Bart De Pauw is gestraft, zijn slachtoffers in het gelijk gesteld. Maar wíj zijn niet gehoord

Weet u nog wie Philippe Lacroix is? Toen ik als kind thuis in mijn eentje politieagentje speelde, stond zijn naam in mijn met potlood bijeengekribbelde dossier naast die van Patrick Haemers, Kapllan Murat, Basri Bajrami en Marc Van Dam. Samen hebben ze minstens drie doden en nog meer gewonden op hun geweten, allen gevallen bij de vele gewapende hold-ups die de bende in de jaren tachtig pleegde. Ook gijzelden ze voormalig premier Vanden Boeynants en ontsnapten Lacroix, Bajrami en Murat op spectaculaire wijze uit de gevangenis van Sint-Gillis. Lacroix werd beschouwd als het brein van de bende en op 20 januari 1994 ter dood veroordeeld, een straf die werd omgezet in levenslang.

Vandaag geeft hij les in het volwassenenonderwijs.

Tien jaar na zijn proces was Lacroix een vrij man. Hoe groot ook de gruwel, iemand had geoordeeld dat hij voldoende had geboet voor zijn wandaden. Ik herinner me verheven stemmen noch vingers, niet aan de eettafel, niet op café. Evenmin vind ik van verontwaardiging overlopende lezersbrieven terug uit de periode waarin bekend raakte dat hij les zou gaan geven. Alsof er niets was gebeurd.

Deze week werden we opgeschrikt door het nieuws dat tv-maker Bart De Pauw een poging tot zelfdoding had ondernomen, volgens zijn vrouw daartoe gedreven door verdriet, schaamte en boosheid. En daar gingen rieken en toortsen alweer de hoogte in. Opnieuw werden zijn slachtoffers tot daders verklaard door een verbolgen fansschaar, en opnieuw werd De Pauw berecht door een met de geviseerde vrouwen solidair volkstribunaal.

Nooit eerder werd in de media, op het werk, in de samenleving als geheel, zo veel aandacht besteed aan mentaal welzijn, nooit eerder werd een bezoek aan een psycholoog zo normaal bevonden en zelfs aangemoedigd als vandaag. Terecht. Wat evenwel onveranderd blijft, door sociale media mogelijk zelfs alleen maar is toegenomen, is hoe snel en vooral hoe definitief iemand vogelvrij is verklaard. Hoe ver over de grenzen van alle fatsoen het gedrag van de tv-maker ook ging – en dat gíng het, je wenst het niemand toe –, de man is veroordeeld en gestraft, zijn slachtoffers in het gelijk gesteld. Maar dat maakt niet uit: wíj zijn niet gehoord.

Waardeloos zijn onze wetboeken, laat staan het oordeel van een rechter, telkens weer versleten voor een idioot of een misogyn of een racist of een Anderlecht-supporter, al naargelang de zaak. Nee, wij, de woedende meute, weten het beter en dit op basis van eigen spijtige ervaringen, dingen die een naaste zijn aangedaan of iets wat we op Netflix hebben gezien. Emotie velt het vonnis, wel het allerlaatste dat je de hamer moet toevertrouwen.

Hoe meer belang we hechten aan begrip, hoe meer we dat schijnen te doen aan het uiten van ons onbegrip.

Zijn slachtoffers verdienen alle mogelijke steun en ieder haatbericht aan hun adres is er één te veel. Niets van dit alles had hun ooit mogen overkomen. Maar door een dader te blijven straffen, steunen we nog geen slachtoffer, net zoals Bart De Pauw geen steun ondervindt van alle verwensingen die de getroffen vrouwen nog maar eens – en nog maar eens onterecht – over zich heen krijgen. Wie schuimbekt doet er goed aan te zwijgen.

Een terdoodveroordeelde staat voor de klas, een stalker waant zich ter dood veroordeeld. Hoezeer sommigen onder ons hem dat misschien ook toewensen, laten we het zijn kinderen besparen. Zij mogen niet de dupe zijn van het wangedrag van hun vader. Ook zijn slachtoffers hebben dit nooit gewild, hen moet dus niets worden verweten. Zij wilden gewoon dat hij stopte, normaal deed. Misschien moeten wij, amateurinquisiteurs, dat ook maar eens doen.