Voor het verhaal achter de ‘twee Delhaizes’ moeten we terug naar een grote Franstalige familie en enkele broers die vanaf het begin moeite hadden om zich te verenigen achter één visie. Broers Jules en Auguste Delhaize, twee van de elf kinderen uit het gezin van Jean Jacques Delhaize en Joséphine Ponsart, openen hun eerste winkel onder de naam Delhaize Frères et Cie in 1867 in Ransart, nabij Charleroi. In de jaren die volgen, stappen ook toekomstige schoonbroer Jules Vieujant en de broers Edouard en Adolphe mee in het bedrijf.

LEES OOK. KAART. Deze 21 supermarkten baat Delhaize nog zelf uit in provincie Antwerpen en Waasland

Discussies

Maar er ontstaan hevige discussies over de strategie. In 1870 gaat Louis Delhaize, nog een andere broer, zijn eigen weg en opent hij winkels onder zijn naam. Hoewel de ketens dus dezelfde naam delen, behoort de Louis Delhaize Group tot op de dag vandaag dus niet tot de Delhaize-groep die nu deel uitmaakt van Ahold Delhaize. In 1990 waren er even gesprekken om de aandelen onder te brengen in een familiale stichting, maar daar kwam niets van.

Terug naar 1874. In dat jaar houdt ook Adolphe Delhaize het voor bekeken. Ook hij gaat zijn eigen weg met de oprichting van Adolphe Delhaize en wordt vervangen door broer Leopold. Alle broers sluiten een overeenkomst met een niet-concurrentiebeding, waarbij ze overeenkomen geen bijhuis te openen op minder dan vijfhonderd meter van elkaar.

LEES OOK. Ook experts kijken op van drastische beslissing Delhaize, maar: “De optelsom was snel gemaakt”

Delhaize ontwikkelt zich verder door de opening van bijhuizen of kleine winkeltjes, het liefst op de hoek van de straat, en het aantrekken van zelfstandige kruideniers. Daarnaast investeert de keten ook in eigen productiecapaciteit. In 1875 verandert de naam in Delhaize Frères et Cie: Le Lion. Geleidelijk aan evolueert dat naar Delhaize Le Lion, of Delhaize De Leeuw.

Tussen 1883 en 1914 opent Delhaize De Leeuw meer dan vijfhonderd bijhuizen over heel België. Elke vestiging krijgt een identiek logo, een vitrine en terugkerende reclame. In 1930 slaat de economische crisis toe en introduceert Delhaize het budgetmerk Derby. Tegen 1939 telt België zo’n 744 bijhuizen en 1.500 aangesloten Delhaize-winkels.

Eerste supermarkt

In 1950 vinden Delhaize De Leeuw en Adolphe Delhaize elkaar terug en fuseren ze. Maar voor de winkels verandert er voorlopig niets. Zeven jaar later, na enkele bedrijfsbezoeken in de Verenigde Staten, opent Delhaize de eerste grote supermarkt in Brussel. De oppervlakte is tien keer groter dan die van het klassieke bijhuis en de supermarkt introduceert zelfbediening in ons land.

LEES OOK. Prijzen, aanbod, promo’s, openingsuren: wat ga je als klant merken van de veranderingen bij Delhaize?

Het is opnieuw voer voor discussie, dit keer tussen de aanhangers van het bijhuis en de voorstanders van de supermarkt. Pas twee jaar later opent Delhaize een tweede supermarkt. Emmanuel Collet schrijft in zijn boek Delhaize De Leeuw: kruidenier sinds 1867 dat het succes van de supermarkt ervoor zorgt dat de twijfel wegsmelt: in 1962 trekt Delhaize naar de beurs en begint de keten ook aan zijn opmars in het buitenland.

Vanaf dan worden de bijhuizen systematisch gesloten en ligt de focus op supermarkten. In de jaren tachtig komt het besef dat zelfstandigen of aangeslotenen een belangrijke rol kunnen spelen in de verdere ontwikkeling van de groep. De kost voor het openen van een AD wordt immers door zelfstandigen gedragen, niet door Delhaize zelf.

LEES OOK. Voor directie van Delhaize “geen twijfel” dat er voor alle winkels overnemer is

Food Lion

In 1974 neemt Delhaize “een van de beste beslissingen uit haar geschiedenis”, zoals in het boek staat omschreven. De groep neemt een belang van 34,5% in Food Town Stores, de voorloper van Food Lion, het bedrijf van Ralp Ketner. Food Lion kent in de jaren tachtig een stormachtige groei en haalt zijn succes vooral uit lage prijzen, een uitgekiend aankoopbeleid en lage kosten. Maar in 1992 wordt Food Lion beschuldigd van onhygiënische praktijken, kinderarbeid en de uitpersing van medewerkers. Zowel Delhaize als Food Lion ontkennen deze aantijgingen met klem, maar het kwaad is al geschied. De twee delen in de klappen op de beurs. Het duurt jaren voordat Food Lion zich weer herpakt.

LEES OOK. Actrice en Delhaize-franchisenemer Kim Van Oncen: “Ook voor zelfstandigen is het uitdagender dan ooit”

Emmanuel Collet staat in zijn boek ook stil bij de donkerste periode uit de geschiedenis van Delhaize: de Bende van Nijvel. Tussen 1983 en 1985 worden verschillende Delhaizes overvallen. Daarbij komen zeventien mensen om.

In zee met Albert Heijn

Net zoals Delhaize bij ons was Albert Heijn in Nederland uitgegroeid tot een keten, sinds Albert Heijn in 1887 een kruidenierszaak in Oostzaan was begonnen. Vanaf de jaren zeventig verschijnen de eerste supermarkten. In 2006 houden de twee ketens al eens onderhandelingen, maar die leveren niets op. Pas in 2016 gaat de Nederlandse kruidenier in zee met de Belgische Delhaizebroers. De twee partijen gaan voortaan verder als één supermarktketen onder de naam Ahold Delhaize. De groep bezit ook de webshop Bol.com, dierenwinkel Tom&Co en Caddyhome.

LEES OOK. Waarom Albert Heijn het winnend paard is van Ahold Delhaize-groep, en niet Delhaize

Maar binnen de nieuwe groep gaat de prestatie van de Delhaize-winkels het sterkst naar beneden. Dat komt onder meer omdat de Nederlandse ketens flexibeler zijn en minder sterk gebonden aan strenge reglementering rond sluitingsuren en evenmin aan dure en weinig flexibele cao’s.

Zelfstandige uitbaters

Sinds 2017 staat Xavier Piesvaux als CEO aan het roer van de keten. Onder de vlag van Delhaize zijn er drie soorten supermarkten, elk met een eigen klantenprofiel. Proxy of City Delhaize richt zich op de gemeenten waar geen plaats is voor grote supermarkten, die bekendstaan onder de noemer AD Delhaize. De Shop&Go-vestigingen mikken dan weer op kleine gezinnen, alleenstaanden en vooral spontane kopers in bijvoorbeeld een station.

Delhaize telt momenteel 800 vestigingen in ons land, waarvan nog 128 eigen winkels. Het ziet er naar uit dat ook die zaken weldra worden uitgebaat door zelfstandigen.