Vrijdag nieuw sleutelmoment in stikstofcrisis

CD&V wil het stikstofdossier niet voor zich uitschuiven of over de verkiezingen tillen. Dat heeft Vlaams Parlementslid voor de partij Robrecht Bothuyne dinsdag gezegd bij Villa Politica.

In het Vlaams Parlement vond dinsdag uitzonderlijk een plenaire vergadering plaats over stikstof. Die kwam er nadat de Vlaamse regering er zondag, de ultieme deadline, niet in slaagde een akkoord te bereiken in het dossier. CD&V verliet de onderhandelingstafel en de twee andere regeringspartijen, N-VA en Open VLD, keurden daarop een conceptnota goed. Het was onder meer die nota die dinsdag het onderwerp was van het debat in het parlement. 

Vlaams minister-president Jan Jambon benadrukte in het halfond dat het zijn bedoeling is om met de drie partijen tot een akkoord te komen. "Ik heb geluisterd naar de minister-president, die heel duidelijk aangaf naar een consenus te streven in dit dossier, hoe moeilijk dat ook is. Wij willen graag verder onderhandelen, we willen oplossingen op tafel en we willen tot die oplossingen komen samen met de twee andere partijen", zei Bothuyne dinsdag. 

Die voegde daar aan toe dat de partij niet de bedoeling heeft het dossier voor zich uit te schuiven "We willen het stikstofdossier zeker niet voor ons uitschuiven. Zeker ook niet over de verkiezingen tillen". "We willen aan tafel gaan en tot oplossingen komen. We zijn vragende partij om een sterk kader te ontwikkelen."

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) zei dinsdag in het Vlaams Parlement nog dat is afgesproken dat zij de conceptnota nu zal omzetten naar een ontwerp programmatische aanpak stikstof (PAS). "Ik zal dat agenderen en dan zullen we in de schoot van de regering het debat voeren", aldus minister Demir.

Vlaams viceminister-president Hilde Crevits voegde daar dinsdag nog aan toe dat "hierover moet een akkoord komen, maar met drie partijen. (...) Ik heb een opening gehoord om zeer ernstig verder te werken aan dit dossier. Ik vind het geen blamage dat het zo lang duurt, het belangrijkste is dat we eruit geraken. Dit is een dossier waar we het nog niet over eens zijn, maar we kunnen het er wel over eens geraken."

De zitting wordt geschorst tot 17.35 uur. Dan zal gestemd worden over de moties die de verschillende fracties eventueel indienen. De regering heeft de zaal intussen verlaten.

In het debat is nu vooral veel herhaling te horen. De teneur blijft dezelfde: de oppositie is kritisch voor de regering en zegt helemaal geen vertrouwen te hebben, de regering zegt er wel uit te komen. De vraag is wanneer dat zal gebeuren.

Stefaan Sintobin (Vlaams Belang): "Als u spreekt over dertien zware knelpunten, waarom heeft u dat vorig jaar niet gezien toen u vorig jaar het stikstofakkoord enthousiast mee hebt goedgekeurd? We zijn al twee uur aan het debatteren. Maar de landbouwers, die zeggen: Met wat zijn die mannen bezig?"

Crevits reageert: "Ik heb daarnet zelf gemeld dat het eerste stikstofakkoord is goedgekeurd. Dat ik dat gedaan heb met grote bezorgdheid voor de toekomst van jonge boeren. Een openbaar onderzoek is geen vodje papier. Daar zijn die knelpunten uitgekomen."

Mieke Schauvliege (Groen) vraagt hetzelfde aan minister Demir: kan er voor N-VA nog iets veranderd worden aan de nota van zondag? "Ik heb als bevoegde vakminister hard gewerkt samen met mijn administratie en mijn kabinet", zegt Demir. "We hebben afgesproken dat ik de conceptnota zal omzetten in een PAS, ik zal dat agenderen in de schoot van de regering. En daar zal ik het debat voeren. Dat is ook de reden waarom ik de afgelopen twee weken niet naar de studio's ben gegaan. We zullen het in de schoot van de regering daarover hebben."

Chris Janssens probeert nu bij Hilde Crevits. Of ze de ministerraden zal bijwonen die niet over stikstof gaan? "Het antwoord is uiteraard ja", zegt ze. "En ik herhaal: ik ben blij dat de minister-president zegt dat het akkoord er één moet zijn met drie partners. Dat is mijn absolute vraag, en ook mijn ambitie. Ik vind het trouwens geen blamage dat het hier lang duurt. Er zijn veel andere uitdagingen die wachten, dat is waar. Maar de komende weken, maanden en jaren kunnen we ook in andere dossiers streven naar werkbare oplossingen."

