UAntwerpen wil meer diversiteit brengen in het lessenpakket van de studenten wijsbegeerte. Na het vak jodendom en filosofie introduceert de universiteit nu ook het vak islam en filosofie.

“Vanuit de onderwijscommissie Wijsbegeerte vonden we de tijd rijp om ook de islam in de studie te betrekken”, zegt professor Walter Van Herck. “Door de verschillende stromingen in de islamitische filosofie te doorgronden, kunnen studenten hun horizon verbreden en na afloop hopelijk op een andere manier naar zichzelf en hun eigen filosofische traditie kijken.”

Het lessenpakket bestaat uit een tiental lezingen, gegeven door docenten uit binnen- en buitenland. “Collega Paul Pelckmans is een specialist in de Franse Verlichting. Hij zal bijvoorbeeld ingaan op de groeiende aandacht voor de islam in de 18de eeuw. Denk maar aan het toneelstuk Le Fanatisme Ou Mahomet Le Prophète van Voltaire of de Perzische brieven van Montesquieu. Velen denken dat de islam geen Verlichting heeft gekend, maar is dat wel zo?”

Feminisme

De helft van de lessen gaat over de geschiedenis van de islam en de islamitische filosofie, de andere helft over ethische kwesties als euthanasie en abortus of over feminisme en mensbeeld. Gevoelige thema’s binnen de islam.

“Misschien wel, maar uiteraard moeten ook die thema’s worden besproken”, zegt professor Van Herck. “Ik verwacht niet dat dit tot controverse zal leiden, want voorlopig volgt maar een tiental studenten het vak. We oriënteren ons ook op de ideeën die hier momenteel over bestaan. Zo bestuderen we bijvoorbeeld Amina Wadud, een Amerikaans-Egyptische die veel over de vrouw in de islam heeft gepubliceerd. Het beeld van de vrouw in de islam hangt samen met een bepaalde interpretatie van de geschriften. Zo denken sommigen dat geweld tegen vrouwen volgens de regels van de islam gepermitteerd is, maar dat moet uiteraard binnen de context worden gezien. Vroeger had de vrouw geen rechtspositie en was de man verantwoordelijk voor elke daad van zijn vrouw. Die macht over de vrouw stond in functie van de toen heersende juridische regels.”

“Intussen hebben vrouwen wel een rechtspositie, waardoor regels bij de tijd moeten worden gebracht”, vervolgt Van Herck. “Er zijn moslims die zich hiertegen verzetten, anderen bepleiten net die hercontextualisering. Dit is een interessante denkoefening in de richting van een Europese islam, die een grotere autonomie voor Europese moslims bepleit. Denk maar aan de heisa over de handboeken, uitgegeven door het Turkse ministerie voor Religieuze Zaken Diyanet, die in de islamlessen worden gebruikt of over imams die vanuit de Arabische landen hier worden ingeschakeld. Een van de lezingen wordt gegeven door Mohammed Hashas, een Marokkaan uit Oujda die in Rome heeft gedoctoreerd. Hij heeft enkele interessante boeken geschreven over de Europese islam en het hedendaagse Marokkaanse denken. Ik had gehoopt dat we voor dit vak eigen filosofen met migratieachtergrond zouden kunnen inschakelen, maar die zijn er voorlopig nog niet.”