HERBELEEF. Uitspraak in Reuzegom-proces over de dood van Sanda Dia volgt op 26 mei

In Antwerpen is het Reuzegom-proces over de dood van de Edegemse student Sanda Dia (20) aan de gang. Na een mislukte poging in april 2022 in de rechtbank van Hasselt verschijnen achttien gewezen Reuzegommers nu voor het hof van beroep. Volg het hier live.

gn

    Arno Faggio Del Giglio
    Jef Van Hoofstat
    Jef Van Hoofstat
    Nieuwsblad.be
    Nieuwsblad.be

    Einde live verslaggeving

    Het Antwerpse hof van beroep heeft de zaak over de dood van Sanda Dia maandag in beraad genomen en zal op 26 mei een arrest vellen. Voorlopig wordt deze liveblog dan ook afgesloten. Bedankt om alles hier te volgen.

    sofie.geusens

    Uitspraak op 26 mei

    Daarmee komt het proces rond de dood van Sanda Dia in het hof van beroep in Antwerpen voorlopig tot een einde. De voorzitter deelt mee dat ze op 26 mei een arrest zal vellen. 
    sofie.geusens

    Reuzegommers nemen het laatste woord

    Enkele gewezen Reuzegommers willen nog iets zeggen en krijgen zo het laatste woord. 

    L.L. (24) "Strontvlieg" neemt het woord en leest voor uit een brief: 
    "Geachte familie. Jullie ontroerende woorden, maar vooral jullie oprechte woorden hebben mij diep geraakt. Het zijn woorden die, zoals het hoort, alle eer en lof over Sanda omvatten. Ik besef hierdoor nog meer wat ik jullie heb aangedaan. Ik bied opnieuw mijn oprechte excuses aan. Ik besef dat ik nog een leven voor me heb. En Sanda niet meer. Dat ik nog geknuffeld kan worden door mijn ouders. Het enige dat ik kan beloven is dat ik er alles aan zal doen dat hetgeen wij gedaan hebben nooit meer kan en mag gebeuren. Al heel de week voel ik het verdriet van de familie. Hetgeen mij heel veel oprechte pijn doet. Ik heb het voorrecht de pijn nog te mogen voelen. Ik erken dat ik niet de vriend ben geweest van Sanda. Daar neem ik mijn volle verantwoordelijkheid voor." 

    Preses J.J. (25) "Zaadje" neemt het woord. 
    "Zoals L. zei. Het klopt. Jullie woorden waren oprecht en ook grotendeels de waarheid. Maar ik heb het hier daarnet in de gang ook gezegd tegen iemand. Het is een schrale troost. Het praat niets goed. Maar Sanda is er echt bovenop gekomen. Maar dat doet er niet toe. Dat weet ik. Voor het grote verhaal is het belangrijk dat het de waarheid is. Het is echt de waarheid. Wat we daar deden was niet fraai en er is inderdaad normvervaging. Dat was fout en daar zijn we verantwoordelijk voor. We dragen er ook de consequenties van. Het had allemaal niet mogen gebeuren. Dat is onze fout."

    S.P (25) "Remork" neemt het woord.
    "Het pleidooi van meester Buisseret namens de mama, maar ook de woorden van de familie raken me heel erg. Hoe meer ik er over nadenk, hoe meer ik besef dat ik sindsdien helemaal veranderd ben. De gebeurtenissen hebben me gevormd tot wie ik vandaag ben. Ik zal het altijd blijven meedragen. Ik zal altijd proberen de beste versie van mezelf te zijn. Mijn advocaat heeft voor mij de werkstraf gevraagd. Indien u die toekent, zal ik proberen een steentje bij te dragen aan de maatschappij." 

