Een krachtmeting is het uiteindelijk geworden. De onenigheid over stikstof die nu al weken speelt, kon Jan Jambon ook dit weekend niet wegwerken. N-VA en cd&v bleven de voorbije dagen lijnrecht tegenover elkaar staan. Cd&v bleef aandringen om landbouw en industrie bij het verlenen van vergunningen op gelijke voet te behandelen en daar niet nog eens tien jaar mee te wachten. Maar een akkoord daarover leek onmogelijk. N-VA wou op termijn de twee wel gelijkschakelen, maar pas nadat de landbouw erin geslaagd is om de stikstofuitstoot te verminderen. Die twee standpunten nog meer verzoenen, zat er gisteravond volgens bepaalde bronnen niet meer in.

Volgens N-VA en Open Vld legden zij te elfder uren nog verregaande toegevingen op tafel. Boeren zouden toch nog een deel van de stikstofuitstoot van stoppende collega’s kunnen overnemen, extra geld krijgen om landbouwers die op pensioen gaan uit te kopen, en rode bedrijven zouden pas tegen 2030 moeten sluiten. Maar tot een akkoord kwam het (nog) niet.

Onbetamelijk bestuur

Uiteindelijk zetten N-VA en Open Vld hun handtekening onder de tekst die op tafel lag. Cd&v deed dat niet. Jan Jambon verklaarde na de tumultueuze vergadering van de kern en de voltallige ministerraad dat hij een “ultiem voorstel” op tafel had gelegd. “Twee van de regeringspartijen hebben het aanvaard. Er is dus geen consensus maar wel een ruime meerderheid. De conceptnota is bijgevolg goedgekeurd”, aldus Jambon. “Ik heb maximaal geluisterd naar de verzuchtingen van alle partijen, maar het zou van onbetamelijk bestuur getuigen om nu nog langer te talmen. We moeten te allen prijze een vergunningenstop vermijden.”

“De bal ligt in het kamp van de cd&v. We wachten op hun antwoord op de bijkomende tegemoetkomingen”, aldus Jambon. Volgens de Vlaamse regeringsleider blijven “N-VA en Open VLD bereid om CD&V de hand te reiken”. “Het is aan de christendemocraten om finaal hun positie te bepalen ten aanzien van de beslissing van vandaag, van de concrete bijkomende tegemoetkoming en ten aanzien van de Vlaamse regering. Ik hoop echt uit de grond van mijn hart dat deze tegemoetkomingen de christendemocraten in staat zullen stellen om in te stemmen met dit voorstel.”

Wat volgt is een ongeziene powerplay tussen scheidende coalitiepartners. N-VA en Open Vld geven cd&v tot dinsdag de tijd om nog tot inkeer te komen en het voorstel goed te keuren. Dan komt het Vlaams Parlement immers samen. De twee partijen verwachten van Sammy Mahdi en co. een ja of een nee. Indien het nee wordt, zetten ze zich de facto buiten de regering, klinkt het. De Vlaams-nationalisten en liberalen zijn dan ook duidelijk zinnens om op zoek te gaan naar een wisselmeerderheid rond stikstof. Er wordt een conceptnota klaargestoomd die dan zal worden voorgelegd aan Vooruit en Groen. Beide partijen zijn nodig om genoeg stemmen te halen.

Perceptiestrijd

Het is een manier om cd&v nog eens zwaar onder druk te zetten. Of het allemaal nog zal helpen, is maar zeer de vraag. Cd&v heeft al aan minister-president Jan Jambon laten weten dat het “ultieme voorstel” voor haar niet voldoet, vernam Belga uit goede bron. “Jambon probeert de bal in ons kamp te leggen, maar we hebben al neen gezegd. De bal blijft in het kamp van Jambon liggen om te komen tot een beter akkoord.” Bij de partij viel te horen dat ze bereid waren om voort te praten om landbouwers het noodzakelijke perspectief te geven. “Als men ons eruit wil, moet men maar op zoek naar een alternatieve meerderheid met Groen en Vooruit”, klinkt het.

De top van cd&v zit zondagavond samen om zich te beraden over haar toekomst in de Vlaamse regering, vernam Belga. Het besef dat ze straks wellicht niet meer in de regering zitten, is al goed doorgedrongen. “Het zal nu een perceptiestrijd worden rond de vraag of wij er zelf zijn uitgestapt of eerder zijn uitgeduwd. Maar laat me duidelijk zijn: we zijn eruit geduwd. Wij gaan ook niet blijven zitten indien er een wisselmeerderheid komt”, valt bij een hoge cd&v-bron te horen.

Dinsdag wordt het eindspel dus gespeeld. Maar het is nu al zo goed als zeker dat de Vlaamse regering er ligt. Wellicht gaan N-VA en Open Vld voort met een minderheidskabinet en moeten ze dan voor alle dossiers naar een wisselmeerderheid zoeken in het Vlaams Parlement. Indien de cd&v-ministers zelf niet opstappen, kunnen ze via een constructieve motie van wantrouwen uit de regering worden gegooid. Het parlement moet dan wel meteen vervangers voorstellen, die dan ook meteen ingezworen zijn.