er is wel een absolute wil om met elkaar samen te werken en een oplossing te vinden. Bij de volgende toppen zal de Europese Commissie komen met een status van hoever men staat in de uitvoering van de hervorming die afgesproken is."

Ondertussen heeft ons land het moeilijk om de mensen die recht hebben op opvang ook effectief een bed en dak boven hun hoofd te geven. "De situatie in het kraakpand in de Paleizenstraat was niet aanvaardbaar en houdbaar", geeft De Croo toe. "Maar ik stel vast dat week na week mensen doorgestuurd worden. De belangrijkste les van de beslissing van deze nacht is dat geen enkel land het alleen aan kan. Wij kunnen dat enkel aan als de Europese landen samenwerken en die wil is nu bevestigd."