Crisis loert om de hoek: Jambon en co. blijven bakkeleien over stikstof

Februari 2022: de Vlaamse regering klopt zich fier op de borst met een krokusakkoord waarin de dreigende stikstofcrisis een oplossing krijgt. Een jaar later herhaalt de geschiedenis zich. Stikstof verdeelt nog steeds de Vlaamse regering, en minister-president Jan Jambon zoekt halsstarrig naar een manier om voor het krokusverlof een nieuw akkoord te smeden. Het plan om tegen vandaag de neuzen van zijn ministers in dezelfde richting te krijgen, mag alvast naar de prullenmand.

De bedoeling is om het eerste akkoord zodanig bij te sturen dat het later juridisch overeind blijft. Maar over de details staan cd&v en N-VA lijnrecht tegenover elkaar. De afstand is groot, en werd de afgelopen dagen amper kleiner. Vrijdag vroeg cd&v 48 uur tijd om een aantal bezwaren vanuit de landbouwsector te herbekijken. Sindsdien “kampeert iedereen op de eigen stellingen”, aldus een regeringsbron.

De vrees is dat het eerst nog even slechter zou kunnen worden voor het beter wordt. Vandaag protesteren de boeren op het Martelaarsplein, de thuishaven van de Vlaamse regering. Bij N-VA werd gisteren gesuggereerd dat daar weleens wat cd&v’ers zouden kunnen opduiken.

De discussies gaan in hoofdzaak over drie punten. Eén: de befaamde lijst van rode bedrijven. Open Vld stuurt daar aan op een best and final offer voor elk van de betrokken boeren. Zij kunnen dan kiezen om te sluiten en een aangepaste compensatie te krijgen - ofwel blijven ze alsnog open, maar dan moeten ze een deel van hun bedrijfsvoering omgooien naar bijvoorbeeld natuurbeheer of akkerbouw.

Twee: cd&v wil komaf maken met de verschillende behandeling van landbouw en industrie. In de huidige plannen mag de industrie immers veel meer stikstof uitstoten. De reden daarvoor is dat stikstof uit de industrie een kleinere impact heeft op de omliggende natuur dan stikstof uit de landbouw. Maar voor cd&v is het verschil te groot, en moet de kloof op termijn gedicht worden.

N-VA vreest dan weer dat de marge voor compromissen erg klein is. Als er te veel gemorreld wordt aan het originele akkoord, dreigt het hele openbaar onderzoek van het voorbije jaar opnieuw te moeten gebeuren, klinkt het.

De christendemocraten willen daarnaast ook een coulantere regeling voor oudere boeren die binnen afzienbare tijd toch zouden stoppen. Dan zouden wel stevige financiële compensaties moeten volgen, een struikelblok voor N-VA.

Niemand in de Vlaamse regering durft te voorspellen of een akkoord deze week nog haalbaar is. Daarvoor ligt de regeringscrisis van september nog te vers in het geheugen - Jan Jambon moest toen te elfder ure verstek geven voor zijn Septemberverklaring, omdat cd&v het been stijf hield over de kinderbijslag. “Ik hoop dat toen gebleken is dat dat voor niemand echt een winner was”, klinkt het in de regering. Maar ook: “We raken er wel uit. Maar eerst gaat er nog wat theater opgevoerd moeten worden.”