Hoe begin je aan een voedselbos in eigen tuin? En waar moet je zeker op letten? Tuinexperte licht toe: “Zelfs in de winter kan je élke dag iets oogsten”

Een voedselbos lijkt op een natuurlijk bos, maar dan wel eentje met tot wel zeven lagen verschillende, voornamelijk eetbare planten die over en onder elkaar groeien. “Op die manier kan je op een beperkte ruimte veel kweken dat eetbaar is”, vertelt Laurence. “In een voedselbos spit je niet, maar houd je het onkruid onder controle met maaien en mulchen. Dat laatste is een kringlooptechniek waarbij je de tuinbodem gaat bedekken met een laagje plantaardig of ander materiaal met eenzelfde werking. Er komen geen meststoffen of bestrijdingsmiddelen aan te pas.”

Door de hoge diversiteit blijven de voedingsstoffen in de bodem op die manier in balans, en zijn de planten weerbaarder tegen ziekten en plagen, tegen droogte of erg veel regen. “Een goed aangelegd voedselbos houdt zichzelf met andere woorden in stand. Al komt er ook wat onderhoud bij kijken. Fruitbomen en bessenstruiken moet gesnoeid worden, en jonge bomen en struiken hebben na het aanplanten water nodig.”

Een voedselbos begint eerst en vooral bij de ontleding van de bodem. “Daarvoor kan je een tuindoosje voor 87 euro kopen via een website zoals www.bdb.be. Niet elke plant gedijt in kalkrijke of zure, rijke of arme grond. Plant dus niet zonder een goed uitgewerkt ontwerp. Waar zijn de droogste en de natste plekken, waar valt het meeste licht?”

Als je op die vragen een antwoord hebt, kan je beginnen. En dat doe je met de grootste bomen en hagen. “Plant ze aan de zijde met de meeste wind, en aan de noordrand. Aan de zuidkant komen de kruiden en bessen die zon nodig hebben. Laat genoeg ruimte open, fruit heeft licht nodig. Vorstgevoelige struiken en bomen plant je pas later, wanneer het bos wat meer beschutting geeft. Voor een volwaardig voedselbos heb je 0,5 ha nodig. Daar geeft www.bosplus.be ook subsidies voor, tot en met 5.650 €/ha. Is je terrein kleiner dan 500 m²? Zet dan in de plaats van één hoge boom enkele lagere bomen, met daaronder de vele lagen. Een voedselbos vraagt de eerste jaren wat werk, daarna houdt het zichzelf grotendeels in stand.”

In een voedselbos kweek je voedsel in zeven lagen. “Onderaan groeien eetbare wortels, knollen en paddenstoelen. Daarboven komen bodembedekkers (tot 20 cm), zoals bosaardbeien en lage bessenstruiken als bosbessen. De kruidlaag daarboven gaat tot 1 meter, met nuttige planten die voeding aan de bodem geven, zoals smeerwortel, brandnetel, en doorlevende groenten zoals zuring, oerprei, Egyptische ui, kardoen, artisjok, asperge, doorlevende kervel en selder, eeuwig moes, zeekool, rabarber, en ga zo maar door.”

In de struiklaag (tot 3 meter hoog) groeien bessenstruiken. “Dat gaat van aalbessen en cassis tot olijfwilg, gojibes, jostabes en honingbes. De tussenlaag telt grote struiken en bomen die tot 8 meter hoog zijn: appel, peer, pruim, hazelaar, vijg, mispel, kweepeer, moerbei, kornoelje, vlier, de augurkenstruik, kaki, amandel, abrikoos, pawpaw, ... Grote bomen met walnoot, linde, kastanje of kers vormen meestal de hoogste kruinlaag. Die zorgt voor beschutting en schaduw, en voor bladeren, die een essentiële humuslaag en voeding voor het bos vormen. Klimmers zoals kiwi(bes), druiven en Japanse wijnbes slingeren zich tussen de lagen heen.”

Door de veelheid aan eetbare planten is het voor een beginnende voedselbosser belangrijk om regelmatig een rondje te houden om alles goed te bekijken volgens Laurence. “Er valt elke dag wat te oogsten, ook in de winter. De kunst zit erin om dat te zien. Vaak pluk je van veel dingen maar een beetje, zoals blaadjes spinaziezuring, eeuwig moes, veldkers, Turkse raket of barbarakruid. Soms vallen er heel veel bessen, appels en noten te plukken en te verwerken. Al is delen nog leuker, want een voedselbos heeft vaak ook een sociale functie. Niet alle planten moeten trouwens voedsel voor de mens leveren, sommige plant je als nectarbron voor bijen en hommels, of bessen voor de vogels.”

In een voedselbos hebben planten liefst meerdere functies. “Door de grote plantenvariatie vinden tal van vogels, kleine zoogdieren, amfibieën en nuttige insecten er hun plek. Die houden dan weer op hun beurt plaagdieren in evenwicht.”

Zo krijg je je tuin vol sneeuwklokjes: “Koop ze liefst als plant, want de bolletjes drogen erg snel uit” (+)

“Breng snoeiafval niet naar het containerpark, je kan het zelf handig gebruiken in je tuin”: onze tuinexperte legt uit hoe je dat doet (+)

Hoe krijg je mollen uit je tuin? Onze tuinexperte vertelt wat (niet) werkt: “Er is maar één manier om nooit molshopen in je gazon te hebben” (+)