Het tijdperk van easy-money. In 2023 slaat de realiteit toe: ‘Dit is een nieuwe realiteit, en ze zullen de prijs betalen’

Achttien maanden geleden had de online autoverkoper Carvana zulke goede vooruitzichten dat hij bijna 75 miljard euro waard was. Nu wordt het bedrijf gewaardeerd op minder dan 1,4 miljard euro, een duikeling van 98%. Het is nu verwikkeld in een overlevingsstrijd.

Veel andere technologiebedrijven zien hun geluk ook keren en hun dromen vervagen. Ze ontslaan werknemers, bezuinigen, zien hun financiële waarderingen verschrompelen - zelfs terwijl de economie in het algemeen doordendert met een lage werkloosheid en een jaarlijkse groei van 3,2% in het derde kwartaal.

Hier een grotendeels niet-erkende verklaring daarvoor: een ongekend tijdperk van bodemrente is abrupt geëindigd. Geld is niet langer zo goed als gratis.

Meer dan een decennium lang stuurden beleggers, wanhopig op zoek naar rendement, hun geld naar Silicon Valley, dat het in een breed scala van startups pompte die in minder rooskleurige tijden misschien geen aandacht hadden gekregen. Extreme taxaties maakten het gemakkelijk om aandelen uit te geven of leningen aan te gaan om agressief uit te breiden of om potentiële klanten zoete deals aan te bieden waardoor het marktaandeel snel toenam.

Het was een groei-explosie die nooit leek te eindigen. De tech-sector stapelde de overwinningen op en de concurrenten verwelkten. Carvana bouwde tientallen flitsende “autoautomaten” in het hele land, zette zichzelf meedogenloos in de markt en bood zeer aantrekkelijke prijzen voor inruil.

Nieuwe realiteit

“De hele technologie-industrie van de afgelopen vijftien jaar werd gebouwd dankzij goedkoop geld”, stelt Sam Abuelsamid, hoofdanalist bij Guidehouse Insights. “Nu wordt men getroffen door een nieuwe realiteit, en ze zullen de prijs betalen.”

Goedkoop geld financierde veel van de overnames die organische groei in de technologie vervingen. Twee jaar geleden, toen de pandemie woedde en veel kantoormedewerkers in hun eigen huis vastzaten, kocht Salesforce de kantoorcommunicatietool Slack voor meer dan 25 miljard euro, een bedrag dat sommige analisten te hoog vonden. Salesforce leende meer dan 9 miljard euro om de deal te sluiten. Deze maand liet het bedrijf weten 8.000 mensen te ontslaan, ongeveer 10 procent van zijn personeel, waarvan velen bij Slack.

Zelfs de grootste techbedrijven worden getroffen. Amazon was jarenlang bereid geld te verliezen om nieuwe klanten te werven. Het bedrijf pakt het tegenwoordig anders aan, het ontslaat nu 18.000 kantoormedewerkers en sluit activiteiten die financieel niet rendabel zijn.

Carvana trok zoals vele start-ups een pagina uit Amazon’s oude draaiboek in een poging om snel groot te worden. Het geloofde dat tweedehands auto’s een zeer gefragmenteerde markt waren die rijp was voor heruitvinding, net zoals taxi’s, boekhandels en hotels dat waren. Het streefde ernaar de concurrentie te overtreffen.

Het bedrijf, gevestigd in Tempe in de staat Arizona, wilde de traditionele dealers vervangen door, zo zei Carvana hoogmoedig, “technologie en uitzonderlijke klantenservice”. In wat de dood van de oude manier van doen leek te symboliseren, betaalde het meer dan 20 miljoen euro voor een terrein van 6 hectare in Mission Valley in Californië, waar sinds 1965 een Mazda-dealer was gevestigd.

Waar traditionele dealerbedrijven letterlijk plat waren, bouwde Carvana automaten met meerdere verdiepingen die gedenkwaardige lokale herkenningspunten werden. Klanten haalden hun auto’s op bij deze torens, waarvan er nu in totaal 33 zijn. Een bedrijfsvideo van de bouw van één automaat heeft meer dan 4 miljoen views op YouTube.

