Nu twee Amerikaanse banken over de kop gaan: loert een nieuwe financiële crisis om de hoek? ‘Er zullen wel wat lijken uit de kast vallen’

Bankruns, een techbubbel die lijkt te barsten, en een overheid die ingrijpt. Wie de financiële crisis in 2008 bewust meemaakte, was er de afgelopen dagen wellicht niet gerust in. Alles begon net voor het weekend, toen de Amerikaanse Silicon Valley Bank haar faillissement bekendmaakte. De bank, die vooral leningen verschafte aan start-ups in de techsector, zag de laatste tijd het geld op haar rekeningen massaal verdwijnen.

De techbedrijven die bij hen klant waren, hadden door de stijgende rente immers dringend geld nodig. Maar hun actie zorgde ook voor paniek bij andere klanten van de bank, zeker toen die zichzelf probeerde te redden door haar obligaties nog met verlies te verkopen. Tevergeefs: pas toen de Amerikaanse overheid beloofde alle deposito’s van de SVB-klanten terug te betalen, leek de rust terug te keren.

Cryptowereld

Maar ook dat was maar voor heel even. Zondag besloot diezelfde overheid ook de New Yorkse Signature Bank te sluiten. De bank was de op twintig na grootste van de Verenigde Staten, en focuste vooral op handel met de cryptowereld. Opnieuw kregen de klanten van de bank de garantie dat de overheid al het geld op hun rekeningen terugbetaalt. Aandeel- en obligatiehouders zijn hun investering wel kwijt.

De impact is wereldwijd voelbaar. Onder de aandeelhouders van SVB en Signature Bank zaten ook de Belgische bankengroep KBC en het Franse BNP Paribas. Zij verliezen mogelijk tientallen miljoenen dollars. In Zweden kan pensioenfonds Alecta 1,1 miljard euro kwijt zijn door de ondergang van de Amerikaanse banken.

Bovendien kon de ingreep van de Amerikaanse overheid toch ook niet alle gemoederen bedaren. De Europese bankenindex zakte in twee dagen tijd met 10 procent. Onder meer het Zwitserse Credit Suisse verloor een tiende van haar beurswaarde. Ook regionale Amerikaanse banken, zoals First Republic Bank uit San Francisco, zagen hun koers sterk dalen.

Belastingbetaler

President Joe Biden probeerde maandag, nog voor het openen van de Amerikaanse beurs, de bevolking gerust te stellen. “De belastingbetaler mag erop vertrouwen dat het bankensysteem veilig is, en dat hun geld veilig is”, beloofde hij.

Maar hoe geloofwaardig is dat? “Er zullen wel wat lijken uit de kast vallen”, legt professor Bank & Beurs en oprichter van spaarvarkens.be Pascal Paepen (KU Leuven) uit. “Ik maak me vooral zorgen over kleine, jonge techbedrijven die nog nooit winst hebben gemaakt en veel schulden hebben. De afgelopen tien jaar stond de rente zodanig laag, dat zij toch nooit failliet gingen. Die ‘zombiebedrijven’ kunnen nu wel in de problemen komen.”

Dat beaamt Louis Jonckheere, medeoprichter van de Belgische start-up Showpad. Het technologiebedrijf kwam ook bij Silicon Valley Bank terecht en zou er uiteindelijk acht jaar klant blijven, tot het vorig jaar naar een grotere, Canadese bank trok.

“SVB was dé bank om als techbedrijf je geld aan te vertrouwen”, zegt Jonckheere. “Ze gaf heel snel krediet en opende rekeningen voor niet-Amerikaanse oprichters. De snelheid waarmee dit is gebeurd, heeft iedereen verrast. Het is echt wel jammer voor de techwereld, want het maakt investeerders voorzichtiger en maakt het moeilijker om te groeien.”

Het afgelopen jaar was er sowieso al onrust in de techwereld. Zowel kleine als grote spelers moesten mensen ontslaan, omdat de verwachte groei na corona uitbleef. “Ondernemers worden nu gepusht om sneller winstgevend te zijn, en minder kapitaal te verbranden”, aldus Jonckheere. “Op zich is die omschakeling naar duurzame groei positief. Maar als dat niet in het DNA van je bedrijf zit, is dat een moeilijke aanpassing.”

Barstende techbubbel

En net die barstende techbubbel roept dus herinneringen op aan de start van de financiële crisis in 2008. Toen zorgden onder meer renteverhogingen ervoor dat de huizenmarkt crashte. Mensen konden hun leningen niet meer betalen, waardoor ook banken in de problemen kwamen. Uiteindelijk leidde dat tot een algemene economische recessie.

Ook nu bestaat die kans, zegt Paepen: “Dat is af en toe ook nodig. Maar in vergelijking met 2008 staan Europese banken er wel veel beter voor. Ze lenen veel minder geld aan dat soort bedrijven, moeten zich aan strengere regels houden, en zelfs de slechtste banken worden nu nog gered. We moeten dus niet al te veel schrik hebben.”

Hoogleraar economie Koen Schoors (UGent) is nog voorzichtiger. “De invloed op Europa zal er wel zijn,” meent hij, “maar veel minder grootschalig dan in 2008. De huizenmarkt is de grootste die er is. Als er daar een schok ontstaat, voel je die over heel veel punten in het financiële systeem. Maar in dit geval is de interconnectie tussen die punten klein, en zal de schok eerder geabsorbeerd worden door het financiële systeem.”

Een direct gevolg kan wel zijn dat sparen weer minder voordelig wordt, en lenen goedkoper. De afgelopen maanden verhoogden de Amerikaanse Federal Reserve en de Europese Centrale Bank stapsgewijs de rente. Verwacht werd dat de ECB deze week nog een renteverhoging met een halve procent zou doorvoeren. Deze blijft mogelijk beperkt of zelfs helemaal uit.