Hoeveel arseen zit er in rijst en hoe schadelijk is dat? Toxicoloog legt uit hoe je dit zware metaal kunt vermijden

Het feit dat deze studie van Testaankoop nu verschijnt is eerder toevallig én vanuit voorzorg. “De richtlijnen vanuit Europa werden niet aangepast, er is geen reden waarom we ons vandaag meer zorgen moeten maken dan een tiental jaar geleden. Maar het is wél goed dat na verschillende jaren de situatie opnieuw in kaart wordt gebracht en de nieuwe studies ook bekeken werden. Zo hebben we weer recente informatie om op te volgen hoeveel arseen er in onze voeding zit en over het effect daarvan”, vertelt toxicoloog Jan Tytgat.

Wie bij het horen van het woord arseen alarmbellen in z’n hoofd hoort en aan vergiftiging denkt, heeft het dan ook bij het rechte eind. “De stof arseen werd heel efficiënt ingezet in rattenvergif. Ondertussen is het verboden, maar vroeger was het in veel boerderijen aanwezig. In mijn carrière ben ik toch een aantal gevallen van vergiftiging tegengekomen waarbij arseen moedwillig in de soep of spaghettisaus gedraaid was. Het was een populair middel bij mensen met slechte gedachten, goed dat het nu verboden is. De concentraties die gebruikt werden voor vergiftiging liggen uiteraard vele malen hoger dan de hoeveelheden arseen die we in voeding aantreffen.”

Arseen is een zwaar metaal dat je liever niet te veel in je lichaam binnenkrijgt. “Het komt voor in de natuur, het zit in de aardkorst, vooral in landen waar rijst gekweekt wordt. Het kan door industriële processen ook in irrigatiewater terechtkomen. Zo kunnen planten de stof opnemen via hun wortels en langs die weg kan er arseen in de rijstkorrel op jouw bord belanden. Het komt meer voor in rijst dan in andere granen omdat rijst in erg waterrijke gebieden groeit. Maar in Europa eten we meer brood en pasta dan rijst, waardoor we meer arseen via deze graanproducten binnenkrijgen.”

De stof behoort tot de groep van de zware metalen, iets wat verontrustend klinkt. “Arseen kan inderdaad kankerverwekkend zijn, maar vooral als je er een paar jaar aan een stuk een hoge dosis van binnenkrijgt. De concentraties die je via voeding binnenkrijgt zijn nog steeds laag, bij een normaal voedingspatroon is er niets aan de hand.”

Voorlopig geen reden tot paniek. Maar wat is in deze context een normaal eetpatroon en hoe vaak mag je dan nog rijst eten? “Het is wetenschappelijk verantwoord wat Testaankoop beweert, maar toch zou ik het een storm in een glas water durven noemen”, vertelt Tytgat. “Als je elke dag een portie bruine rijst eet en ook nog eens vaak rijstwafels knabbelt als tussendoortje, dan loop je een hoog risico. Maar als je één tot twee keer per week rijst eet en diezelfde rijstwafels eet, is er geen probleem. Elke dag sushi eten zou ik nu ook weer niet doen. Het beste advies geldt voor alle voedingsmiddelen: eet gevarieerd en dan komt het meestal wel goed.”

“Bruine rijst bevat meer arseen dan witte omdat daar de vliesjes niet verwijderd werden”, legt Tytgat uit. “Voor je algemene gezondheid is bruine rijst dan weer wél goed, omdat het vezels en sporenelementen bevat. Je hoeft dus niet meteen over te schakelen op witte rijst. Wat je wel kan doen is de rijst wassen voor je hem kookt en het overtollige kookwater weggieten als je met builtjes zou werken.”

Nog een tip om de hoeveelheid arseen te beperken: zorgen dat je voldoende groenten en fruit eet. “Zo neem je regelmatig stoffen als natrium, kalium en sporenelementen op. Als die voorraden in je lichaam goed zijn aangevuld, kunnen ze ervoor zorgen dat je arseen minder goed opneemt.”

Tot slot is het een goed idee om regelmatig van merk en soort rijst te wisselen. “Niet alle landen nemen het even nauw met de controle op voedselprocessen. Als je afwisselt tussen merken is de kans groter dat je rijst niet telkens uit hetzelfde gebied afkomstig is. Stel dat je dan eens rijst koopt met een hoger arseengehalte, dan is dat maar voor één keer het geval.”

Regering kijkt naar verbod op versterkte bieren en wijnen onder de 18 jaar: wat doét alcohol eigenlijk met het lichaam van een jongere? (+)

“Let op voor leverschade”: expert licht toe waarom je moet oppassen met groene thee (+)

Zo koken Kathleen (38) en Georges (39) met een beperkt eetbudget: “Deze truc bespaart ons moeite, tijd én geld” (+)