De nieuwe ‘Dertigers’: ‘Ik weet niet of ik zou omkunnen met hoe flou een open relatie is. Je moet héél sterk in je schoenen staan’

Wanneer ik me ter hoogte van de Reyerslaan in hun gezelschap neervlij, valt het meteen op: waar het vrijgevochten Dertigers-personage Nele weigert in relaties vastgepind te worden en huivert bij de gedachte aan een kabbelend burgerbestaan, is Sofie Joan Wouters zélf onmiskenbaar zwanger. En nog geen klein beetje: luttele uren na dit gesprek zal ze van een blozende dochter bevallen.

Sofie Joan Wouters: “Nele zou er niet mee kunnen lachen. Dit hier (legt haar hand op haar buik) is echt niks voor haar, ze zou zó door de deur wegstuiven.

“Nele werkt om te reizen, trekt het liefst van al met haar backpack de wijde wereld in, is chaotisch en ongestructureerd. Ze wordt in het begin van Dertigers dan wel verliefd op Marvin (Malik Mohammed, red.), een van de andere vrienden, maar het is nog maar de vraag of ze zich zal willen binden.”

Emma Moortgat: “Mijn personage Laura is zowat de antipode van Nele, haar grote zus. Ze is net heel gestructureerd, en weet héél goed wat ze wil: een huis kopen, trouwen en kinderen krijgen, en liefst zo snel mogelijk. Ze is best intens en legt veel druk op haar ‘ventje’ Jonas (Gilles Van Hecke, red.).”

Idalie Samad: “Mijn Ada is nieuw in de groep. Ze heeft net een slechte relatie achter de rug en wordt de roomie van Ruben (Roman Van Houtven, red.), met wie ze meteen een klik heeft. Ada is rechtuit, spontaan en voelt zich snel op haar gemak, maar als buitenstaander kan ze het niet laten om te roeren in de vele geheimpjes van de groep. Met alle gevolgen van dien.”

Ik heb in de perstekst een keer of vijftien het woord ‘herkenbaar’ gelezen. Liggen jullie personages dicht bij jezelf?

Samad: “Mijn vriendinnen zeggen me weleens dat ik iemand ben aan wie je al je geheimen vertelt, zonder dat ik erom vraag. Ada heeft dat ook. Alleen kan zij het niet laten om vervolgens stevig aan de boom te schudden. Dan ben ik veel zachter van aard.”

Moortgat: “Ik vind vooral de grote thema’s herkenbaar. Wie worstelt nooit met zijn identiteit, trekt nooit de liefde in twijfel, vraagt zich nooit af wat er nog meer is?

“Ik heb nog niet, zoals Laura, stilgestaan bij mijn vruchtbaarheid, maar ik ben wel mijn licht gaan opsteken bij enkele vriendinnen. En het was opvallend hoeveel er, net als Laura, in de weer zijn met vruchtbaarheidsapps en indalingstips allerhande. Zulke onderwerpen léven bij mijn leeftijdsgenoten.”

Wat hebben jullie onthouden van het originele Dertigers?

Wouters: “Goh, om eerlijk te zijn, niet zoveel. Ons verhaal is nu eenmaal volledig anders. Het speelt zich af op een andere plaats – van de stad Antwerpen naar de groene rand rond Brussel – en ook de leeftijd verschilt. Onze bende is jonger.”

Juist, de reeks heet Dertigers, maar hier zit maar één ervaringsdeskundige.

Wouters: “Ik, bedoel je? Ah, ja! (lacht)”

Moortgat: “De personages in de reeks zijn rónd de 30, sommigen iets ouder, anderen iets jonger. Maar het gaat om de hele levensfase, het moment waarop alles kantelt.”

Samad: “Ik merk het ook in mijn vriendengroep. Opeens beginnen vriendinnen huizen te kopen. Waarop ik eerlijk gezegd toch uit de lucht val. ‘O ja, we zitten dáár. Wow.’ Soms heb ik het idee dat ik nog maar net het zesde middelbaar achter de rug heb, en dat ik nog altijd prima zou aarden in zo’n klas. Maar nu zou ik daar natuurlijk gewoon léérkracht zijn (lacht).”

