reportage Delhaize
‘Misschien moeten de stakers het een kans geven? Wij werken hier graag’
Uitbaters en werknemers getuigen liever anoniem: ‘We hebben een goede relatie met Delhaize en willen dat zo houden.’ — © belga
De supermarktketen Delhaize lijkt zo beducht voor de weerbots van zijn beslissing dat het bedrijf zelfs de zelfstandige uitbaters een spreekverbod oplegt. Nochtans kan het verhaal best positief zijn. ‘Ik werk op zondag, zonder extraatje. Maar ik werk hier erg graag. Je krijgt hier kansen.’
Minder loon, ook werken op zon- en feestdagen zonder extra verloning, meer flexibiliteit en minder rechten. Het beeld dat geschetst werd van de verzelfstandiging van de 128 winkels die Delhaize zelf nog uitbaat, was niet aanlokkelijk. De vrees voor ontslag of om nadien veel slechter af te zijn, is groot bij het personeel. ‘Wij willen niet werken voor een overnemer die ons dreigt te behandelen als honden’, klonk het zelfs.
Een uitspraak die zelfstandige uitbaters al bij voorbaat in een slecht daglicht lijkt te zetten. Het raakte hen ook. ‘Ze is geen hond’, verwees één van hen op sociale media naar een medewerkster die zelfs na haar pensioen bij hem bleef werken in een flexi-job. Niets dan lof. Maar als we vragen of we de vrouw aan het werk mogen zien, wimpelt een medewerkster ons af. ‘U contacteert beter Delhaize zelf.’ Zijn er dan problemen? ‘Nee, ik ben heel tevreden over mijn baas. Ik werk hier al lang. Waarom komen de stakers niet even hier een kijkje nemen om te weten hoe het er bij zelfstandige winkels toegaat in plaats van de boel plat te gooien?’
We nemen woensdagnamiddag dan maar in een andere AD Delhaize een kijkje. Aan de kassa zitten allemaal jobstudenten. Wordt hier dan vooral met jonge, goedkopere krachten gewerkt, zoals de vakbond aan de kaak stelt? ‘Hier werken nog vijftigplussers zoals ik’, weerlegt een slager. ‘Lang geleden werkte ik in een door Delhaize uitgebate supermarkt, nu werk ik al jaren bij een zelfstandige Delhaize. Het verschil? Daar lag het atelier niet in de kelder, hier wel. Maar dit atelier is piekfijn uitgerust. Destijds moest ik niet op zondag werken en hier ook niet. En ik ben best tevreden met mijn loon.’
Als we verdere toelichting willen bij de werkwijze als franchisenemer, verwijst de uitbater ons meteen naar de hoofdzetel. ‘Wij mogen niet spreken met de pers.’ Zelfs niet als dat het negatieve beeld kan bijstellen? Als zelfstandige spreken ze toch vrijuit? ‘Geen commentaar.’ Een andere uitbater van meerdere AD en Proxy Delhaizes haakt eveneens af na een nachtje slapen. ‘Delhaize heeft ons gevraagd om niet met de pers te communiceren. U moet hen contacteren.’
Elders mogen we wel met het personeel spreken, maar enkel anoniem. Ook hier kregen ze communicatie-orders. ‘We hebben een goede relatie met Delhaize en willen dat zo houden.’ Deze uitbater is verbaasd door de hoog oplopende emoties van de stakers in de media. ‘Ik kan me zelfs niet voorstellen dat mijn personeel zou staken. Wij hebben geen problemen. Of wel?’. Hij kijkt naar een medewerker. ‘Nee’, knikt het geruststellend. G. is één van de vele anciens in deze supermarkt. ‘Sommigen werken hier al dertig jaar. Zo slecht zal het hier dan toch niet zijn? Als er conflicten zijn, praten we die uit.’
Ja, er zijn verschillen met door Delhaize uitgebate winkels. ‘Daar geldt een striktere organisatie. Daar heb je een directeur en een onderdirecteur, een verantwoordelijke groente- en fruit, plus een assistent, en ga zo maar verder. Die strakke jobopsplitsing is in een zelfstandige zaak niet rendabel. Hier moet iedereen van alles doen. We hebben vast personeel, aangevuld met flexi-jobs en jobstudenten. Die zetten we vooral op woensdag of op zondag in. We helpen zelf ook mee in de winkel.’
