Meer betogingen dan ooit tevoren, maar haalt betogen in Brussel ook iets uit?

Land- en tuinbouwers uit heel Vlaanderen hebben vandaag in Brussel geprotesteerd tegen het uitblijven van een politiek stikstofakkoord. De politie telde meer dan 2.700 tractoren. De Belgen komen geregeld op straat: de afgelopen jaren onder meer voor een beter klimaatbeleid, tegen de coronamaatregelen of voor de vrijlating van Olivier Vandecasteele in Iran. Waarom zijn wij er zo'n fan van?

Volgens Stefaan Walgrave, politicoloog aan de Universiteit Antwerpen, zijn er in ons land meer betogingen dan vroeger. 

"Er wordt nu meer betoogd dan in de woelige jaren 60 bijvoorbeeld. In Brussel zijn er op dit moment ongeveer 3 betogingen per dag. Daarmee is Brussel de Europese betogingshoofdstad. Het heeft ook te maken met de vele Europese instellingen en ambassades", zegt hij in "De wereld vandaag" op Radio 1.

Meer dan andere Europeanen hebben de Belgen de gewoonte om op straat te komen als ze een mening hebben of boos zijn. "Denk maar aan de Koningsstrijd, Leuven-Vlaams, de Witte Mars, corona.... Bij grote verschuivingen of conflicten komen wij op straat. En dat is typisch Belgisch. In Groot-Brittannië organiseren ze petities, wij gaan betogen."

Betogingen kunnen wel degelijk de politieke agenda beïnvloeden, zegt Walgrave. "Het is belangrijk dat je met veel bent en frequent betoogt. Daarmee kan je de aandacht van politici trekken. Denk aan de Witte Mars, dat is de meest invloedrijke betoging ooit in de Belgische geschiedenis, justitie en politie werden daarna fundamenteel hervormd (red.: in 1996, nadat de zaak-Dutroux losbarstte)."

Een belangrijke voorwaarde voor een geslaagde betoging is het hebben van bondgenoten, zegt Walgrave. "Dat kan gaan om een politieke partij die je steunt, in het beste geval een regeringspartij. En daarnaast moet er ook steun zijn van de bevolking, de publieke opinie. Is aan die twee voorwaarden voldaan, dan is de kans groot dat de betogers hun slag thuishalen."

Betogers die verrassen, hebben ook een streepje voor. "Spontane betogingen zoals de Witte Mars hebben veel meer invloed dan de zoveelste vakbondsbetoging."

Zorgt je betoging voor hinder, dan heeft die vaak ook meer impact. "Hinder zorgt voor media-aandacht", zegt Walgrave. "Alle nieuwssites staan nu vol met de boerenbetoging." 

"Als betogers erin slagen overlast te veroorzaken en het maatschappelijk leven te storen, kunnen ze meer druk zetten op de beleidsmakers. Truckers bijvoorbeeld zijn daar goed in, zij kunnen autosnelwegen afzetten, dat is een enorme machtsfactor. Maar te veel hinder kan ook het omgekeerde effect hebben en ervoor zorgen dat de publieke opinie de betogers niet meer steunt."

De boerenbetoging vandaag was volgens Walgrave een succes. "De timing is goed, midden in de onderhandelingen. En de boeren hebben een duidelijke bondgenoot: regeringspartij CD&V. Ik vraag mij wel af in welke mate de boeren steun hebben van de publieke opinie. Er zijn niet heel veel landbouwbedrijven in Vlaanderen, dus niet heel veel mensen worden er rechtstreeks door geraakt. Maar we kunnen wel zeggen dat een zeer gemotiveerde minderheid vandaag op straat is gekomen."