Hyperrealistische schoonheidsfilters zijn nieuwe hype op TikTok: "Onzekere jongeren kunnen hier nog ongelukkiger van worden"

Volle lippen, afgelijnde wenkbrauwen, betoverende ogen, lange wimpers, wittere tanden, strakke jukbeenderen en een gladgestreken huid. Zo transformeert de nieuwe TikTok-filter "Bold Glamour" naadloos je hele gezicht. De filter werd al bijna 16 miljoen keer gebruikt. Nog maar enkele dagen eerder werd TikTok overspoeld door een gelijkaardige filter die je transformeert in een tiener.

Waar je bij andere schoonheidseffecten vaak duidelijk merkt dat er een filter over je gezicht ligt, zijn de nieuwe filters hyperrealistisch. Het verschil tussen de werkelijkheid en de filter is bijna niet te zien. Dat komt omdat de filter gebruik maakt van een vorm van artificiële intelligentie die data verwerkt en eruit leert om beter te presteren, genaamd "machine learning". 

De filter detecteert bepaalde kenmerken van je gezicht, vergelijkt die met een dataset vol andere foto's van gezichten en past die kenmerken aan op basis van voorgeschreven schoonheidsidealen. 

BEKIJK - Luke Hurd heeft effecten voor Snapchat en Instagram gecreëerd en legt het mechanisme achter "Bold Glamour" uit:

De filters stuiten op veel kritiek, vanwege de impact op het zelfbeeld van sommige gebruikers. Je gezicht smelt volledig samen met de artificiële kenmerken, wat het voor jezelf ook ontzettend realistisch maakt. "Sommige jongeren gaan dan vergelijken met hun ongefilterd uiterlijk, en dat kan een negatief effect hebben op hun zelfbeeld", zegt professor Laura Vandenbosch (KU Leuven). "We zien dat jongeren zelfs naar plastische chirurgie kunnen neigen om het gefilterde gezicht na te streven."

Onderzoeker Chelly Maes (Leuven School of Mass Communication Research) deed tijdens haar doctoraat samen met Vandenbosch onderzoek naar het gebruik van filters bij 12- tot 18-jarigen. Zij vond een duidelijke link tussen het gebruik van schoonheidsfilters en de intentie om later plastische chirurgie te ondergaan. Van de 444 respondenten, gaf 46,2 procent aan positief te staan tegenover het gebruik van plastische chirurgie uit eigen motivaties, zoals jezelf beter voelen. Meer nog, 20,5 procent heeft de intentie om later plastische chirurgie te gebruiken.

"Niet iedereen is vatbaar voor de effecten van schoonheidsfilters. Maar ze maken net jongeren die al een laag zelfbeeld hebben, nog ongelukkiger", licht Vandenbosch toe. "Hoe meer jongeren gemotiveerd worden om er mooier uit te zien, via allerlei schoonheidsfilters of bewerkte beelden, hoe meer jongeren hun uiterlijk ermee gaan vergelijken. De filters normaliseren een erg vernauwd ideaal over wat schoonheid is, terwijl het belangrijk is dat jongeren net verschillende gezichten zien", vertelt Vandenbosch. 

Als zulke filters sommige jongeren ongelukkig maken en hen zelfs zover krijgen om hun gezicht te veranderen, vraagt Vandenbosch zich af waarom de sociale media erop inzetten. "Sociale media zijn op de hoogte van de effecten van schoonheidsfilters. Moeten ze dan zo toegankelijk gemaakt worden, zodat elke TikTok-gebruiker ze in enkele klikken kan testen?"

Vooral de jongste gebruikers zouden beschermd moeten worden. "Veel 11 à 12-jarigen beginnen TikTok te gebruiken om zich te amuseren, en zijn niet gefocust op uiterlijk", benadrukt Vandenbosch. "Via die filters worden ze met schoonheid en onrealistische idealen geconfronteerd."