Huurprijzen naar nieuwe recordhoogte gestegen, en einde nog niet in zicht: ‘De buitensporigheden moeten er echt uit’

Vanwaar komt die grote stijging?

“Er is natuurlijk de inflatie, maar dat is maar één verklaring. Er zijn verschillende tendenzen die samenkomen. We weten al jarenlang dat er een probleem is op de huurmarkt, met heel wat mensen die een steeds groter deel van hun huishoudbudget aan huur besteden. De aanbouw van de sociale woningmarkt is de voorbije jaren stilgevallen, waardoor ook veel mensen die recht hebben op een sociale woning op de private huurmarkt terechtkomen. Wat je ook ziet, is dat woningen op de koopmarkt de voorbije jaren ook een pak duurder geworden zijn, waardoor meer mensen op de huurmarkt zijn terechtgekomen.

“Het voorbije jaar kwam daar met de energiecrisis een nieuwe context bij. Omdat de energiefacturen zo hard stegen, hielden huurders daar ook rekening mee in hun zoektocht naar een huurwoning. Sommigen redeneerden dat ze beter iets meer kunnen betalen voor een woning die goed geïsoleerd is, om zo op het einde toch iets goedkoper af te zijn.”

Zullen die prijzen ook dit jaar nog zo fors blijven stijgen?

“We kunnen er enkel van uitgaan dat we een verdere stijging zullen zien. De huurprijzen zijn in 2022 minder snel gestegen dan de inflatie. Verhuurders hebben hun huur namelijk niet allemaal in één keer opgetrokken, maar je kan verwachten dat dat de komende maanden wel zal komen. Die doorrekening zal nog wel volledig gebeuren. Maar op een bepaald moment moet je je toch de vraag stellen: wanneer is de grens bereikt?”

Hoe groot is dit probleem?

“Er wordt nog steeds onderschat wat voor een belangrijk deel van het huishoudbudget de huur inneemt. Dat gaat over een derde tot zelfs de helft van het inkomen. Ik geef een voorbeeld: een stijging van 5 procent op een huur van 800 euro betekent dat je op een jaar bijna 500 euro meer betaalt aan huur. Dat is geld dat je nergens anders voor kan gebruiken. Dat vreet dus aan het huishoudbudget.”

Wat kan er gedaan worden om het tij te keren?

“Hoewel iedereen weet dat er een versnelling op de sociale woningmarkt moet komen, zien we net een stilstand. Er zijn een kwart miljoen huishoudens die recht hebben op een sociale woning maar nu op de private huurmarkt zitten. 180.000 van hen staan op een wachtlijst. Er zou dus dringend opnieuw geïnvesteerd moeten worden in sociale woningen.

“Daarnaast zou Vlaanderen ook gerichter moeten ingrijpen op de private huurmarkt, in de eerste plaats via huurtoelagen. Nu heeft 4 procent van de Vlaamse huishoudens recht op een huurtoelage, terwijl er veel meer mensen in de problemen zitten. We zouden tot een huurtoelage moeten komen die veel minder voorwaardelijk is dan vandaag het geval is. Dat is een duidelijke oproep aan de overheid.

“De markt voorziet wel een nieuw huuraanbod, maar dat is niet gericht op de mensen met een beperkt inkomen. Verhuurders mikken vooral op de bovenste lagen, waardoor het aanbod aan de onderkant beperkt blijft. Er moet een balans ontstaan waarbij de markt inspeelt op de behoeften. Dat zal echter nooit gebeuren zonder dat de overheid ingrijpt. Niemand is er toch bij gebaat dat alsmaar meer mensen hun huur niet kunnen betalen en in de problemen komen?

“We zouden moeten nadenken over het ontwikkelen van een instrument dat de huurprijs linkt aan de kwaliteit. De buitensporigheden moeten er echt uit. We zien dat de druk steeds groter wordt, dat er steeds meer mensen op die private markt zoeken. Omdat de vraag zo groot is, en het aanbod zich vooral richt op de bovenste helft, raken ook de slechtste panden uiteindelijk toch verhuurd. Dat leidt ertoe dat ook van die panden de prijzen stijgen. Dat moet worden aangepakt.”

Kunnen de lokale besturen zelf iets doen om die prijsstijgingen aan te pakken?

“Dit is echt een Vlaams probleem. We zien vrijwel overal stijgingen. Lokale overheden kunnen wel iets doen, maar de sleutels liggen op het Vlaamse niveau.

“Bepaalde gemeenten willen bijvoorbeeld wel meer sociale woningen voorzien, maar zij worden belemmerd door de Vlaamse regels. Genk heeft bijvoorbeeld 15 procent sociale huurders, maar de Vlaamse minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) heeft beslist dat gemeenten geen extra financiering krijgen zodra ze die drempel van 15 procent bereikt hebben.”

In Nederland spreekt men al een aantal jaar van een wooncrisis. Gaan we daar in Vlaanderen ook naartoe?

“We zitten al jaren in een wooncrisis. In 2017 trok de Vlaamse Woonraad, waar toen nog huurders en verhuurders in zaten, al aan de alarmbel. Sindsdien kleuren alle parameters steeds roder. Zeker de onderkant van de private huurmarkt is in crisis: daar komt geen kwalitatief aanbod bij.”