“It always seems impossible until it is done”, citeerde minister-president Jambon Nelson Mandela. Hij kon vrijdag een doorbraak voorleggen in wat hij “het moeilijkste dossier” van zijn regering noemde, het dossier dat zijn regering tot aan de rand van de afgrond heeft gebracht. “Het was een lange en moeilijke weg, maar het resultaat is wat telt”, zo zei een zichtbaar opgeluchte Jambon.

Het akkoord dat bereikt is, is grotendeels gebaseerd op het ultieme voorstel van afgelopen zondag. Dat akkoord moet de stikstofneerslag op de waardevolle natuur tegen 2030 met de helft verminderen, voorziet in een oplossing voor de rode bedrijven (de lijst wordt geactualiseerd op basis van nieuwe modellen, bedrijven krijgen de kans om over te schakelen op akkerbouw of natuurbeheer en wie dat niet doet, moet finaal pas tegen 2030 sluiten in plaats van 2025), en gaat gepaard met een investering van 3,6 miljard euro.

Breekpunten CD&V

De twee punten waar CD&V toen over struikelde, met name de ongelijke vergunningsdrempels voor landbouw en industrie en het principe van het extern salderen. Dat is het principe waardoor de uitstootrechten van een stoppende landbouwer deels kunnen doorschuiven naar andere boeren. Die twee knelpunten worden nu in een apart onderzoek (openbaar onderzoek en milieueffectenrapport) gestoken.

Als dat onderzoek – dat tegen het einde van het jaar klaar moet zijn – positief is, dan zal de strenge stikstofdrempel voor de landbouw vanaf 1 januari 2025 verdwijnen. In afwachting daarvan blijft de drempel voor de landbouw wel op 0,025 procent liggen, een stuk strenger dan de 1 procent van de industrie. De drempel wordt wel variabel en kan doorstijgen richting 0,8 procent wanneer er voldoende stikstofuitstoot wordt gerealiseerd.

Als het geplande onderzoek positief blijkt en het stikstofbad intussen verder leeg loopt, verdwijnt de strikte drempel voor de landbouw vanaf 2025 en zal er kunnen vergund worden met een passende beoordeling. Dat is een individueel onderzoek dat nagaat of de activiteit geen te grote impact heeft op kwetsbare natuur.

“Perspectief voor landbouw”

“Dat betekent dat we vanaf 2025 het beloofde perspectief voor de landbouw kunnen waarmaken”, zegt minister van Landbouw Jo Brouns. “Dit akkoord ligt in lijn met ons kompas: een verbetering van de natuurkwaliteit en een perspectief voor de landbouw”, zegt de CD&V-minister. Belangrijk is ook dat de landbouwers tot 2025 met hun huidige vergunningen zullen kunnen blijven werken. Dat zal decretaal verankerd worden.

Ook volgens minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) zorgt het bereikte akkoord voor “perspectief voor de landbouw, rechtszekerheid en een drastische vermindering van de stikstofuitstoot “Dit kon niet anders beschreven worden dan een historische kans van de collectieve politiek om een historische schuld aan de landbouwsector af te lossen en toekomstige landbouwers zicht te geven op oplossingen”, aldus Demir “Ik ben blij dat iedereen finaal besliste deze kans te grijpen. Wij doen dit, voor wie er aan twijfelt, om de landbouw in Vlaanderen te redden en te houden”.

“Moeilijkste knoop kunnen doorhakken”

Minister-president Jambon geeft toe dat hij zelf getwijfeld heeft of het ging lukken om een akkoord te sluiten. “Maar we hebben de moeilijkste knoop kunnen doorhakken die op ons pad lag”, zo zei hij. Hij loofde ook “het staatsmanschap, de moed en de durf” van zijn regeringspartners.

Ook viceminister-president Hilde Crevits is blij met het akkoord. Volgens haar gaat het ook niet alleen om een technisch dossier, maar ook om een “menselijk dossier”. “Achter elk cijfer schuift een gezin. Het gaat om het levenswerk van mensen. Ik ben tevreden dat we dit akkoord hebben gevonden, dan kunnen we duidelijkheid en perspectief bieden”, zegt de CD&V-politica.

“Ik ben vooral opgelucht”, zegt Open VLD-minister-president Bart Somers. “We hebben landbouw, natuur en industrie kunnen verzoenen. We hebben een vergunningenstop afgewend en we kunnen jonge landbouwers een nieuwe perspectief bieden. Hiermee heeft de regering aangetoond dat we ook de allermoeilijkste dossiers kunnen aanpakken”. N-VA-viceminister-president Ben Weyts gaf een pluim aan regeringsleider Jambon. “Ik hoor dat verschillende mensen het vaderschap van dit akkoord claimen, maar er is maar één vader van dit akkoord en dat is de minister-president. Hij heeft staatsmanschap getoond”, aldus Weyts, die ervan overtuigd is dat het akkoord zekerheid kan bieden voor “boeren, burgers en bedrijven.”