    A.G. (24) "Janker" neemt het woord.
    "Ik wou niets meer zeggen, maar het is misschien de laatste kans die ik krijg om jullie toe te spreken. Ik heb jullie mooie woorden gehoord. Ze zijn verschrikkelijk diep binnengekomen. Ik wil jullie de antwoorden geven. Ik zou willen dat ik het kan. Maar ik weet het gewoon niet. Ik kan niks zeggen dat ik niet weet. Maar ik heb zo veel momenten van Sanda die ik jullie wel wil vertellen. Ik heb nog nooit die kans gekregen. Misschien ga ik die ook nooit krijgen. Ik zou het jullie zo graag willen vertellen."
    sofie.geusens

    Jan De Man: "Alles is gezegd"

    Jan De Man, nestor van de Reuzegom-advocaten, neemt het woord namens de verdediging.

    "Het is mijn voorrecht namens alle collega's van de verdediging te mogen spreken, met uitzondering van meester Damen. Ik geef u mee dat wij gezamenlijk en nog eenmaal de manier waarop u deze zaak hebt geleid willen beklemtonen."

    "Alle advocaten menen, afgezien van alle (juridische) meningsverschillen dat alles gezegd is de afgelopen dagen. Zowel feitelijk en juridisch. Het is nu aan u om rekening te houden met alles wat wij van onze kant hebben kunnen en mogen naar voor brengen. U neemt het leed van de burgerlijke partij mee. U neemt ook de reacties en de toevoegingen mee." 

    Meester Walter Damen wilde kort benadrukken dat hij een strafklacht ingediend heeft tegen een medium dat de gegevens van zijn cliënt en de andere Reuzegommers verspreid heeft. 

    sofie.geusens

    Verdediging start met replieken

    sofie.geusens

    Verdediging krijgt laatste woord

    Het is nu aan de verdediging. Zij krijgen het laatste woord. Alle advocaten van de Reuzegommers liepen net achter elkaar de zaal uit. Tijdens de pauze zaten ze al samen om te bespreken hoe ze de replieken praktisch gaan aanpakken, maar de meer dan twintig advocaten liepen net opnieuw de zaal uit om verder te bespreken.  
    sofie.geusens

    Korte schorsing

    De burgerlijke partij wil verder niets kwijt. De voorzitter last een korte schorsing in. 
    sofie.geusens

    "Oprechte uiting van spijt is niet genoeg: schuldig over de hele lijn"

    "Hetzelfde met het schuldig verzuim", zegt De Baere. "'We wisten niet dat hij in een gevaarlijke situatie verkeerde'. Je hebt het niet willen weten. Je heb er doelbewust voor gekozen deel uit te maken van een ritueel dat dermate ontspoord was, en waarvan je wist dat het dermate ontspoord was. Je bent blind geweest voor de werkelijke toedracht van je handelen en de gevolgen. Daarom: schuldig over de hele lijn."

    Meester De Baere wil het ook hebben over het 'afschuiven van de verantwoordelijkheid'. 'Er is iets gebeurd, maar ik was frieten gaan halen.' of 'We volgden alleen het draaiboek', haalt de advocaat aan als voorbeelden. "Hun oprechte uiting van spijt siert hen, maar het is niet genoeg. Wat is er precies gebeurd? Wie heeft er gelogen tegen de professor? Wie? Wie heeft visolie toegediend? Wie heeft stomp geweld toegepast? Wat is er gewist dat we niet mogen weten? We krijgen er geen antwoord op."
    sofie.geusens

    Meester Sven De Baere: "Dood was niet gewild, maar het was opzettelijk"

    Meester Sven De Baere, advocaat van de vader en broer van Sanda, neemt het woord. Hij begint zijn reactie door te zeggen dat het hof alle mogelijkheden heeft om alle achttien beklaagden schuldig te verklaren over de hele lijn. 

    Hij gaat verder door op de getuigenis van psychiater Lieve Dams, die vorige week aan bod kwam, in te gaan. Volgens de advocaat is het niet juist dat de groepsdynamiek iemand in staat stelt om verder te gaan, dan wanneer het een individuele situatie is. "Er zijn veel experimenten over dit soort handelen. Er zijn twee zaken aangetoond. Dat hoe dichter we geconfronteerd worden met het kwaad, hoe meer mensen geneigd zijn om af te zien van het kwaad. De overgrote meerderheid van de mensen gaat niet mee in het kwaad. Daar waar de groepsdynamiek zorgt voor een extreme reactie, zorgt die er ook net voor dat men voorzichtiger wordt omdat er anderen zijn die toekijken. Hier is er sprake geweest van het andere extreme." 

