IN KAART. Meer dan 17.000 vervuilde PFAS-sites in Europa, blijkt uit internationaal onderzoek

Meer dan 17.000 vervuilde PFAS-sites in Europa, waaronder 2.100 met een niveau dat als gevaarlijk voor de volksgezondheid wordt aanzien. Dat is donderdag de conclusie van internationaal onderzoek door 17 media, waaronder ‘The Guardian’ en ‘Le Monde’. Volgens hen wordt de Europese verspreiding van besmette sites op die manier voor het eerst in kaart gebracht.

“Uit onze voorzichtige schatting blijkt dat Europa meer dan 17.000 besmette sites telt die de aandacht van de overheden vragen (boven 10 nanogram per liter). De besmetting bereikt niveaus die als gevaarlijk voor de volksgezondheid worden gezien door experts in meer dan 2.100 hotspots (meer dan 100 nanogram per liter)”, schrijft Le Monde. Concentraties van meer dan 1.000 nanogram per liter werden aangetroffen in 640 sites. In 300 sites was er sprake van meer dan 10.000 nanogram per liter.

Het gaat dan onder meer om de directe omgeving van de PFAS-fabriek van 3M in Zwijndrecht, die wordt omschreven als “een van de meest vervuilde ter wereld”, maar ook om een Noors meer, een rivier in Tsjechië en de directe omgeving van talloze fabrieken met chemische industrie. ‘The Guardian’ omschrijft België als “de plaats met de hoogste verontreinigingsniveaus”. De concentratie rond de 3M-fabriek in Zwijndrecht bedraagt volgens de Britse krant 73 miljoen nanogram/liter.

In het totaal zouden 21.500 sites vermoedelijk besmet zijn met PFAS. Volgens de kranten gaat het echter nog maar om “het tipje van de ijsberg”.

De journalisten brachten ook twintig fabrieken waar PFAS worden gefabriceerd in kaart en nog eens 230 andere fabrieken waar PFAS worden gebruikt. Het gaat dan onder meer om teflonproducten, voedselverpakkingen, textiel en auto’s. De fabrieken waar PFAS worden gefabriceerd, bevinden zich hoofdzakelijk in Duitsland en Frankrijk, maar dus ook in België.

“Uit tienduizenden gegevens op basis van wetenschappelijk onderzoek en onderzoek van milieuagentschappen van 2003 tot en met 2023 blijkt dat de plaatsen die gespaard blijven van deze alomtegenwoordige besmetting heel zeldzaam zijn”, besluit Le Monde. Een gedetailleerde kaart van Europa met alle PFAS-locaties is te vinden op de website van de Franse krant.

PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) zijn door de mens gemaakte chemische stoffen die materialen bijvoorbeeld waterafstotend, vuilafstotend of warmtebestendig kunnen maken. Ze worden in tal van industriële toepassingen en consumentenproducten gebruikt, van textiel en cosmetica over mobiele telefoons en pizzadozen tot schoonmaakmiddelen en voedselverpakkingsmaterialen. Doordat ze quasi onmogelijk af te breken vallen, worden ze ook wel beschreven als ‘forever chemicals’.

Vijf Europese landen (Duitsland, Nederland, Denemarken, Zweden en Noorwegen) hebben begin februari een voorstel gelanceerd om PFAS te verbieden in Europa. 3M heeft al beslist om in Zwijndrecht te stoppen met de productie van PFAS.