‘Firma’s die frauduleus werden gebruikt’, ‘firma’s die gewoonweg niet bestaan’ of ‘micro-ondernemingen die weinig of geen winst maken’: eind oktober vorig jaar stuurde de topman van de Dienst Vreemdelingenzaken een brief aan het Vlaams departement Werk die bulkt van de explosieve details over de fraude met gecombineerde vergunningen voor arbeidsmigranten, die vorige week aan het licht kwam.

   • Keurde de Vlaamse overheid frauduleuze vergunningen goed?

In de brief, die De Standaard kon inkijken, schrijft directeur-generaal Freddy Roosemont dat het Belgische consulaat-generaal in Istanbul ‘steekproefgewijs’ dossiers was beginnen te onderzoeken in de nasleep van een getuigenis van een slachtoffer van mensenhandel op de Antwerpse Borealis-werf, en na een opmerkelijke toename in het aantal aanvragen. ‘Eind september stond de teller op 1.227 visumaanvragen’, schreef Roosemont, waarmee dat aantal in de laatste drie maanden hoger was dan in heel 2021.

Tijdens die steekproef stelde het consulaat het volgende vast:

- ‘Firma’s bevestigen dat zij de personen die een visum aanvragen (...) niet kennen. Andere verklaren dat de naam van hun firma frauduleus werd gebruikt. Nog andere firma’s bestaan gewoonweg niet.’

- ‘In de onderzochte dossiers zijn de meeste firma’s micro-ondernemingen die weinig of geen winst maken.’

- ‘In de onderzochte dossiers hebben de meeste firma’s geen enkele zichtbaarheid op het internet of is er geen enkel spoor van terug te vinden op Google Maps of Streetview’.

Doorgereisd naar Duitsland?

Veel firma’s waarvoor de arbeidsvisa werden afgeleverd, bleken dus niet te bestaan of niet op de hoogte te zijn. Het consulaat stelde ook vast dat meer dan de helft van de werknemers die in juni, juli of augustus een visum kregen, in oktober nog niet waren ingeschreven ‘in het vreemdelingenregister van de plaats waar zij geacht zijn te verblijven’. Sommigen hadden voor hun aanvraag in België al een Duits arbeidsvisum proberen te krijgen, dat geweigerd werd. Ze hadden bovendien geïnformeerd of ze met hun Belgisch visum naar Duitsland zouden kunnen reizen. De combinatie van dat alles, concludeert de DVZ, ‘kan erop wijzen dat zij naar Duitsland zijn getrokken en daar misschien internationale bescherming hebben aangevraagd nadat ze hun paspoort hebben vernietigd’.

Volgens de DVZ is het ‘bij het lezen van die vaststellingen cruciaal om de vraag te stellen wat de werkelijke bedoeling is van deze vele aanvragen van gecombineerde vergunningen’. ‘Ik wil me ervan verzekeren dat die procedure door sommigen niet zuiver voor migratiedoeleinden of mensenhandel wordt gebruikt’, schrijft Roosemont. Hij wijst erop ‘dat bepaalde namen van tussenpersonen regelmatig terugkomen’.

Sinds de brief van Roosemont zouden op het consulaat in Istanbul nu al 800 dossiers geblokkeerd zijn, naast nog een honderdtal op het consulaat in de Marokkaanse hoofdstad Rabat. Een oplossing daarvoor is er nog niet.

Pas controle ‘als tewerkstelling is aangevat’

In zijn antwoord op de brief van de Dienst Vreemdelingenzaken antwoordde de topman van het Vlaams departement Werk en Sociale Zaken, Dirk Vanderpoorten, begin december dat zijn diensten ‘bij de afgifte van een eerste toelating tot arbeid uitgaan van de informatie die de werkgever ons aanreikt: arbeidsovereenkomst, functieprofiel en curriculum vitae van de kandidaat-werknemer.’

‘Of de tewerkstelling effectief aan die vereisten voldoet’, schrijft hij, ‘kan pas gecontroleerd worden zodra de werknemer in België is en de tewerkstelling aangevat heeft.’

De twee brieven werden woensdagmiddag verspreid onder alle leden van de commissie Werk in het Vlaams Parlement, waar donderdag een hoorzitting over het dossier plaatsvindt.

‘Het is waanzinnig dat het consulaat in Turkije, net zoals elke Belg, wel in staat is om Google Street View te gebruiken om even te checken of een bedrijf bestaat, en de Vlaamse overheid dat blijkbaar niet kan’, reageert Kamerlid Ben Segers (Vooruit), die met parlementaire vragen het dossier aan het licht bracht. ‘Het is heel straf dat het departement Werk zelf zegt, zonder het te verbloemen, dat het alleen achteraf controle doet – en dus niet aan de poort. Er is geen enkele onderzoeksreflex – en veel te veel een afvink-cultuur. Dan is dit wat er gebeurt. Op die manier faciliteert de Vlaamse overheid mensenhandel.’