Bestaat er echt zoiets als de seven-year itch? ‘We onderschatten hoe erg mensen veranderen’

Dat de seven-year itch een ingeburgerde uitspraak is, hebben we te danken aan Marilyn Monroe. De iconische scène van de opwaaiende witte jurk komt uit de film The Seven Year Itch (1955) waarin de getrouwde Richard zijn hoofd op hol laat brengen door zijn nieuwe bovenbuurvrouw, gespeeld door Monroe. Even daarvoor heeft hij gelezen over de theorie dat mannen vaak na zeven jaar huwelijk vreemdgaan omdat het begint te ‘kriebelen’.

Is er een wetenschappelijke basis voor de aanname dat koppels elkaar na zeven jaar zat zijn? Lange tijd dachten onderzoekers inderdaad dat de tevredenheid en verbinding die partners voelen in een liefdesrelatie met de jaren afneemt, zegt hoogleraar Catrin Finkenauer die aan de Universiteit Utrecht onderzoek doet naar de kwaliteit van (liefdes)relaties. “Amerikaanse wetenschappers beschreven dat als volgt: ‘Eerst heb je de honeymoonfase en dan jaren van saaiheid.’”

Geen empirisch bewijs

Sindsdien is het onderzoek naar huwelijksgeluk beter geworden: koppels van verschillende leeftijdsgroepen werden langer gevolgd. De veronderstelling dat het ná de bruiloft enkel bergafwaarts gaat wat betreft echtelijk geluk, blijkt niet te kloppen. “Van de getrouwde stellen geeft tussen de 65 en 80 procent aan géén achteruitgang in relatietevredenheid te ervaren”, zegt Finkenauer. “Er is geen duidelijk empirisch bewijs dat de seven-year itch bestaat.”

Zowel de cijfers van het CBS als internationaal onderzoek tonen wel aan dat er een piek zit in het aantal scheidingen na vier of vijf jaar huwelijk. Zou het dan niet de ‘five-year itch’ moeten zijn? “Veel onderzoek richt zich op getrouwde stellen omdat dat goed meetbaar is, maar het huwelijk is natuurlijk niet het beginpunt van de relatie. Mensen zijn vaak al een paar jaar samen”, zegt Tila Pronk, universitair docent sociale psychologie aan Tilburg University. Pronk is gepromoveerd op de vraag waarom sommige mensen beter in staat zijn een relatie te behouden dan anderen. Als je ervan uitgaat dat de meeste koppels elkaar al een paar jaar kennen, is een seven-year itch bij deze groep mensen niet ondenkbaar.

Wat is de reden dat juist dat moment in de relatie als zwaar wordt ervaren? Het ligt voor de hand om de oorzaak te zoeken in de komst van kinderen. “Als er iets heftigs is voor een relatie, dan is dat het krijgen van kinderen”, beaamt Pronk. Echter, de piek in scheidingen geldt ook voor kinderloze koppels. “Het is een beetje speculeren, maar rond die tijd is de nieuwigheid ervanaf. Je hebt samen avonturen beleefd, grote stappen gezet en bent een beetje uitgespeeld. Dan komt de vraag: wil ik de rest van mijn leven met die persoon op de zetel zitten?”

Saaie partner

Voor de stabiliteit van een relatie zijn drie dingen van belang, stelt Pronk: hoe tevreden ben je met elkaar, de eventuele alternatieven, en de investeringen die al zijn gedaan, zoals een kind en een huis. “Vandaag de dag hebben mensen elkaar minder nodig. Vrouwen verdienen bijvoorbeeld hun eigen geld en zijn zelfredzamer. Het alternatief van het alleen kunnen redden is groot.”

In de film The Seven Year Itch wil Richard (Tom Ewell) het aanleggen met zijn knappe buurvrouw. “Vaak gaat het helemaal niet echt om de buurvrouw”, zegt relatietherapeut Jean-Pierre van de Ven die het boek Het moet helemaal anders schreef. “Het draait om autonomie. De persoon die jarenlang heeft geïnvesteerd in het samenzijn vraagt zich opeens af: kom ik nog wel toe aan wat ík wil? Dus volgt de wens om een affaire te beginnen of een motor te kopen. In een langdurige relatie moet je volgens Van de Ven steeds de balans vinden tussen autonomie en verbondenheid. Vaak is er bij zo’n relatiedip ook sprake van enige projectie. “Je bent zelf vastgelopen en dat komt allemaal door je saaie partner.”

Hoe kom je uit dat relatiedal? “Ik zeg altijd tegen de mensen die bij me komen: ga doen waar jij denkt dat de ‘itch’ door verdwijnt, of dat nu een reis naar India is of slapen met de buurvrouw”, zegt Van de Ven. “Dat advies volgen mensen natuurlijk zelden op, maar dan hebben ze wél eindelijk een eerlijk gesprek met hun partner over wat ze écht willen in het leven.”

De sleutel tot langdurig liefdesgeluk is volgens Pronk het nieuwsgierig blijven naar de ander. “We onderschatten hoe erg mensen veranderen, waardoor we vaak een beeld hebben van onze partner dat helemaal niet klopt.” Hoe blijf je nieuwsgierig? “Onderneem samen iets wat je nog nooit hebt gedaan. Juist als je buiten de gebaande paden treedt, is de kans groot dat je een nieuwe versie van jezelf laat zien en je partner op een andere manier leert kennen.”

Kies bij voorkeur een spannende activiteit. Pronk: “Een ritje in de achtbaan, samen salsadansen, bergbeklimmen, op goed geluk op vakantie. De nervositeit die mensen in een spannende situatie ervaren, lijkt op de sensatie van verliefd zijn.”

Luister naar ‘Duidelijk’. ‘De ene wordt luider, de ander klapt dicht’: relatietherapeut Katrien Lagrou ontleedt de moeder aller relatieproblemen