De komst van de Oekraïense president Volodimir Zelenski deed het bijna vergeten, maar op de Europese top werd ook over asiel en migratie gepraat. Dat de EU-buitengrenzen nog beter moeten worden bewaakt om het migranten zo moeilijk mogelijk te maken Europa illegaal binnen te komen, kan op brede instemming rekenen.

LEES OOK. Een muur of geen muur? Bouw van nieuwe hekken aan buitengrenzen EU wekt grote emoties op

Verschillende landen - Hongarije, Bulgarije, Griekenland, maar ook Oostenrijk - braken een lans voor infrastructuur als muren of hekken, en argumenteerden dat de Commissie daarvoor EU-financiering moet toestaan. Zij slaagden erin het debat tijdens de top naar zich toe te trekken. De Europese Raad, staat in de conclusies, “roept de Commissie op om maatregelen van lidstaten te financieren die rechtstreeks bijdragen tot de controle van de EU-buitengrenzen, zoals pilootprojecten op het vlak van grensbeheer, net als tot de verbetering van de grenscontrole in belangrijke landen langs transitroutes naar de Europese Unie”. Die Europese financiering moet “onmiddellijk” worden vrijgemaakt.

Niet expliciet genoemd

Het mag duidelijk zijn dat de pleitbezorgers de infrastructuur en de pilootprojecten die in de conclusies worden beschreven als verwijzingen naar hekken en muren kunnen interpreteren, al worden die niet expliciet genoemd. In de ontwerpconclusies was deze oproep meer omfloerst geformuleerd. De Hongaarse premier Viktor Orban zette aan de vergadertafel mee de toon toen hij zei dat hij op de grens met Servië al een twee meter hoog hek heeft gebouwd, maar daar met Europees geld een hek van vijf meter hoog van wil maken.

Gevraagd of dit nu betekent dat de Commissie Europese financiering zal toestaan, antwoordde voorzitter Ursula von der Leyen dat een hekken alleen niet werkt. “Daarrond is nog veel andere infrastructuur nodig, zoals uitkijktorens, voertuigen, geschoold personeel, wegen... Onze focus ligt op goed functionerende grenzen, zodat de procedures in heel Europa dezelfde zijn.”

Intern verdeeld

De exacte formulering van de tekst over grensbescherming deed de discussie nog wat aanslepen, maar Belgisch premier Alexander De Croo kwam tijdens deze discussie niet tussen, omdat de regering intern verdeeld is. Voor aanvang van de top zei hij wel dat de verdediging van de buitengrenzen over meer gaat dan infrastructuur als hekkens en muren. “Dat gaat ook over ontradingscampagnes, dat gaat ook over ervoor zorgen dat de grens voldoende beveiligd wordt. Het gaat over een stuk meer dan enkel een discussie over hekkens”, klonk het.

In hun conclusies benadrukken de leiders wel dat ze bij de bescherming van hun buitengrenzen te allen tijde het internationaal recht en de fundamentele rechten zullen respecteren.

Op vraag van onder meer België en Nederland werd in de slottekst een verwijzing ingeschreven naar het nieuwe Europees pact voor asiel en migratie, dat tegen de lente van volgend jaar helemaal rond moet zijn. Ook de Dublinprocedure haalde de tekst, die bepaalt wanneer welk land verantwoordelijk is voor een asielaanvraag. Doorgaans gaat het om de EU-lidstaat waar de persoon in kwestie Europa is binnengekomen. Zolang het pact niet in werking is getreden, moet ‘Dublin’ nageleefd worden, betoogt België. Dat moet de zogenaamde secundaire migratiestromen tegengaan.

Ons land is daarom ook tevreden met het engagement om nationale data over opvang en migratiestromen beter te monitoren, zodat migratietrends sneller in kaart kunnen worden gebracht. In maart wordt de stand van zaken op het vlak van migratie opnieuw opgemaakt.

Cleantech

Behalve het migratiebeleid stond nog het concurrentievermogen van de Europese ‘cleantech’-industrie op de agenda van de leiders, in de context van de overheidssubsidies voor deze sector in de Verenigde Staten en de massieve overheidsinterventies in China. De tijdelijke versoepeling van de Europese staatssteunregels is het meest heikele aspect van het debat, omdat grote, rijke landen als Duitsland en Frankrijk riskeren de interne markt te verstoren als ze hun geldbuidel opentrekken. De Commissie wordt daarom gevraagd regelmatig verslag uit te brengen van de impact van dit nieuwe beleid.

Wat tot slot Oekraïne betreft, ging het debat onder meer over het voorzien van voldoende munitie voor de Europese wapensystemen die aan het land geleverd werden. Ook daarop komen de leiders terug tijdens hun top van 23 en 24 maart.