Na vier dagen onderhandelen in Peking kwamen vertegenwoordigers van beide landen naar buiten met een akkoord: binnen twee maanden zouden de ambassades opnieuw opengaan en ook het 22 jaar oude veiligheidspact zou weer opgenomen worden. Concreet wil dat zeggen dat Iran en Saoedi-Arabië opnieuw zullen samenwerken in de strijd tegen terrorisme, drugstrafiek en witwaspraktijken. De gesprekken gebeurden onder het toeziend oog van een Chinese topdiplomaat die als bemiddelaar diende.

De spanningen tussen Iran en Saoedi-Arabië, beiden grootmachten in het Midden-Oosten, lopen al jaren hoog op. Sinds 2016 waren de relaties tussen beide landen zelfs volledig verbroken. Het gevolg van de executie van een sjiitische geestelijke in Saoedi-Arabië en een bestorming van de Saoedische ambassade in Teheran.

Van een rechtstreeks gewapend conflict op eigen grondgebied was nooit sprake, maar Iran en Saoedi-Arabië zijn wel al jaren verwikkeld in een zogenaamde koude oorlog. Aan de basis ligt een religieuze tegenstelling: Saoedi-Arabië werpt zich op als grote vertegenwoordiger van de Soennieten, terwijl Iran vooral Sjiitisch is. In hun strijd om macht kwamen de twee landen wel al tegenover elkaar te staan in enkele naburige conflicten. Denk aan Jemen, Libanon of Syrië, waar Iran en Saoedi-Arabië elk een andere kant steun verlenen.

Diplomatieke overwinning voor China

Sinds een tweetal jaar waren er al enkele pogingen tot diplomatiek overleg tussen beide landen, maar telkens draaide het op niets uit. Tot nu, dus. Dat juist China erin is geslaagd om de aartsvijanden tot een akkoord te laten komen, is opvallend en kan aanzien worden als een soort diplomatieke overwinning. Sinds midden vorige eeuw was het vooral Amerika dat, met wisselend succes, invloed probeerde uit te oefenen op de regio rond het Midden-Oosten. Maar zij slaagden er niet in de spanningen tussen Iran en Saoedi-Arabië te bedaren.

Dat beide landen nu opnieuw gaan samenwerken, zij het in beperkte mate, kan een belangrijke verandering betekenen in de regio. Vooral in het uiterst hevige conflict in Jemen hopen experts dat de heropgeviste banden tussen Iran en Saoedi-Arabië kunnen leiden tot een de-escalatie. De laatste maanden waren er al geruchten over een staakt-het-vuren. “Een overwinning voor de vrede”, noemde de Chinese topdiplomaat Wang Yi het akkoord.