    "'Wie weet nu dat visolie schadelijk is'. 'Ik heb het meegemaakt en ik ben erdoor gekomen'. "Men plaatst zich omwille van die groepsdynamiek doelbewust met kennis van zaken in een positie waarbij men het niet meer wil zien, of niet meer wil weten. En dat staat gelijk aan kennis."

    "Het gaat niet over morele schuld, het gaat over juridische schuld. Het is geen ongeval. Dat is niet het niet willen. Dat is opzettelijk. Sanda is gestorven door opzettelijke handeling. De dood is niet gewild, maar het was opzettelijk. De hele theorie dat men hen moet vrijspreken omdat ze niet wisten dat visolie dodelijk was, houdt juridisch geen steek." 
    sofie.geusens

    Kris Luyckx: "Hopen dat het arrest duidelijkheid kan brengen"

    Kris Luyckx, advocaat van de twee andere schachten neemt kort het woord. Hij noemt de opmerking over 18+2 ongepast. Zijn cliënten mogen niet zo maar in het andere kamp geduwd worden.

    Hij wil ook een boodschap van de ouders van de twee andere schachten meegeven. "Zij realiseren zich heel goed welk geluk ze hebben gehad.  Ze realiseren dat het dubbeltje in hun richting gekeerd is. Dat doet geen afbreuk aan hun diepe medeleven. We hopen dat het arrest voor iedereen duidelijkheid zal brengen. En dat het ook veel rust zal brengen. Ik hoop dat we een eindpunt kunnen zetten in het dossier."
    sofie.geusens

    Openbaar Ministerie: "Leven beschermen weegt door in balans"

    Het Openbaar Ministerie begint aan zijn repliek. De advocaat-generaal herhaalt dat het hof van beroep de zaak wel degelijk naar zich toe kan trekken. "Een straf wordt in eer en geweten gevorderd", zegt hij. "Het spreekt voor zich dat leven een hoog te beschermen goed is en doorweegt in die balans."
    sofie.geusens

    Cedric*: "Ik hoop dat met dit proces een streep kan worden getrokken"

    Schacht Cedric* krijgt van de voorzitter ook de kans om iets te zeggen. "Ik denk dat iedereen in de zaal heel hard het verdriet voelt. Ik denk vaak terug aan Sanda. Het is erg hoe Sanda gekoppeld wordt aan de Reuzegom. Ik hoop dat er met dit proces een streep kan getrokken worden. Dat hij opnieuw herinnerd kan worden zoals hij was. Ik probeer ook het positieve van Sanda mee te nemen. En daar elke dag beter van te worden." Hij zegt dat hij de komende jaren altijd zal proberen het positieve te zien. 

    *Cedric is een schuilnaam
    sofie.geusens

    Broer Seydou: "Wanneer Sanda gestorven is, is er ook een deel van mij gestorven"

    "Twee vragen hebben wij, waarvan niets in het dossier zit: wie heeft er vissaus toegediend? En wie heeft die vrouw aan de garageboxen te wandelen gestuurd en gezegd dat het voorbij was? Dat vreet aan mij. Jullie weten wat er de laatste uren gebeurd is, wij weten dat niet. Dat is onrechtvaardig. Ik apprecieer jullie verontschuldigingen. Dat kan niet gemakkelijk zijn jullie zo kwetsbaar op te stellen. Dat vergt moed. Maar ik weet niet of ik jullie verontschuldigingen kan accepteren. Niet omdat ze niet oprecht zouden zijn, maar omdat ik niet weet of jullie wel beschikken over de nodige zelfreflectie."

    "Met veel respect vraag ik of jullie kunnen oordelen of iets racistisch is? Hoe kunnen jullie als witte mensen in een geprivilegieerde situatie zeggen of iets racistisch is. Zo maak je mij monddood. Dat is een superieure houding."

