"Ik ben een creatief beest": zangeres en dirigente Barbara Hannigan centrale gaste op het Klarafestival

Wie Barbara Hannigan, een van de vurige sterren van de klassieke muziek, aan het werk wil zien moet in Brussel zijn. Op vrijdag 10 maart dirigeert ze het London Symphony Orchestra in werk van Olivier Messiaen en Gustav Mahler. Doorgaans neemt ze tegelijk ook de zangpartij voor haar rekening, maar om medische redenen neemt dit keer een andere sopraan de honneurs waar. Volgende week dirigeert Hannigan het Nederlandse Ludwig-orkest, ook in Brussel, in het kader van het Klarafestival. Ze geeft een openbare masterclass en er wordt ook een documentaire over haar vertoond, getiteld "I'm a creative animal".

Wie is Barbara Hannigan? Ze zingt, acteert, danst én ze dirigeert, en soms houdt ze al die ballen tegelijk in de lucht. Opvallend: zelfs als ze niet zelf zingt, is haar stem vermoeid na een concert, vertelde ze in een Klara-interview: “Inwendig zing ik en adem ik mee met de zangers”.

De flamboyante Canadese ademt muziek, al van kindsbeen af. Ze woonde en werkte vaak in Nederland en is vooral gespecialiseerd in hedendaagse muziek. Ze was recent ook te zien en te horen als Lulu in de gelijknamige opera van Alban Berg in De Munt. Een fysiek zeer uitdagende rol, die ze gedeeltelijk op balletspitzen zong.

Vrouwelijke dirigenten blijven een zeldzaamheid. Maar ze staan dezer dagen wel in het brandpunt van de belangstelling naar aanleiding van de film “Tár”, over een dirigente die zich schuldig maakt aan grensoverschrijdend gedrag. Cate Blanchett krijgt er zondag wellicht een Oscar voor. Maar er kwam ook veel kritiek, onder meer van topdirigente Marin Alsop.

“Ik heb de film niet gezien,” gaf Barbara Hannigan toe aan de Nederlandse krant NRC. “Zelf heb ik mijn vrouw-zijn nooit als een big deal ervaren.” Hoewel het een keer gebeurde dat “ik voelde dat een orkest zich als collectief ongemakkelijk voelde door mijn vrouw-zijn. Okay. Ik ben daar nooit teruggekeerd. En het was een incident.”

Overigens zijn er de voorbije jaren best wat vrouwelijke chef-dirigenten bijgekomen, ook in de Lage Landen: Elim Chan in het Antwerp Symphony Orchestra en Kristiina Poska bij het Symfonieorkest Vlaanderen, in Nederland Anja Bihlmaier in het Residentie Orkest in Den Haag en Karina Cannelakis bij het Radio Filharmonisch orkest. De Litouwse Mirga Gražinytė-Tyla en het City of Birmingham Symphony Orchestra zijn trouwens ook te gast op het Klarafestival. 

In 2017 startte Barbara Hannigan met “Equilibrium“, een project om jonge vakgenoten te steunen in de eerste jaren van hun carrière. “Mentoring is zo belangrijk. Van mensen met veel ervaring die genereus zijn in hun advies en steun.” Aan Klara vertelde Hannigan dat er veel vraag naar is; ze beluisterde en bekeek zo’n 350 video’s van kandidaten. Opvallend daarbij: veel jonge muzikanten werken multidisciplinair, “ze hebben een brede, nieuwsgierige blik die verder reikt dan hun instrument.” Voor dit seizoen zit onder meer de Belgische sopraan Emma Posman in de Equilibrium-groep. Zij is ook te horen in het concert met het Ludwig-orkest, onder leiding van Barbara Hannigan, op 16 maart.

Het Klarafestival loopt van 10 tot 26 maart in Brussel. Het volledige programma vind je hier. Opmerkelijke concerten zijn er bijvoorbeeld van jazzpianist Brad Mehldau en het Belgian National Orchestra; van sopraan Lore Binon, singer-songwriter IKRAAAN en performer Amina Osmanu op tekst van dichteres Dominique De Groen en muziek van Frederik Croene. Of de zes cellosuites van Bach door Benjamin Glorieux. Hij stapte in december vele dagen lang door de sneeuw, met zijn cello op de rug, in de voetsporen van Bach. In Bozar in Brussel loopt ook een tentoonstelling over zijn muzikale pelgrimstocht.