Wouters: “Ik heb er nooit een probleem mee gehad om 30 te worden. Integendeel, ik was ervan overtuigd dat het na de 30 alleen maar béter zou worden.”

En?

Wouters: “Het blijkt te kloppen! Ik ben zelfzekerder, sta steviger met m’n voeten in de wereld, ken mezelf beter. Al blijf ik twijfelen: ik ga ervan uit dat je je hele leven nooit helemáál zult weten wat je aan het doen bent.

“Ik heb op mijn 31ste een appartement gekocht. Een grote stap. De avond voordat ik mijn handtekening zette, had ik zoveel stress dat ik begon te huilen. Maar achteraf was ik superblij! Ik heb nu mijn eigen plek.”

Moortgat: “Ik ben een laatbloeier. Ik voel me nog een onbeschreven twintiger, terwijl ik toch al de 30 nader. Eigenlijk heb ik het gevoel dat ik pas sinds mijn 25ste ben beginnen te léven.

“Mijn kantelpunt kwam er toen ik van studierichting veranderde. Ik volgde eerst handelswetenschappen, maar heb me dan op acteren gestort – wat een ingrijpende confrontatie met mezelf werd. Je kunt pas oprecht acteren als het je lukt om éérlijk in de spiegel te kijken. Sinds ik dat kan, ben ik pas echt van het leven aan het genieten. Zonder bezig te zijn met de vraag: ‘Wat verwacht men eigenlijk van mij rond mijn 30ste?’”

Samad: “Wie heeft eigenlijk bedacht dat je rond die leeftijd alles voor elkaar moet hebben? Is dat wel in democratisch overleg gebeurd?”

Moortgat: “We studeren allemaal langer, blijven langer thuis, beginnen later aan onze carrière... Pas als iederéén in mijn vriendenkring met een baby rondloopt, zal ik me misschien opgejaagd beginnen te voelen.”

Wouters: “Ik heb een diverse vriendengroep. Sommigen zijn gesetteld en hebben een huis en kinderen, anderen zijn single en trekken met Artsen Zonder Grenzen naar Oekraïne. De wereld kantelt, maar niet voor iedereen op hetzelfde moment.”

Samad: “Ik ben al blij dat ik geen ouders heb die continu lopen te zeuren: ‘En, waar blijven die kleinkinderen?’ Die druk is er niet.”

Was het voor jou, Sofie Joan, altijd al duidelijk dat je mama zou worden?

Wouters: “Nee, ik heb lang gezegd: ‘Hoeft niet.’ Maar toen leerde ik mijn lief kennen en dacht ik: goh, als ik het ooit wil, dan eigenlijk wel met jou. Het idee van zo’n kleine rondhossende koter begon almaar minder vervelend te klinken.

“Ik verwacht niks, behalve dan totale chaos. Ik wéét dat ik geen idee heb wat er op me afkomt, en daarom laat ik het maar beter los. Zelfs nu ben ik op mijn gemak. Wanneer beginnen die weeën? Geen idee, we zien wel! Tot vorige week heb ik volle bak gerepeteerd voor het theater, en heb ik zelfs nog op een festival gestaan. Het is aan mijn dochtertje om te beslissen: ‘Nu kom ik!’”

Samad: “À propos, is het normaal dat er water onder je stoel ligt? (lacht)”

Moortgat: “Voor mij is het moederschap minder vanzelfsprekend dan voor mijn personage. Ook al omdat ik mezelf, zoals veel generatiegenoten, de vraag stel: welke toekomst schenk ik mijn kind eigenlijk op deze planeet?”

Wouters: “Ik blijf ook kauwen op dat vraagstuk. Het was zelfs lang een argument om geen kinderen te krijgen. (Twijfelt) Ik zit wel in een speciale situatie: mijn dochter is een echte mirakelbaby.”

Een wat-baby?

Wouters: “Welja, mijn lief heeft tijdens corona teelbalkanker gekregen. Door de chemo was hij onvruchtbaar geworden. Als die vruchtbaarheid niet ongeveer een jaar na genezing terugkeert, zeiden de dokters, is de kans klein dat het ooit nog gebeurt. Na twee jaar waren we dus gestart met een fertiliteitstraject. Best wel een gedoe is dat. We hadden besloten om alles op pauze te zetten toen ik opeens, bóém, op miraculeuze wijze zwanger bleek te zijn. Tussen al die ploeterende zwemmers bleek toch één Fred Deburghgraeve te zitten. Mijn lief bleek weer vruchtbaar.”