    "Jullie hebben naast Sanda van me af te nemen, me ook mijn vaderschap ontnomen. Een maand nadat ik mijn broer heb begraven, ben ik voor de eerste keer vader geworden. Ik heb veel gehoord over ouderschap. Hoe mooi een geboorte je verrijkt. Ik heb dat niet gehad. Ik heb de geboorte van mijn kind verdwaasd meegemaakt. Dat gevoel heb ik nog altijd. Ook zij is getekend voor het leven."

    "De heksenjacht gericht naar jullie is iets dat ik niet goedkeur, ik wil duidelijk stellen dat ik er niet achter sta. Wanneer Sanda is gestorven is er ook een deel van mij gestorven." 
    sofie.geusens

    Seydou De Vel, broer van Sanda, neemt het woord: "Onze dromen zijn er niet meer"

    "Ik heb deze week veel geluisterd. Heel aandachtig", zegt de broer van Sanda. "Vier en half jaar geleden is mijn broer gestorven. Deze week is hij nog eens achttien keer opnieuw gestorven. Ik heb gehoord dat het over de KUL gaat, dat het over trial by media gaat, het is zelfs over 'Sandra' gegaan. Waar is het respect dat mijn broer verdient? Waar is zijn waardigheid? Hij zag Reuzegom wel degelijk als een opstapje."

    "Misschien is het niet te begrijpen voor iemand in jullie positie hoe het is om op te groeien als jongen van kleur. Net dat iets meer te moeten doen om hetzelfde te bereiken. Beginnen met een achterstand. Dat weet ik en dat wist Sanda ook. Sanda en ik waren een team. Samen zouden we laten zien dat wij ergens zouden geraken. We zouden dat ook op een correcte manier doen. Door onszelf te zijn en te blijven. Door hard te werken en te zeggen: zie je wel, dromen kunnen uitkomen. Die dromen zijn er niet meer. Die zijn ons afgenomen."
     
    sofie.geusens

    Marie Vansteenkiste, de partner van Seydou De Vel, neemt het woord: "Alle toekomstperspectief is weg"

    Marie Vansteenkiste, de schoonzus van Sanda, legt uit dat ze aan haar dochter heeft moeten uitleggen wat ze deze week moesten doen. "Een groep van achttien mannen heeft haar nonkel Sanda dingen laten eten en drinken waar hij erg ziek van werd. Dat hij erg ziek werd en dat ze hem niet geholpen hebben. Wat doe je als je iets niet goed gedaan hebt? Sorry zeggen, zei ze. Mijn dochter is vier jaar."

    "Voor iemand met empathie is het aanhoren van jullie verklaringen moeilijk. Ik leef mee. Ik voel de pijn. Ik voel het verdriet. Dat laat me niet koud en dat zou ik nooit willen. Maar jullie houding nu veegt niet weg wat er gebeurd is. De menselijkheid is zo ver weg geweest en dat heeft diepe wonden gemaakt. Ik heb een schoonvader gezien die met elke vezel in zijn lichaam verdriet uitstraalde, maar die ook probeerde vooruit te geraken, maar telkens verstrengelde in de leegte van Sanda."

    "Besef dat alle toekomstperspectief weg is. Alles in ons leven is tot een stop gekomen. Ik hoop met heel mijn hart, dat de dingen die ik hier heb gehoord, oprecht zijn. Ik wens jullie dat echt toe. Ook ik heb moeten ondervinden dat om dat te leren je eerst door een diep en donker dal moet gaan. Ontwijk dat niet. Al geloof ik niet dat ieder van jullie dat dal zal tegenkomen."