Minister-president Jambon reageert meteen. "Ik geef toe dat er geen consensus is over het stikstofdossier. Maar alle andere dossiers zijn er geen ideologische tegenstellingen, die worden aangepakt. U vergroot het uit, u bent oppositie natuurlijk. Ik zou hetzelfde doen. Wij hebben onenigheid over aartsmoeilijke stikstofdossier. Maar ik laat niet toe dat u zegt dat het in alle dossiers zo is. We bewijzen dat dat niet het geval is."

Of nog aan het akkoord gesleuteld kan worden, vraagt Rzoska meteen. "Natuurlijk praat je met elkaar", zegt Jambon. "Ik ga proberen consensus in deze ploeg te krijgen, om ook het varkentje in stikstof te wassen. Dat is mijn job, maar we gaan door." Jos D'Haese (PVDA) dringt daarop nog eens aan: kan er voor u (Jambon, nvdr) nog een letter veranderd worden aan het akkoord? "Dat bepaalt de toekomst van uw regering." Een antwoord komt er opnieuw niet van Jambon.

Het blijft aanvallen regenen op de regering, en op minister-president Jan Jambon vooral. Zo beschuldigt Björn Rzoska (Groen) hem en de regering ervan "te kiezen voor onbestuurbaarheid". "Er is geen Vlaamse regering meer. Kom uit die parallelle wereld. Ik heb minister Crevits nog nooit zo het woord horen nemen om te zeggen dat ze tegen de muur gekwakt is. Dan is het toch duidelijk dat er niets meer gaat veranderen. Ik ben het ermee eens dat we de samenleving op slot zullen gooien, maar u kunt toch niet zeggen dat u nog een Vlaamse meerderheid heeft. Ministers die in tv-studio's verschijnen om rode lijnen te trekken. Als dat bevestigd wordt, dan is het gedaan."

"Denkt u dat ik dit leuk vind? Dat de Vlaming dit leuk vindt? Die luxe heeft hij niet. Schaamteloos kiest u voor de onbestuurbaarheid. Neem ontslag en ook uw ploeg moet ontslag nemen. Ik heb nog nooit geweten dat een ploeg zich verdeelt voor het Vlaams Parlement."

Waar bent u mee bezig, vraagt Vlaams Belanger Chris Janssens minister-president Jambon bij een nieuwe tussenkomst. Hij roept de regering opnieuw op om op te stappen."Het is voorbij." Eenzelfde reactie bij Jos D'Haese (PVDA). "Ik heb het gevoel dat we hier met drie parallelle universa zitten. In de ene is er een akkoord, in de andere niet en van de andere weet ik niet eens wat daar gebeurt. Er is geen vertrouwen meer van de bevolking, maar ook niet onder de ministers. Waarom durft u hier het vertrouwen niet te vragen?" 

D'Haese probeert Jambon in het nauw te drijven. "Kan er voor u nog één letter veranderen aan uw teksten, mijnheer Jambon." Hij krijgt niet onmiddellijk antwoord.

Björn Rzoska (Groen) vraagt het woord nog eens. "Dit kan eigenlijk niet. Als een regering zich presenteert aan de volksvertegenwoordigers, dan wordt zij geacht uit één mond te spreken. Al wat een minister zegt, bindt de Vlaamse regering in zijn totaliteit. U heeft gekozen voor de onbestuurbaarheid. De minister-president is begonnen met een akkoord te presenteren, dat geen akkoord is. Hij heeft gezegd: Dit is het definitieve akkoord. Vervolgens zegt minister Crevits: Ik heb niets te maken met de eerste tussenkomst."

"Kom uit uw parallelle universum, mijnheer de minister-president. Hier is geen Vlaamse regering meer. Want als die naar het parlement komt, dan is die één en ondeelbaar. Het is op, het is voorbij, neem ontslag met heel uw ploeg."

Bruno Tobback (Vooruit): "Ik kijk precies naar een sessie groepstherapie. Ik dacht dat u de afgelopen nachten daar wel tijd voor hebt gehad. Ik zou mij doodschamen in uw plaats. Ik zou geen vertrouwen meer hebben voor de mensen die voor onze toekomst en welvaart moeten zorgen. U zit elkaar daar op een beschaafde wijze uit te kafferen. Daar dient dit parlement niet voor. Als dit de toekomst van Vlaanderen is, god beware ons."

"Er is geen sprake van mensen met hun rug tegen de muur te kwakken", zegt minister-president Jambon na de opmerkelijke interventie van minister Crevits. "Het PAS wordt pas goedgekeurd als alle drie partners het goedkeuren." Daarom weerklinkt hoongelach op de banken van de oppositie.