Kanker tijdens corona, dat klinkt verschrikkelijk. Mocht je mee naar het ziekenhuis?

Wouters: “Eén uur per dag, dat was alles.”

Wat voor een bevrijding moet het geweest zijn toen én corona én kanker achter jullie lagen.

Wouters: “Een héérlijkheid. Die dan wel, na de zwangerschapstest, plaats ruimde voor blinde paniek (lacht). ‘Ik ben zwanger, wat nu?!’

“Neem nu die planeet waarop mijn dochter zal rondlopen. Ik ben veel bezig met het klimaat, ik maak me zorgen. Maar uiteindelijk dacht ik: als het in de wereld niet goed gaat, dan moet ik van mijn dochter maar iemand zien te maken die het hier op haar eigen kleine manier beter maakt.”

Moortgat: “Dat vind ik een mooie manier om ernaar te kijken. Een kind opvoeden is ook: ervoor zorgen dat hier straks meer góéie mensen rondlopen.”

Wouters: “Als alle mensen die bezorgd zijn over het klimaat géén kinderen meer maken, dan zitten we met een probleem, hè? Dan blijven alleen de poenscheppers en fossielebrandstoflobbyisten over.”

10 MILJOEN

Iets bewuster in de wereld staan: hoort dat ook bij het dertigerschap?

Samad (knikt): “Als je jong bent, volg je gezwind de meningen rondom je: van familie, vrienden, kennissen... Het duurt even voor je weet waarvoor je zelf staat.”

Moortgat: “Daarom vind ik het zo aangenaam om iets ouder te worden. Als jonge twintiger beleefde ik een soort identiteitscrisis. Ik wilde me losrukken vanwaar ik vandaan kwam, op zoek gaan naar mezelf.”

Waar je vandaan komt, is de roemrijke dynastie Moortgat, de familie die Duvel brouwt.

Moortgat: “Ik ben van de vijfde generatie. We zijn een hechte familie, ik ben opgegroeid in een veilige cocon. Net daarom wilde ik naar het buitenland trekken – ik heb toneel gestudeerd in Parijs en Los Angeles – om te ontdekken wie ik ben lós van die cocon.”

Zijn je ouders streng? Dat is wat ik, erg bevooroordeeld, verwacht van een traditionele, rijke familie zaakvoerders.

Moortgat: “Mijn ouders hebben me nooit verplicht tot wat dan ook. Niemand van de kinderen werd met zachte hand richting de zaak geduwd. Maar natuurlijk zijn er wel – uitgesproken of niet – verwachtingen (lachje). Toen ik voor acteren koos, was de reactie: ‘Oké, we zijn benieuwd.’ En dus leg ik de lat hoog, omdat ik wil bewijzen dat ik het juiste pad gekozen heb.”

Op een bepaald moment tackelen de vrienden in Dertigers een oud Samson & Gert-vraagstuk: ‘Had je 10 miljoen, wat zou jij dan doen?’ Zeggen jullie het maar.

Samad: “Ik zou voor mijn ouders een huis kopen, ervoor zorgen dat zij alles hebben wat ze willen. En voor mezelf kan een huisje er dan ook nog wel af, hè?”

Wouters: “Een van mijn beste vriendinnen is regisseuse, en ik heb altijd gezegd: ‘Als ik de lotto win, dan financier ik je werk.’ Dat meen ik, ik geloof rotsvast in haar. En ik zou geld in het theater pompen.”

Maken jullie je zorgen over de cultuursector?

Wouters: “Enorm. Ik vind dat we op een slippery slope zitten, we blijven maar naar beneden glijden. De manier waarop er over cultuur wordt gepraat... Als kunstenaar ben je tegenwoordig bijna een paria.”

Samad: “Als mensen je op tv zien, gaan ze er automatisch van uit dat je constant werk hebt. Maar dat is helemaal niet zo. Het is een struggle. Tussen projecten gapen soms grote gaten, en dan is het heus niet evident om rond te komen.”