In het derde kwartaal van 2021 leverde Carvana 110.000 auto’s aan klanten, een stijging van 74% ten opzichte van 2020. Het doel: 2 miljoen auto’s per jaar, waarmee het met afstand de grootste verkoper van tweedehands auto’s zou zijn.

Maar dan gebeurde het: nog sneller dan het bedrijf gegroeid was, viel het uit elkaar. Toen de verkoop van tweedehands auto’s in het eerste jaar van de pandemie met meer dan 25% steeg, ontstond een bevoorradingsprobleem: Carvana had veel meer voertuigen nodig. Het nam een autoveilingbedrijf over voor 2 miljard euro en maakte nog meer schulden tegen een hoge rente. En het betaalde klanten flink voor auto’s.

Maar toen de pandemie afnam en de rente begon te stijgen, vertraagde de verkoop. Carvana, dat weigerde commentaar te geven voor dit artikel, voerde een ontslagronde door in mei en een tweede in november. CEO Ernie Garcia gaf de hogere financieringskosten de schuld en verklaarde: “We hebben niet goed voorspeld hoe dit alles zou uitpakken.”

Chaotische vastgoedmarkt

Sommige concurrenten zijn nog slechter af. Vroom, een bedrijf uit Houston, zag zijn aandelen dalen van 60 euro midden 2020 naar minder dan 1 euro. Het afgelopen jaar heeft het de helft van zijn werknemers ontslagen.

“Hoge tarieven zijn pijnlijk voor bijna iedereen, maar ze zijn bijzonder pijnlijk voor Silicon Valley”, aldus Kairong Xiao, hoofddocent financiën aan de Columbia Business School. “Ik verwacht meer ontslagen en bezuinigingen op investeringen, tenzij de Fed haar verstrakking terugdraait.” Momenteel is die kans klein. De markt verwacht dit jaar nog twee renteverhogingen door de Federal Reserve, tot minstens 5%.

In onroerend goed is dat een probleem voor iedereen die een snel herstel verwacht. Lage tarieven duwden niet alleen de huizenprijzen omhoog, maar maakten het onweerstaanbaar voor bedrijven zoals Zillow, evenals Redfin, Opendoor Technologies en andere, om in een business te stappen die vroeger als enigszins onbetamelijk werd beschouwd: het doorverkopen van huizen.

In 2019 schatte Zillow dat het binnenkort meer dan 18 miljard euro aan inkomsten zou halen uit de verkoop van 5.000 huizen per maand. Dat bracht investeerders in vervoering, die het beursgenoteerde bedrijf uit Seattle naar een waardering van zo’n 41 miljard euro stuwden en een explosie van aanwervingen veroorzaakten die het aantal werknemers tot 8.000 deed stijgen.

Het idee van Zillow was om AI-software te gebruiken om de chaotische vastgoedmarkt efficiënter, voorspelbaarder en winstgevender te maken. Dit was het soort innovatie waarover durfkapitalist Marc Andreessen in 2011 sprak toen hij zei dat digitale opstandelingen hele bedrijfstakken zouden overnemen. “Software eet de wereld op”, schreef hij.

In juni 2021 bezat Zillow 50 woningen in de hoofdstad van Californië, Sacramento. Vijf maanden later had het er 400. Een daarvan was een onopvallend huis met vier slaapkamers en drie badkamers in de noordwestelijke hoek van de stad. Gebouwd in 2001, gunstig gelegen ten opzichte van verschillende parken en de luchthaven. Zillow betaalde er bijna 650.000 euro voor.

Zillow zette het huis maanden op de markt, maar niemand wilde het hebben, zelfs niet voor 575.000 euro. Afgelopen herfst, nadat het de doorverkoopmarkt had verlaten, verkocht Zillow het huis voor 327.000 euro. Lage tarieven hadden het mogelijk gemaakt voor Zillow om zich aan grootse zaken te wagen, maar zelfs zij konden er geen succes van maken.

Ryan Lundquist, een schatter uit Sacramento die de geschiedenis van het huis op de voet volgde op zijn blog, zegt dat Zillow zich realiseerde dat onroerend goed gefragmenteerd was, maar misschien niet helemaal begreep dat huizen arbeidsintensieve, zeer persoonlijke, een-op-een transacties waren. “Het idee dat het mogelijk is om een sector te betreden en het spel volledig te veranderen is verraderlijk - het is echt moeilijk om te doen, en meestal lukt het niet.”