    "Een letterlijk brandmerk hebben wij nooit gewild. Laat mij het op een menselijke manier zeggen: die mannen horen niet thuis in de gevangenis. Maar een strafblad geeft wel een signaal. 'Ik heb een fout begaan en ik word hiervoor gestraft.' Iedereen verdient een tweede kans. Een strafblad is niet voor eeuwig." 

    sofie.geusens

    Partner van vader Dia, Makemu Meunier, neemt het woord

    "Ik was substituut mama. Ik had het recht niet verdrietig te zijn. Ik moest de kar vooruit trekken, want mijn man kan dat niet meer. Heel ons leven wordt bepaald door verdriet. Alles verwijst naar Sanda en alles verwijst naar ons verdriet. Ik ben bang dat mijn man het verdriet niet te boven komt en dat hij zichzelf iets aandoet. Ik ben bang om te gaan werken, om hem alleen te laten. Ik ben bang om terug thuis te komen, omdat ik niet weet ik welke omstandigheden ik hem zal aantreffen."

    "Ook wij hebben berichten op sociale media gekregen. Maar wij geven jullie daar niet de schuld van. Wij moeten ook dankbaar zijn voor de sociale media. We hebben heel veel steun gekregen."

    "Jullie zijn heel intimiderend. Zo'n 20 toga's voor ons. Dat is indrukwekkend. We hebben hier gezeten. We staan hier weer en we weten ook dat er achter bepaalde toga's vaders zitten, mensen zitten. Maar sommigen zijn ook enkel toga's. Maar we hebben dat overleefd. Eigenlijk hadden we hier niet mogen zitten, hadden we hier niet mogen staan." 

    "Ik geloof in de kracht van vergiffenis. Maar voor mij is er meer nodig dan koffie en een knuffel. Als wij met dat verdriet door het leven gaan, dan wil ik dat zij dat ook doen. In mijn verdriet heb ik gezegd dat dat op hun strafblad moet staan. Dat ze dat maar meedragen. Ben ik fout? Nu wil ik Sanda vooral loskoppelen van de zaak Reuzegom. Ik wil over Sanda kunnen spreken zonder over Reuzegom te spreken. Ik wil uit die onleefbare situatie. Ik wil dat het stopt. Ik kan het niet meer trekken. Ik wil ook bouwen. Ons leven is drastisch veranderd. Wij moeten een nieuw leven opbouwen. Daar wil ik energie in steken." 

    sofie.geusens

    Papa Sanda Dia: "Hij heeft misschien ingestemd met de doop, maar niet met een marteling tot de dood"

    "Ik zal jullie zeggen wat jullie hebben veroorzaakt in mijn leven. Als ik hier kan staan en praten met jullie, dan is het dankzij de medicatie die ik neem. Anders kan ik het niet. Ik heb mezelf verloren met de dood van Sanda. Ik kan niet meer functioneren. Ik weet zelf niet hoe mijn vrouw mij tolereert."

    "En ik heb alles gehoord hier. Mensen zeggen dat het misschien de fout is van de artsen die Sanda hebben geholpen. Mensen zeggen dat het vrienden waren van Sanda. Ik heb ook gehoord dat het de fout van Sanda was omdat hij instemde. Misschien heeft Sanda ingestemd om deel te nemen aan een doop, maar niet aan een marteling tot de dood. Ik hoor dat ze hetzelfde hebben meegemaakt, maar zij zitten hier. Sanda niet."

    "Ik heb afgezien voordat ik hier terechtkwam in België. Ik ben dankbaar. Ik zal de eerste zijn die jullie zal helpen als er iets gebeurt op straat. Ik ben zo opgevoed en ik heb Sanda zo opgevoed. Hij had hulp nodig en niemand heeft die geboden. Ik heb geen haat. Ik wil gewoon justice. Ik wil gerechtigheid. Ik heb vertrouwen in de justitie. Ik heb vertrouwen in het hof. Ik kan niet beslissen wat er met jullie zal gebeuren. Dat zal justitie beslissen. Daar ga ik mee akkoord." 
    "Ik heb een boodschap aan iedereen en vooral aan de jeugd: wij kunnen het verschil maken. Wij allemaal. Jullie kunnen het verschil maken. Maak het verschil."
    Aangeboden door onze partners

    Hoofdpunten

    Aangeboden door onze partners

    Beste van Plus

    Lees meer