Helft kandidaat-militairen verlaat leger voor einde opleiding: "Kost 50 miljoen euro per jaar"

De laatste drie jaar wierf het leger 7.086 militairen aan. In diezelfde periode vertrokken er 3.116 nog voor hun opleiding was afgerond, blijkt uit cijfers die de legervakbond ACMP bekendmaakt. Dat is 44 procent, ofwel bijna de helft, die uitstroomt. Een opvallend cijfer, aangezien Defensie tegen 2030 wil groeien tot een leger van 29.000 manschappen en daarvoor elk jaar 2.500 nieuwe militairen aanwerft. 

"Massaal militairen rekruteren en ze tegelijk massaal laten uitstromen, dat is dweilen met de kraan open", reageert Yves Huwart, voorzitter van legervakbond ACMP. Sterker nog, volgens Roger Housen, oud-kolonel en strategisch adviseur bij ACMP, zal het legerpersoneel krimpen. "Het aantal militairen zal tot 2026 zelfs afnemen tot 23.000 leden, schatten we."

De uitstroom van kandidaat-militairen is geen nieuw fenomeen. "In 2003 werd bij Defensie de eerste werkgroep rond attritie, de vakterm daarvoor, opgericht", vertelt Housen. "Twintig jaar en zeven werkgroepen later vertrekt er nog steeds 1 op 2 kandidaten vroegtijdig uit de opleiding."

ACMP schat dat Defensie zo jaarlijks 50 miljoen euro uit de deur gooit, "aan weggesmeten lonen, maar ook weggesmeten kosten voor materiaal, logement, kledij, munitie en nutsvoorzieningen", benadrukt Roger Housen. Ondertussen investeerde de minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) 11 miljard euro in het leger. "Dat waren noodzakelijke investeringen," vindt Yves Huwart, "nadat Defensie jarenlang werd uitgedroogd met besparingen." 

Hoewel het budget van het leger aanzienlijk is verhoogd, ziet ACMP weinig verbetering in het personeelsverloop. "90 procent van het budget gaat naar materieel, zoals drones, schepen en luchtvaart", licht Housen toe. "Begrijpelijk, want door de decennialange drooglegging zijn de infrastructuur en uitrusting heel erg verouderd. Dat betekent dat minder dan 10 procent geïnvesteerd wordt in het verbeteren van de arbeidsomstandigheden voor het militaire personeel."

Net die investeringen zijn nodig, vindt de legervakbond. "Oekraïne toont ons elke dag hoe belangrijk mankracht is. Zonder militairen die al dat materieel bedienen, sta je nergens", benadrukt Huwart. 

In de eerste plaats ontbreekt er volgens Huwart begeleiding om mensen op de juiste plek in het leger te krijgen. "We zien kandidaat-soldaten die bijvoorbeeld beter chauffeur van een legertruck waren geworden. Zij slagen dan niet in de opleiding of haken af, en krijgen dan een "tot ziens" te horen, terwijl we hen zouden kunnen omleiden naar een andere functie."

Bovendien is het vaak ook de aanpak van het begeleidend personeel die wringt bij de kandidaat-militairen. "De lat wordt van het begin erg hoog gelegd", zegt Roger Housen. "Van elke soldaat willen ze een superheld maken, en dat gebeurt nog te vaak op een brutale manier." Dat bevestigt ook Yves Huwart. "Militairen in opleiding krijgen nog te vaak te maken met pesterijen en onheuse behandelingen. Je moet mensen de tijd geven om skills op te bouwen, in plaats van hen buiten te werken."

Niet alleen de menselijke omkadering voor kandidaat-militairen kan beter. "Ze moeten slapen op bedden die dateren van de jaren 50", vertelt Huwart. "Bovendien wordt niet iedereen op tijd uitbetaald. Sommigen hebben twee jaar na datum nog steeds geen verloning voor een prestatie gekregen." Ook de strikte regels rond ziekte-uitval knippen in het personeelsbestand. "Wie ziek wordt of een arbeidsongeval voorheeft, moet binnen drie maanden terug zijn", vertelt Housen. "Anders worden ze aan de deur gezet."

Tenslotte sluiten de arbeidsomstandigheden niet altijd meer aan bij het leven van jonge militairen. "Ze moeten vaak ver reizen, omdat er niet in elke Belgische gemeente voor elke functie een kazerne is", licht Housen toe. "Ze kunnen lastminute opgeroepen worden voor een missie, wat moeilijk te combineren is met een sociaal leven. Ook moeten ze hun privacy grotendeels opgeven voor het leven in groep."

"Hoewel de uitstroomcijfers boekdelen spreken, moet niemand er verantwoording voor afleggen", stelt Housen. "In een privébedrijf zou de CEO al lang voor de Raad van Bestuur moeten verschijnen als de uitstroom zorgt voor een jaarlijks kostenplaatje van 50 miljoen euro. Bij Defensie dringt dat niet, want het is vooral de belastingbetaler die eronder lijdt."

"Het is al jaren hetzelfde verhaal, waardoor het normaal is geworden", voegt Huwart toe. "Toch is het frappant dat in twintig jaar geen enkele chef aan de tand is gevoeld over waarom er jaarlijks duizenden vaarwel zeggen tegen het leger."