Deze bloemen kunnen de uitbreiding van Wijnegem Shopping tegenhouden

Het speenkruid, de bosanemoon, de gevlekte aronskelk en de slanke sleutelbloem. Nu zie je ze nog niet, maar houd eind maart aangekruist in je agenda. Vanaf dan heb je een drietal weken om het weelderige bloementapijt te zien bloeien tussen de bomen van het Zevenbergenbos in Ranst. Een oud bos is het, met een kalkrijke bodem. Vandaar de unieke biodiversiteit. Het geheim is de kleiige schelpenlaag, ongeveer een meter onder de bodem van het bos. Die is 3 miljoen jaar oud. Maar het kan ook 4 miljoen jaar zijn. Daar zijn de experts het nog niet over eens.

Ze is sowieso een stuk ouder dan het Wijnegem Shopping Center dat straks in maart, ongeveer wanneer de bloemen opkomen, zijn dertigste verjaardag viert. Voorlopig doet het winkelcentrum dat in de overtuiging dat ze de uitbreiding die ze al drie jaar plant niet mag uitvoeren. Met dank – onder andere – aan de slanke sleutelbloemen en gevlekte aronskelken in Ranst.

De toekomstige stikstofuitstoot van de uitgebreide site in Wijnegem, te wijten aan de verwarmingsinstallaties en de toenemende mobiliteit, zou volgens het milieueffectenrapport 0.004% te hoog zijn. En dus komt er geen vergunning voor die uitbreiding. Het is alsof je Alberto Contador weer cero cero cero enzovoort hoort zeggen.

Er kwam een negatief advies van het Agentschap Natuur en Bos. “Het advies was negatief omdat er geen passende beoordeling bij het dossier gevoegd is”, laat woordvoerder Jeroen Denaeghel van ANB weten. “Er zijn ‘mogelijks’ betekenisvolle negatieve effecten door stikstofuitstoot op de nabijgelegen speciale beschermingszones van de historische forten rond Antwerpen en op het VEN-gebied van het Bos van Ranst (VEN staat voor Vlaams Ecologisch Netwerk; red.). Maar dat moet dus onderzocht worden. Pas wanneer een passende beoordeling aan het dossier wordt toegevoegd kan een beslissing, die rekening houdt met Europese en Vlaamse beschermde gebieden, genomen worden.”

Geen betrokken partij

Een groot deel van het Bos van Ranst, dat de buffer vormt tussen de dorpskom en de E313, bestaat uit het door Natuurpunt beheerde en voor het publiek deels toegankelijke Zevenbergenbos. De afstand tussen het winkelcentrum en het natuurgebied bedraagt 4,3 kilometer in vogelvlucht. Te voet doe je er 5,7 kilometer over. Het lijkt op het eerste gezicht vreemd dat ze daar hinder zouden ondervinden van Wijnegem Shop Eat Enjoy.

“Voor alle duidelijkheid: Natuurpunt heeft geen enkele rol gespeeld in dit dossier”, zegt John Maes, beheerder van het Zevenbergenbos. “Ik heb zelf tot mijn verbazing gelezen dat ons bos genoemd werd. Wij zijn geen betrokken partij.”

Maar de bossen van Ranst behoren wel tot het beschermde habitatrichtlijngebied ‘Bos- en heidegebieden ten oosten van Antwerpen’. “Natuurlijk willen wij de stikstofneerslag zo laag mogelijk houden om onze unieke biodiversiteit te behouden”, zegt Maes. “Die stikstofneerslag overschrijdt in het Zevenbergenbos de toegelaten normen met 7 tot 14 kilogram per jaar per hectare. Dat is uiteraard schadelijk voor de oorspronkelijke biodiversiteit. Maar of die stikstof nu van Wijnegem Shopping komt …? Ik denk dat er meer voor de hand liggende bronnen zijn. Er is wel wat landbouw in de buurt. En vooral, de E313 loopt net ten noorden van het bos.”

Het Zevenbergenbos is fraai, goed onderhouden, makkelijk te bereiken vanuit het centrum van Ranst maar ook luidruchtig. Het lawaai komt op een zonnige woensdagnamiddag met verrassend zacht weer voor de tijd van het jaar opmerkelijk níét uit het speelbos. Daar blijft het stil. De enige twee ‘spelende’ kinderen in het bos lopen in de buurt van het kasteel boven hun smartphone naar Pokémon te zoeken. Dat kasteel is overigens nog maar iets meer dan dertig jaar oud. Het oorspronkelijke kasteel is in het begin van de Eerste Wereldoorlog kapot geschoten door het Belgisch leger om te beletten dat de Duitsers het zouden gebruiken. De ruïne bleef vele decennia staan. Vandaag huist er een bezinningscentrum. De vzw Hof Zevenbergen organiseert er ‘initiatieven in verband met Bijbel, mystiek, stilte, verdieping en mens-zijn’. Je kunt er bijvoorbeeld een cursus volgen ‘volharden in broosheid’. Of je kunt er deze zondag kennis maken met de fascinerende discipline van het ‘meditatief boogschieten’.

Dat staat in schril contrast met de man die vorige zomer in het bos betrapt werd toen hij een schaap dat hij bij een boer op het domein had gekidnapt illegaal stond te roosteren boven een kampvuur. Deze namiddag bestaat de enige illegaliteit uit een paar wandelaars die hun honden vrij laten lopen en een man die hurkend tussen de massieve wortels van een oude beuk zijn eigen persoonlijke boodschap uitdrukt.

Lourdesgrot

De geroemde bloemenpracht is er nog niet, al verschijnen wel de eerste knoppen aan de takken van de loofbomen. De beken staan vol en in één van de bomen hangt een verdwaalde zilveren ballon. ‘Kwetsbaar gebied’ duiden bordjes de niet toegankelijke delen van het bos aan. Je hoort de vogels wel, maar ze moeten hard fluiten om boven de concurrentie uit te komen. Het overvliegend luchtverkeer – Deurne is vlakbij – verstoort de idyllische rust. Net als het eeuwige geraas van de snelweg in het noordoosten van het domein, net voorbij het gemeentelijk kerkhof. Verderop racen ook auto’s door de Vaartstraat, die tussen Ranst en deelgemeente Oelegem het natuurgebied in twee stukken snijdt.

Een paar buikige wielertoeristen en een jogger met haast razen voorbij het bekendste rustpunt van het Zevenbergenbos. Enkele pelgrims branden noveenkaarsen aan de Lourdesgrot, die hier al zeventig jaar staat, een stukje rots uit de oorspronkelijke grot in de Pyreneeën incluis.

Rechts boven in de grot staat Maria, haar handen gevouwen voor haar gelaat, haar blik hemelwaarts gericht. De Heilige Moeder van Onbevlekte Ontvangenis staat met haar rug naar Wijnegem.