Bart Somers (Open VLD) zegt ook nog te geloven in een akkoord. "Hoe kunnen we met drie uiteenlopende visies tot één visie komen? Daarom zitten wij hier, om akkoorden te maken. Om te zoeken hoe we dichter bij elkaar kunnen komen. Het is mijn overtuiging dat als de wil er is bij de drie regeringspartijen, dat we eruit komen. Maar dat vergt wel een inspanning van alle drie de regeringspartijen."

"Mijn partij heeft inderdaad het ultieme voorstel van de minister-president aanvaard. Niet omdat het ideaal is, maar omdat we over onze schaduw heen moeten stappen. Willen we verder werken? Absoluut, dat is onze verdomde plicht. Eerder dan elkaar verwijten te maken, moeten we aan een oplossing werken. Voor de landbouwers, de ondernemers en de bevolking. Mijn partij is daartoe bereid."

"Ik ben heel tevreden met de tussenkomst van de minister-president", zegt minister Hilde Crevits (CD&V). "Daar gaat het in de politiek over. Ik heb al veel crisissen meegemaakt en altijd zijn we er samen door geraakt. Ik word verweten dat ik hier vorig jaar al een akkoord over gesloten heb. Maar toen heb ik ook gezegd dat ik perspectief wilde voor de landbouwers. Het klopt dat we er nog niet uitgekomen zijn. Maar collega's, ik apprecieer niet dat twee partijen een derde willen dwingen. Zo werkt het niet. Als wij vandaag nog geen akkoord hebben, dan is het net voor die mensen die enorme inspanningen moeten doen om de stikstof terug te dringen, om hen de kans te geven om te groeien. Wij zijn er van overtuigd dat we dat kunnen zonder helemaal opnieuw te moeten beginnen. Dat is voor mij de inzet. Maar dat zal niet lukken als je één partij gewoon tegen de muur kwakt."

Aan minister-president Jambon nu om te reageren. "Ja, de regering bestaat uit drie partijen. Die voor de problemen die hier opgesomd worden aan een oplossing sleutelt. En ja, die over één dossier van mening verschilt. Eén dossier. Daar is al keihard aan gewerkt. Waar de standpunten ver uiteen lagen, maar die al veel dichter bij elkaar gekomen zijn. We maken een moeilijk moment mee, daar doe ik niet flauw over. Maar we moeten verder. Neen, ik ga geen ontslag nemen. Ik neem mijn verantwoordelijkheid om deze ploeg te laten werken. Ik zal het niet ontkennen, stikstof is een grote uitdaging. Maar het is pas voorbij als het voorbij is. En dat is nu nog niet. Wij werken door."

"Ik had gehoopt om hier vandaag duidelijkheid te krijgen", zegt Hannelore Goeman (Vooruit). "Is er nog een Vlaamse regering? Wat gaat er nu gebeuren? Dat willen wij weten en veel Vlamingen met ons. We hebben daar nog altijd geen antwoord op gekregen. Er zijn maar twee dingen duidelijk: de chaos in de Vlaamse regering is compleet. Jullie zijn het zelfs niet eens over hoe jullie het oneens zijn. Een conceptnota waar eerst een meerderheid voor was en uiteindelijk niet. Eén die niet rechtsgeldig is. En ten tweede: dit gaat niet over stikstof. De verkiezingen komen eraan. Er zijn een paar slechte peilingen geweest. En de regering is enkel bezig met zichzelf. Het gaat alleen maar over electoraal gewin. Deze regering is morsdood."

"Wie wordt hier nu beter van", vraagt Goeman. "Niet de jonge boeren, want die hebben nog altijd geen zekerheid. Niet onze gezondheid. Niet onze natuur. Die worden allemaal nog eens extra in de steek gelaten. Jullie waren al goed bezig de afgelopen jaren, maar nu is al helemaal geen duidelijkheid meer of er nog beleid gevoerd zal worden. Kunnen we nog rekenen op een regering of komt er geen oplossing meer voor alle problemen in onderwijs en de kinderopvang? Zal deze regering zich voortslepen tot aan de verkiezingen? CD&V wil verder onderhandelen. Open VLD en N-VA heeft nochtans duidelijk gemaakt. Zondag was hun best and final offer. Dus is het duidelijk: take it or leave it. Een akkoord of stappen jullie eruit? De Vlaming verdient beter. Een regering die bezig is met hun problemen, niet met de verkiezingen. Lead, follow or get out of the way, mijnheer de minister-president."

"Ik kan vandaag maar één ding zeggen", zegt Schiltz in het parlement. "Ga terug aan tafel. Zoek naar juridische zekerheid. Het is onze verdomde plicht om hier een antwoord op te vinden. De landbouwers noch de ondernemers zijn erbij gebaat om geen akkoord te maken. Laat ons aan Vlaanderen tonen dat we moeilijke akkoorden kunnen maken, willen maken en zullen maken."