‘How to Replace It’: de sterkste dEUS sinds de eeuwwisseling ★★★★☆

Als Tom Barman al één idee over de nieuwe dEUS had, dan was het dat Antwerp’s finest weer “rough around the edges” mocht zijn. De eerst vooruitgestuurde single ‘Must Have Been New’ was daar nu niet meteen een toonvoorbeeld van; eerder van de melodieuze midtempo waar de groep de laatste platen al een patent op leek te hebben genomen. Zo weerbarstig en kaduuk als Worst Case Scenario – of god verhoede: My Sister = My Clock – klinkt dEUS ook vandaag nergens, maar zat u daar écht nog op te wachten?

De balorigste trekjes lijken voorbehouden aan de titeltrack, die in de beste traditie van ‘Roses’ en ‘Instant Street’ gestaag openbloeit en openbarst: de intro is een eerbetoon aan ‘Aujourd’hui c’est toi’ van Francis Lai, uit de soundtrack van de Franse sixtiesfilm Un homme et une femme. In de koortsachtige finale hoor je dan weer een trompet gealarmeerd loeien, terwijl hoornblazers en strijkers bekvechten met elkaar, en een mannenkoortje de rock-’n-roll in ‘Carmina Burana’ plaatst. De plaat is amper vijf minuten ver en je hangt al onverbiddelijk in de touwen. Bombastisch? Hell yeah. Maar de repeatknop lonkt evengoed.

Al haast even balsturig klinkt de afsluiter ‘Le Blues Polaire’: een chanson manquée waarin ‘GainsBarman’ het voortouw neemt in halve parlandostijl. Héérlijk nurks gitaarspel ook van Bruno De Groote, die de groep officieel heeft verlaten, maar in laatste rechte lijn tekent voor een overtuigend testament.

In sommige opzichten heeft The Ideal Crash – de plaat die dEUS recent nog honoreerde met een Europese tour – zijn sporen nagelaten op How to Replace It. Ook deze plaat lijkt te balanceren op het ragfijne koord tussen hartbreuk en hitsigheid. ‘Dream is a Giver’ loopt over van liefdesverdriet, en mag je opvatten als een sequel van het briljante ‘Dream Sequence #1’ op The Ideal Crash: “To say that it hurts, is true and all / Still I feel like the dirtiest in a dirty brawl”, sombert Barman.

Hij mag de melodie dan wel gedroomd hebben, de lyrics klinken eerder als de opgemaakte balans na talloze nuits blanches. In het dwingende ‘Pirates’ kleurt het chagrijn dan weer karmozijnrood en indigo. Maar Barmans meest verscheurende cri de coeur is voorbehouden aan de romantische ballad ‘Love Breaks Down’ waarin zijn stem kraakt als verse sneeuw. Een verstilde piano telt als eenzame bloem op het verschroeide slagveld. De liefde is een ziekte zonder genezing, onthouden we.

Toch mag u het scheermesje weer van de polsen halen, en dat wurgtouw opbergen. Begeerte krijgt immers net zo goed vrij spel op How to Replace It. In ‘Simple Pleasures’ bijvoorbeeld, waarbij Sylvie Kreusch de chanteuse-allumeuse van dienst is. Beiden voeren een hitsig nummertje op boven een geile groove die door synths aan elkaar gehouden wordt. Elders is het dan weer een fijn weerzien met Lies Lorquet van Mintzkov met wie Barman “the battles that were mine” bevecht. Eerder hoorde je haar al opduiken in ‘Eternal Woman’ en ‘7 Days, 7 Weeks’, en ook het nostalgische ‘1989’ tilt ze mee de hoogte in.

Opvallende vocale gymnastiek van Barman trouwens: hoger dan in ‘Faux Bamboo’ hoorde je hem nooit zingen, maar zijn donkerste bariton reserveert hij voor ‘1989’ waarin Leonard Cohen geëvoceerd lijkt te worden. De frontman bezingt het jaar waarin zijn vader stierf, en stelt zich vragen bij de heiligverklaring van dierbare overledenen: “It feels like it is just a simple halo”.

De gastbijdragen op de nieuwe dEUS zijn veeleer beperkt: een enkele keer duiken snarendrijver Sjoerd Bruil of verloren zoon Mauro Pawlowski op, een andere keer leggen CJ Bolland en Sebastiaan Van den Branden een streepje synths neer, of smokkelt Steven De bruyn een likje mondharmonica binnen. Maar dit is vooral een plaat waarop De Groote en multi-instrumentalist Klaas Janzoons schitteren boven onwrikbare grooves van de tandem Stéphane Misseghers en Alan Gevaert.

U wilt méér hoogtepunten? ‘Man of the House’ hekelt bigtechmonopolies en de hypocrisie van “connecting people”, maar het is in de allereerste plaats een genadeloos opwindend dingetje. “This was very disrespectful” horen we – een voorzichtige gok – Jessica Chastain (uit A Most Violent Year) zeggen aan het begin, waarna de song als een lome pletwals over je gemoed dondert. Geinige bridge overigens, waarin Barman sarcastisch devotie veinst: Oh please forgive me / I have wished some ill, I have cursed and underestimated, the writing in stone I bow down to the throne / And feel less alone.”

De drietrapsraket aan het eind van de plaat moet de laatste non-believer over de streep trekken: ‘Cadillac’ hangt aan een bronstige groove en voldoende cowbell om Christopher Walken te behagen. Daarna volgen het magistrale ‘Love Breaks Down’ en ‘Le Blues Polaire’: twee songs die niet méér qua stijl en gevoel zouden kunnen verschillen, maar je allebei op eigen wijze knock-out meppen.

Zouden we durven beweren dat dit de beste dEUS in jaren is? Geen moedige mening na een decennium natuurlijk. Maar geloof ons vrij: dit is ook hun allersterkste plaat sinds de eeuwwisseling.

How to Replace It verschijnt 17/2 bij PIAS.
dEUS speelt op 14, 15, 16 en 17 maart in de AB, Brussel. Die vier concerten zijn uitverkocht.
De groep speelt deze zomer ook op 25 juni op Live Is Live en op 15 juli op Dour.