Hoofdredactie NOS Sport stapt op, maar hoe zit het bij ons? ‘Een voorbeeld van mannen die zich nooit hebben aangepast aan hun tijd’

Als het van de Landelijke Vereniging van Vertrouwenspersonen (LVV) in Nederland afhing, mocht de hoofdredactie van NOS Sport per direct beschikken. Aanvankelijk ging die hoofdredactie daar niet op in en kondigde aan op termijn terug te treden, maar zondagavond communiceerde de NOS dat ze per direct vertrekt. Uit een inventarisatie van wangedrag op de werkvloer door twee vertrouwenspersonen was gebleken dat er op de sportredactie al ruim twintig jaar gepest, gediscrimineerd en (seksueel) geïntimideerd werd.

De verhalen die na die aankondiging in Nederlandse media verschenen, doen de discussie verder oplaaien. Eind vorige week was er de getuigenis van wielerjournaliste Marijn de Vries. In een column beschrijft ze hoe ze als analist voor het televisieprogramma De avondetappe tijdens de Tour de France drie weken lang moest meerijden met een collega die “alleen maar praat over wijven en neuken” en achter De Vries’ rug vertelt dat ze “een flinke beurt nodig heeft”. Toen De Vries dat aankaartte, werd ze steeds minder uitgenodigd als analist.

Dat De Vries geen alleenstaand geval was, blijkt uit een artikel van de Volkskrant, waarin werknemers en oud-medewerkers onder meer getuigen over het grensoverschrijdend gedrag van presentatoren Jack van Gelder en Tom Egbers, sterren van de redactievloer. Zo zou Tom Egbers een stagiaire belaagd hebben nadat hij een affaire met haar had, terwijl Jack van Gelder een jonge journaliste voorgesteld zou hebben om bij hem in bad te komen zitten.

Ongewenst gedrag

Andere getuigenissen schetsen vooral een beeld van een werkvloer waar het gebruikelijk is om te spreken over het uiterlijk van vrouwelijke sporters en waarin vrouwelijke journalisten voortdurend getest of weinig serieus genomen worden. Dat Egbers’ vrouw de voorzitter was voor het meldpunt ongewenst gedrag in de televisiesector, hielp daarbij niet.

Vinden we dergelijk ‘machismo’ ook op Belgische sportredacties? “Dergelijke verhalen van grensoverschrijdend gedrag lijken me hier - gelukkig - weinig voor te komen”, zegt Hilde Van Malderen, die het boek ‘Speelgoed’ over haar ervaringen als vrouwelijk voetbaljournalist neerpende. “Maar de subtielere vormen van discriminatie: vrouwen voortdurend testen, niet serieus nemen of onderuit halen, dat komt ook hier vaak voor.”

Sportredacties zijn van oudsher bekend als mannenbastions. In 2015 bleek dat in Vlaanderen slechts één op de zeven sportjournalisten vrouw was. “Als je heel je leven alleen met mannen gewerkt hebt, en opeens heb je een vrouwelijke collega, kan ik me voorstellen dat dat wennen is”, zegt Van Malderen. “Maar dat is natuurlijk nog anders dan poneren dat je als vrouw a priori niets van voetbal kent, wat zeker wel gebeurde.”

Als presentatrice van sportprogramma’s als ‘Sportmarathon’ op Radio 1 werkte Kathy Lindekens in de jaren ’90 samen met collega’s van de sportredactie. In de vroege jaren 2000 zag ze zo Sporza ontstaan. “Ik herinner me nog hoe de jonge vrouwen die op de sportredactie toekwamen het moeilijk hadden. Er heerste op dat moment een uitlachcultuur. Journalisten waren heel hard naar elkaar, en zeker die jonge vrouwen hadden het gevoel dat ze zich extra hard moesten bewijzen. Daar zijn soms wel traantjes gevloeid.”

Ook Sporza-journalist Inge Van Meensel getuigde op Studio Brussel ooit over de scepsis die bij collega’s heerste. “Op de VRT was er een man - ik wil hem geen collega noemen - die openlijk zijn haat toonde tegenover vrouwen in de sportjournalistiek”, zegt Van Meensel. “Hij zei dat vrouwen geen goede sportjournalisten kunnen zijn, want ze kennen nu eenmaal niets van sport.” Carl Huybrechts, over wie Van Meensel het had, noemde het ‘valse beschuldigingen’. Van Meensel kreeg wel de steun van collega’s Stijn Vlaeminck en Karl Vannieuwkerke.

Dat is vandaag veel minder het geval, zegt voormalig wielrenster Ine Beyen, die onder meer videoreportages voor Sporza maakt. “Het klopt wel nog steeds dat je je als vrouw misschien meer moet bewijzen om je plek te verdienen in de sportjournalistiek. Maar ik heb dat vooral ervaren als een bron van motivatie.”

Onaantastbaar

Uit de getuigenissen over NOS blijkt ook vooral hoe onaantastbaar de presentatoren en bekende journalisten waren. Zo was de hoofdredactie op de hoogte van Egbers’ grensoverschrijdend gedrag. Dat blijkt uit de getuigenis van presentator Aïcha Marghadi, die afgeraden werd om Egbers als mentor te nemen omdat hij “moeite had met mooie vrouwen”.

“Het is gevaarlijk als er een klimaat ontstaat waarin machtsmisbruik gedoogd wordt”, zegt Beyen. “Dat heb ik zelf gelukkig nooit ervaren. En mocht er iets voorvallen, dan heb ik het gevoel dat er heel wat aanspreekpunten zijn aan wie ik dat wel kan melden.”

Dat neemt niet weg dat er ook bij ons nog machogedrag op de sportredacties voorkomt. Dat bleek ook uit de denigrerende uitspraken van commentator Eddy Demarez over de geaardheid van de Belgian Cats tijdens de Olympische Spelen. De VRT en Demarez namen de daaropvolgende kritiek wel serieus. Zo verdween hij tijdelijk van het scherm, ging hij in gesprek met de basketbalspeelsters en startte hij met de Sporza-redactie een werkgroep ‘vrouwensport en diversiteit’.

Die re-integratie getuigt van een veranderende werkcultuur. Ook bij NOS is daar nood aan, bewijzen de vele getuigenissen over de sportredactie. “Voor mij is dat een voorbeeld van mannen die zich duidelijk nooit hebben aangepast aan hun tijd”, zegt Lindekens.