Universitair Ziekenhuis Antwerpen start met tinnitustherapie voor kinderen

De kans is groot dat je het zelf ooit ervaren hebt: een plotse fluittoon in je oren, misschien na een luid concert of helemaal uit het niks. Een zacht ruisen of continu gerinkel kan ook. Iedereen ervaart het wel eens, maar als dat geluid een poosje aanhoudt, heb je tinnitus. "De meeste patiënten vergelijken het met het testbeeld van de televisie", zegt Laure Jacquemin, klinisch audioloog (UZA) en hoofdonderzoeker van een nieuwe studie.

Naar schatting één op de tien mensen lijdt aan de aandoening. Bij veel mensen is gehoorschade de oorzaak: door lawaai kunnen de trilhaartjes in je binnenoor (zie illustratie), die je nodig hebt om goed te horen, beschadigd raken. En die kunnen zich maar beperkt herstellen. Ook een oorontsteking of ander medisch probleem kan aan de bron liggen. 

De pieptoon zelf vertrekt niet vanuit je oor zelf, maar vanuit je hersenen. "De hersenen merken dat ze minder input krijgen vanuit het oor en gaan daarom harder werken", legt Jacquemin uit. "Daardoor horen we geluiden die er niet zijn, als overreactie." Op sommige mensen heeft het weinig impact, maar anderen krijgen last van slaapproblemen, angstklachten, negatieve gedachten ...

Soms ontstaat het al in de kindertijd. Onderzoekers van de Universiteit Antwerpen waren dan ook benieuwd hoe groot het fenomeen is bij kinderen en trokken met een vragenlijst naar een aantal scholen in Antwerpen. Ze bevroegen 415 kinderen van 9 tot 12 jaar oud. Een op de tien bleek met oorsuizen te kampen.

Daar schrokken de onderzoekers van. "In de literatuur zien we een cijfer van één op de twintig kinderen, maar die studies zijn al enkele jaren oud, en over verschillende leeftijden en landen heen." Of het een stijging is, is moeilijk met zekerheid te zeggen. "Twintig jaar geleden spraken we er niet van, maar misschien liepen er toen ook al kinderen met die klachten rond en werd er niet naar hen geluisterd."

De onderzoekers vrezen wel dat het een ziekte van deze tijd is. "Tinnitus bij jonge kinderen kan ontstaan door oorontstekingen, iets wat kinderen meer hebben dan volwassenen. Maar we zien ook dat 1 op de 3 kinderen risico loopt op lawaaischade doordat ze luisteren naar luide muziek, voor lange tijd." Ook gamen en feestjes kunnen riskant zijn. "De helft van de kinderen gaf bovendien aan nooit gehoorbescherming te dragen."

Wie tinnitus heeft, kan overgevoelig worden voor geluid. In deze studie bleken dat gelukkig bij de overgrote meerderheid niet het geval: 97 procent van de bevraagden. Wie het wel heeft, vermijdt vaak liever de lawaaierige speelplaats. Toch is het niet verstandig om geluiden angstvallig te  vermijden, zegt Jacquemin. "Heel veel ouders en volwassenen doen alles om zo weinig tinnitus te hebben, maar we zien dat dat contraproductief werkt. Makkelijker gezegd dan gedaan, maar leef zoveel mogelijk je leven."

Veel mensen gaan met de klachten niet naar de arts. Onterecht, volgens Jacquemin. "Loop er niet te lang mee rond." Soms is er een achterliggend medisch probleem dat opgelost kan worden, en ook als dat niet zo is, kan je leren om het geluid minder waar te nemen.

Het UZA biedt nu ook een vaste behandeling voor kinderen aan. "Ze kunnen bij ons terecht voor informatie: wat gebeurt er eigenlijk in hun hoofd? Dat neemt al heel veel angsten weg, dat ze weten waarom die pieptoon er is en dat het medisch niets onrustwekkends is." En dat is belangrijk, want hoe angstiger ze zijn, hoe meer ze de piep ervaren. Als kinderen toch te veel last hebben, worden ze verder begeleid met praattherapie.

Het geluid wegnemen kan dus niet bij chronische tinnitus, maar bij acute tinnitus kan je wél ingrijpen. Als je na een luid feest of een oorontsteking plots een opvallende pieptoon hoort, kunnen artsen nog proberen om de beschadigde trilhaartjes te herstellen met behulp van medicatie of zuurstoftherapie.

Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Jacquemin geeft de tip om bij luide evenementen gehoorbescherming te dragen, liefst op maat gemaakt. En je kan je oren ook beschermen door een "pauze" te nemen en even uit de lawaaierige omgeving weg te gaan: zo geef je de trilhaartjes wat tijd om te herstellen. 

"Het geluid is een soort van wervelwind die op de haarcellen in je oor afkomt, en wanneer je uit dat geluid gaat, kunnen ze even recupereren". Maar dat moet natuurlijk mogelijk zijn. "We hebben de limieten van decibels, maar het gaat ook om hoelang we in dat lawaai zitten. Rustruimtes creëren op luide festivals is echt een must.”