LEES OOK. Plannen Russen groot luchtoffensief? “Niet onlogisch dat ze hun grondaanval vanuit de lucht ondersteunen” (+)

Terwijl in de verte een Russische luchtaanval aan de gang is en het geluid van de Oekraïense luchtafweer weerklinkt, worden de BBC-verslaggevers het kamp binnengeleid. Hier zitten een paar honderden gevangenen: allemaal Russische soldaten, dienstplichtigen of huurlingen.

Tientallen van hen zijn gaan schuilen in een kelder en wachten tot de aanval voorbij is, ondertussen zijn enkelingen bereid om met de reporters te spreken over het leven in het kamp. Dat gebeurde op anonieme basis, want volgens de Conventies van Genève mogen krijgsgevangenen niet worden geparadeerd of aan het publiek worden getoond. Hoewel een VN-mensenrechtenrapport in november van vorig jaar al aantoonde dat zowel Rusland als Oekraïne zich schuldig maakte aan marteling en mishandelingen van krijgsgevangenen, waren de bewakers hier erop gebrand om te laten zien dat iedereen goed behandeld werd. Ze bleven wel aanwezig bij elk gesprek, het is dus maar zeer de vraag hoe vrijuit de gevangenen daadwerkelijk konden spreken.

“Ik heb al enkele ideetjes”

“Ik heb voor een groep huursoldaten gewerkt”, verklaarde een van de gevangenen. Hij was drie dagen geleden naar het kamp gebracht nadat hij gevangen was genomen in de buurt van de oostelijke stad Soledar. Terwijl anderen uitdagend naar de spreker staarden, begon iemand anders te vertellen dat hij op 29 december gevangen genomen was in de regio Loehansk. “Ik hoop dat ik geruild word en dat ik niet terug in het leger moet”, zei hij. “Ik heb al enkele ideetjes voor als ik daar toch toe gedwongen word. Dan zou ik me bijvoorbeeld vrijwillig kunnen overgeven en naar hier kunnen terugkomen.”

LEES OOK. “Alle niveaus van Russische overheid zijn betrokken”: Oekraïense kinderen massaal “heropgevoed” (+)

De helft van de aanwezige Russen bleek gewond geraakt tijdens de strijd. Een van de jongemannen werd zelfs emotioneel toen hij vertelde dat hij zijn been had verloren bij een granaatexplosie.

Eens de luchtaanval voorbij, werden de reporters naar een kleine productielijn gebracht waar gevangenen buitenmeubels aan het maken waren. Daarmee zouden ze wat geld kunnen verdienen, dat ze later voornamelijk uitgeven aan sigaretten en snoep. De meeste aanwezigen werden hier wel toe gedwongen, blijkbaar hadden alleen de Russische officieren de keuze of ze wilden werken of niet.

Voor het middagmaal werden de gevangenen naar een kantine op de bovenste verdieping van het oude gebouw gebracht. Ze aten er in stilte en vervolgens stonden ze – in een moment van bijna perfecte choreografie – allemaal samen recht en riepen ze in het Oekraïens: “Bedankt voor de lunch.”

“Waar ben je?”

De gevangenen hier kunnen tv-kijken, maar enkel in het Oekraïens. Ze krijgen dan documentaires te zien over de Oekraïense geschiedenis en over Marioepol, de zuidelijke stad die bijna volledig met de grond gelijk gemaakt werd door maandenlange Russische bombardementen. “Begrijp je wel wat je aan het bekijken bent?”, vroeg een van de reporters aan een jongeman. “Min of meer”, luidde het antwoord. “Ik vind het leerzaam.”

LEES OOK. Alweer sterft Russische ex-officier in verdachte omstandigheden

Tot slot mogen de gevangenen volgens de bewakers één keer per twee weken bellen. Voor hun families in Rusland zijn die telefoontjes vaak de eerste kans om erachter te komen dat hun zonen gevangengenomen zijn. “Waar ben je? Ik heb de halve stad al naar je gevraagd”, zo zegt een moeder. “Mam, wacht. Ik zit in gevangenschap, meer kan ik niet zeggen”, krijgt ze van de andere kant van de lijn te horen. “Bij die verdomde Oekraïners?”, zegt de moeder voor ze in tranen uitbarst. “Rustig, mama”, antwoordt haar zoon. “Het belangrijkste is dat ik nog leef en gezond ben.”