Moortgat: “En toch zou ik een rol alleen maar kunnen aanvaarden als ik er echt helemaal achter sta. (Gegeneerd) Maar ja, misschien ben ik niet goed geplaatst om dat te zeggen.”

Samad: “Ik doe nog andere jobs om de eindjes aan elkaar te knopen. Zo ben ik zangleerkracht, en volg ik de studie dramatherapie.”

Dramatherapie?

Samad (knikt): “Een therapie die theater gebruikt om problemen op een andere manier te bekijken en ermee aan de slag te gaan. Weet je, als ik zangles geef, maak ik het dikwijls mee dat iemand in het midden van een song begint te huilen. Via kunst kun je héél dicht tot de kern van allerlei zaken komen.”

Moortgat: “Kunst ís helend. Als je tijdens een theateropleiding een vals gezicht opzet, dan wordt het er zo weer af getrokken. Dat is confronterend, maar tegelijk bevrijdend. Soms heb ik iemand nodig die me even ontmaskert. Ik heb zoveel barrières rond me. Als ik me bloot wil geven, figuurlijk dan, moet ik stevig uit mijn kot worden gelokt.

“Tijdens mijn opleiding in Parijs konden de leraars heel hard zijn. Ze kafferden me uit, om zo het beste uit me te halen. Ik had één leraar die alleen maar tierde: ‘Je bent niet alles aan het geven, ik wil méér zien!’ Tijdens zo’n sessie ben ik zodanig ontploft van woede – ‘Hier, ik zal u tónen wat ik kan!’ – dat alles er in een steekvlam uitkwam. Ik deed mezelf schrikken: wow, heb ik dat in me?”

Wouters: “De dingen waar je persoonlijk tegenaan loopt, zijn ook de dingen waar je tegenaan loopt op de scène. Een meisje uit m’n toneelklas was in het echte leven op het panische af conflictvermijdend. Het was zo erg dat ze zelfs op de planken volstrekt geen conflict kon uitbeelden. Als oefening kreeg ze mee: léér ruziemaken.”

Moortgat: “Ik verstopte mezelf graag achter een personage. Ik denk dat ik altijd bang ben geweest om veroordeeld te worden. ‘Ik ben niet grappig genoeg, ik ben niet goed genoeg...’ En dus hield ik me maar in.

“Maar intussen heb ik geleerd: fuck it, niet nadenken en gewoon dóén.”

VROLIJK VOGELEN

Iets anders: zo heteronormatief als vroeger is een bende prille dertigers al lang niet meer, en de vrienden in Dertigers dus ook niet. Delen jullie de wereld nog op in de hokjes homo en hetero, man en vrouw?

Wouters: “Nee, zo zit de wereld toch niet meer in elkaar?”

Samad: “In mijn bubbel denkt iedereen er ook zo over. Maar tegelijk ben ik me ervan bewust dat er nog zoveel andere bubbels bestaan, met heel andere opvattingen.”

Wouters: “Het is gewoon een feit dat er vandaag veel diversiteit is. Je kunt dat ontkennen, en roepen: ‘Je hebt mannen en vrouwen, en daarmee uit!’ Maar dat is niet meer de realiteit. Dat weet je als je je ogen openhoudt.”

Moortgat: “Wat ik zo nice vind aan Dertigers is dat het alleen om het individu gaat. Man, vrouw, homo, hetero... Dat wordt nooit zo benoemd, je hebt nooit het gevoel dat er hokjes moeten worden afgevinkt.”

Wouters: “In de serie is de oma van Sami (gespeeld door Issam Daka, red.) doof. Issam heeft speciaal voor de serie gebarentaal geleerd. Maar er wordt nooit uitgelegd waarom ze doof is, en ze wordt al helemaal niet als ‘de dove’ naar voren geschoven. Nee, dat ze doof is, is gewoon zo. En verder hoeven daar geen woorden aan vuilgemaakt worden.”

William Boeva zal instemmend knikken. Hij schreef vorig jaar in een open brief dat mensen met een beperking nog te veel worden opgevoerd enkel en alleen wegens hun beperking, en nooit gewoon als mensen.

Samad: “Dit moet voor mij ook de allereerste rol zijn waarbij niet wordt benoemd dat ik ‘roots’ heb. Een dubbele nationaliteit is vaak het bepalende kenmerk van de rollen die ik aangeboden krijg. In Dertigers heb ik dezelfde roots als mijn personage – half Perzisch – maar maakt het verder geen fluit uit.