De marktwaarde van Zillow is nu gekrompen tot 9,2 miljard euro, en het aantal werknemers is gedaald tot ongeveer 5.500 na twee ontslagrondes. Het bedrijf weigerde commentaar te geven.

De droom van marktdominantie via software blijkt echter moeilijk uit te roeien. Zillow sloot onlangs een deal met Opendoor, een online vastgoedbedrijf in San Francisco dat woningen koopt en verkoopt en eveneens werd getroffen door de crisis. Volgens de overeenkomst kunnen verkopers op het platform van Zillow verzoeken dat Opendoor een bod doet op hun huizen. Zillow zei dat verkopers “zichzelf de stress en onzekerheid van een traditioneel verkoopproces zouden besparen.”

Dat partnerschap zou kunnen verklaren waarom de koper van dat huis met vier slaapkamers in Sacramento, een van de laatste in de portefeuille van Zillow, niemand anders was dan Opendoor. Het voerde enkele bescheiden verbeteringen door en zette het huis op de markt voor 582.000 euro, bijna het dubbele van wat het had betaald. Een deal is in behandeling. “Als het echt zo gemakkelijk was, zou iedereen een doorverkoper zijn”, aldus Lundquist.

Showrooms voor het internet

Het easy-moneytijdperk was al even aan de gang toen Amazon besloot dat het e-commerce genoeg onder de knie had om de fysieke wereld aan te pakken. Zijn plannen om uit te breiden naar boekhandels was al jaren een gerucht en het gebeurde uiteindelijk in 2015. De media werden uitzinnig. Volgens een wijdverspreid verhaal was de retailer van plan om maar liefst 400 boekwinkels te openen.

Het idee van het bedrijf was dat de winkels zouden functioneren als verlengstukken van zijn online activiteiten. Recensies van lezers zouden de potentiële koper begeleiden. De boeken werden met de voorkant naar buiten getoond, zodat er slechts 6.000 van waren. De winkels waren showrooms voor Amazons elektronica.

Een showroom zijn voor het internet is duur. Amazon moest boekverkopers inhuren en winkels huren in populaire gebieden. En enthousiaste recensies tot een van de selectiecriteria laten behoren, betekende dat ze zelfgepubliceerde titels in voorraad moesten nemen, waarvan sommige waren opgepompt met recensies van vrienden van de auteurs. Dit waren geen boeken die de lezers wilden hebben.

Amazon probeert graag nieuwe dingen, en dat kost geld. Het nam in de eerste negen maanden van het jaar nog eens 9,2 miljard euro aan langetermijnschuld op, tegen een hogere rente dan twee jaar geleden. Deze maand zei het meer dan 7 miljard euro extra te lenen. Zijn beurswaardering is gekrompen met bijna 1 biljoen euro.

De retailer sloot 68 winkels in maart, waaronder niet alleen boekwinkels maar ook pop-ups en zogenaamde viersterrenwinkels. Zijn Whole Foods kruideniersdochterbedrijf, met 500 filialen in de VS, en andere levensmiddelenwinkels blijven actief. Amazon stelt in een verklaring dat het “toegewijd is aan het bouwen van geweldige, langdurige fysieke winkelervaringen en technologieën”.

De traditionele boekhandel, waar de verwachtingen bescheiden zijn, heeft het nu misschien gemakkelijker. Barnes & Noble, een winkelketen die onlangs als zo goed als dood werd beschouwd, heeft twee voormalige Amazon-filialen in Massachusetts in gebruik genomen, in welk waarvan zo’n 20.000 verschillende titels zijn ondergebracht. De keten zegt dat de winkels het “erg goed” doen. De keten is op zoek naar andere voormalige Amazon-filialen.

“Amazon baatte een heel andere soort boekwinkel uit dan wij”, zegt Janine Flanigan, directeur winkelplanning en ontwerp bij Barnes & Noble. “Onze focus is boeken.”

_{© The New York Times}