Wc-borstel
Een kassierster (58) heeft er duidelijk plezier in als ze een klant helpt zoeken naar een wc-borstel. ‘Iedereen moet de kassa kunnen bedienen en als mijn rayon klaar is, spring ik elders in. Dat is toch logisch?’ Haar loon vindt ze prima. ‘Ik werk ook op zondag, zonder extraatje. Als je hier solliciteert, weet je dat we open zijn op zondag. Dan moet je nadien niet klagen.’
‘Wij trekken samen aan één zeel’, vult haar jongere collega aan. Dit is haar eerste job, intussen werkt ze er al vijftien jaar. ‘Er is een goede sfeer, ook tussen ons en de bazen. Toen ik mijn zoontje tijdens corona onverwachts thuis moest opvangen, hadden ze daar meteen begrip voor.’
‘Overuren krijgen we niet betaald, onze uren zijn wel flexibel’, vult G. aan. ‘Het verhaal dat je meer verdient in de Delhaize-supermarkten doet al langer de ronde. Ik weet niet of het klopt, ik ben tevreden met mijn loon.’ G. begrijpt de angst wel. ‘Als je het lang mooi hebt gehad, is het niet fijn om dat op te geven.’
‘Er is een goede sfeer, ook tussen ons en de bazen.’ — © getty
‘De verzelfstandiging is een opportuniteit’, reageert een andere uitbater. ‘Wie gemotiveerd en goed is, kan aan de slag blijven.’ Dezelfde regeling behouden voor het personeel, lijkt hem echter moeilijk. ‘Een assistent fruit en groente die alleen die taak uitoefent, kost je al snel 4.000 euro bruto met vakantiegeld en dertiende maand. Dat is onbetaalbaar. Als er geen klant aan de kassa staat, moet je willen bijspringen aan charcuterie of groenten.’ Ook hij vult zijn vaste ploeg aan met flexi-jobs en studenten. ‘Voor de rayons heb ik vaste verantwoordelijken met kennis nodig. Aan de kassa werk ik met studenten. Dat is goedkoper, ja.’
Toen hij zijn huidige winkel overnam, voerde hij nieuwe regels in. ‘Je gsm gebruiken op het werk kan niet en de winkel is langer open op zondag. Ik heb bij de overname niemand ontslagen, sommigen vertrokken omdat ze die nieuwe regels niet zagen zitten. Maar zondag is vandaag onze beste dag. Ik zorg voor een goede regeling. Eén weekend op twee zijn ze volledig vrij. Lever je goed werk, dan beloon ik dat ook.’
‘Hier moet je uit je pijp komen, maar ik heb ook promotie gekregen’, beaamt een medewerkster. ‘Ik werk hier alsof dit mijn eigen zaak is’, vult haar collega aan. ‘Ik wil goede cijfers halen. Als de vrachtwagen laat geleverd heeft, begin ik zelf om 5 uur ’s morgens zodat mijn afdeling fruit en groente er prima bijligt. Evengoed mag ik dan met mijn dochter naar een studie-infomoment gaan. Het is geven en nemen.’
Speeltuin
Ze kennen collega’s die naar een door Delhaize uitgebate supermarkt vertrokken. ‘De ene werd er verantwoordelijk voor het rayon zuivel, een ander voor diepvries. Alle begrip als je dat verkiest, maar ik zou het monotoon vinden. Hier voelt het als één grote speeltuin. Wij werken hier graag. Misschien moeten de stakers het toch een kans geven?’
Blijft de vraag: wentelt Delhaize de risico’s op de hyperconcurrentiële markt af op de zelfstandigen? ‘Ondernemen is vandaag riskant. Je zit met hoge energie- en loonkosten. Toch is het sop de kool nog waard. Als zelfstandige krijg je hier wel vrijheid. Je kunt selecteren uit hun assortiment, inzetten op eigen streekproducten, je bakkerij of slagerij in de verf zetten, of een koffiehoek creëren. Bij Albert Heijn of Carrefour heb je die vrijheid veel minder.’ Het is alleen vreemd dat je in al die vrijheid niet vrijuit mag spreken.
Nadat Delhaize de zelfstandige uitbaters een spreekverbod opgelegd had, zijn de namen geanonimiseerd. De namen zijn bij de redactie bekend.