”Ik schrok ervan: toen ik mijn eerste interviews gaf, werd ik altijd omschreven als ‘de Iraans-Belgische’ Idalie Samad. Maar er zal nooit staan ‘de Belgische’ Sofie Joan Wouters, hè? Ik vind dat niet erg, maar ik raak er soms wel door in de war. Waarom moet dat er bij mij wel bij staan? Het is niet alsof ik zo doordrongen ben van de Iraanse cultuur. Mijn vader – dat is een vraag die ik voortdurend krijg – is niet eens moslim.”

Als Neles zus vraagt of ze seks heeft gehad, antwoordt die: ‘Ja, maar dat betekent toch niks?’ Ze wil een open relatie. Wat jullie?

Wouters: “Er wordt nog altijd heel hard gedweept met monogamie, maar ik zie tegelijkertijd dat er massaal wordt vreemdgegaan. Ja, wat ís dan eigenlijk het beste pad? Eerlijk zijn en open gesprekken voeren, is volgens mij duizend keer moeilijker dan gewoon zeggen ‘Jaja, wij zijn monogaam’, om er vervolgens vrolijk op los te vogelen.”

Samad: “Ik ken mensen met een open relatie, en voor hen werkt dat supergoed. Het staat voor vrijheid, en laat vrijheid voor veel mensen tegenwoordig heel belangrijk zijn. Maar mijn partner zou er toch niet mee hoeven af te komen (lachje).”

Wouters: “Misschien denk je na twintig jaar wel: ik zie je nog altijd doodgraag, schat, maar misschien wil ik ook wel eens iemand anders. Relaties hoeven niet altijd rechtlijnig te zijn. Bij gebouwen is dat ook zo: als ze niet kunnen bewegen met de wind, storten ze in.”

Emma, je bent stil.

Moortgat: “Ik vind het leuk dat een relatie tegenwoordig alle vormen kan aannemen. Maar ik denk ook dat die enorme keuzemogelijkheid tot verwarring kan leiden. ‘Ik zit nu in die vorm van relatie, maar misschien moet ik eerder díé vorm eens uitproberen.’ Help!

“Ik ben van nature nieuwsgierig. Maar de afspraken bij monogamie zijn het duidelijkst, en dat bevalt me wel. Ik weet niet of ik zou omkunnen met hoe flou een open relatie is. Daarvoor moet je, geloof ik, héél sterk in je schoenen staan.”

Wil je een relatie?

Moortgat: “Ik laat het op me afkomen! Maar voorlopig heb ik een relatie met (maakt een theatrale handbeweging) het acteren.”

Wat verwachten jullie nog van jullie jaren als dertiger?

Moortgat: “Dat ik mezelf nog beter leer kennen, en minder hard word voor mezelf.”

Samad: “Ik ben tot de constatatie gekomen: als je therapie wilt geven, moet je eerst jezelf doorgronden. Je eigen valkuilen kennen. Dus ga ik maar eens in therapie. Daarvoor voelde ik de nood niet, omdat ik vriendinnen heb tegen wie ik alles kan zeggen. Maar het is tijd om dieper te graven. Ik zou vooral wat minder onzeker willen zijn.”

Wouters: “Zelfontplooiing is een oneindig pad, en ik ben ook nog altijd aan het wandelen. Vorig jaar heb ik tot twee keer toe een stilteretraite van tien dagen gedaan.

“Wat ik verder nog per se wil doen, is meedoen aan mooie projecten van anderen, én eigen projecten opstarten. Máken. Maar vooral natuurlijk (wrijft over haar buik) heel zorgzaam en liefdevol deze mini op de wereld zetten. Proberen om niet mijn eigen tekortkomingen op haar te projecteren. Om meer een ondersteunende begeleider voor haar te zijn dan een dwingende heiland. Mijn dochter hoeft me nooit als alwetend te zien, want ik weet al amper waar mijn eigen kop soms staat (lacht). Een liefdevol klein wezentje, meer hoeft ze voor mij niet te worden.”

‘Dertigers’, maandag om 21.25 uur op Eén

© Humo