Zondagavond stond Jan Jambon (N-VA) de media te woord. De minister-president hoopte dat cd&v nog tot inkeer zou komen. Hij vertelde er niet bij dat een stuk van zijn regering de christendemocraten zonet een nekslag had toegediend. De N-VA- en Open Vld-ministers keurden de conceptnota rond stikstof immers gewoon goed. Minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) kreeg daarbij de opdracht om die nota naar een ontwerp van decreet te vertalen.

Daarmee beëindigde Jambon formeel de onderhandelingen. Natuurlijk kan cd&v in principe nog aanpikken, maar dat zou de vernedering totaal maken. De beslissing van de Vlaamse regering – of toch ‘een ruime meerderheid’ – duwt de christendemocraten de facto uit de regering. In de loop van de namiddag wordt de conceptnota vrijgegeven. Zo kan de oppositie – in de eerste plaats Vooruit en Groen – kennisnemen van de inhoud ervan.

Want de nota mag dan wel zijn goedgekeurd, van een decreet is nog lang geen sprake. Het Vlaams Parlement moet dat decreet goedkeuren, en dat zal wellicht pas na de zomer worden ingediend. Als de cd&v niet van mening verandert, moeten andere partijen bijspringen. Met de stemmen van alleen Vooruit zal Jambon er niet komen. Dit impliceert dat ook de Groenen in de deal moeten worden betrokken. Maar die twee partijen zullen geen blanco cheque tekenen en zullen vooraf mee willen onderhandelen.

Onbekend terrein

Voorlopig is het onduidelijk hoe cd&v met de situatie zal omgaan. De christendemocraten weten dat er al een stikstofakkoord is, in weerwil tot wat minister van Landbouw Jo Brouns vanochtend op Radio 1 had verklaard. Momenteel vergadert het partijbureau over de situatie.

Er bestaat trouwens discussie of de aanpak van Jambon de toets van de wettelijkheid zal doorstaan. De minister-president kan de cd&v-ministers alvast niet ontslaan. Nooit eerder in de geschiedenis van de Vlaamse regering werd een meerderheidspartij zo onder druk gezet.

Institutioneel begeeft de regering zich op onbekend terrein. De Vlaamse regering kan niet vallen, maar alleen worden vervangen door een andere meerderheid. Vooruit noch Groen is daarin geïnteresseerd. Op het Vlaams niveau zou een minderheidsregering ook een primeur zijn. Het impliceert dat de cd&v-ministers eerst opstappen, maar die lijken dat voorlopig niet van plan te zijn.

Morgen organiseert het Vlaams Parlement een actuadebat over de zaak. Wellicht wordt daar helemaal duidelijk hoe de kaarten liggen. Als besluit kunnen de volksvertegenwoordigers een motie van wantrouwen indienen. Daarin zeggen ze het vertrouwen op in een of meer ministers en stellen ze een vervanger of vervangers voor. De plenaire vergadering stemt nog tijdens dezelfde vergadering over die moties.