Er zijn meer supermarkten dan zou mogen en daar zitten de gemeenten voor iets tussen

Het was een boerenjaar voor supermarkten, als we de cijfers mogen geloven. Er kwamen in 2022 maar liefst 66.302 vierkante meters aan handelsoppervlakte bij. En voor 2023 en 2024 zit er nog eens 50.000 vierkante meter in de pijplijn. En dat zijn te veel supermarkten, klinkt het steeds luider.

Uit cijfers van Vlaio (Vlaams agentschap voor Innoveren en Ondernemen) die parlementslid Robrecht Bothuyne (CD&V) opvroeg, blijkt dat ook letterlijk te veel. Want wanneer er bij de vergunningsaanvraag van een supermarkt een negatief advies volgt van Vlaio, wordt dat in maar liefst 2 op de 3 gevallen door de gemeente genegeerd. En dan moet je weten dat alleen nog maar de supermarkten met meer dan 1.000 vierkante meter oppervlakte een advies moeten aanvragen.

“Gemeenten hebben vaak geen duidelijke visie over waar ze restrictief willen zijn ten aanzien van nieuwe aanvragen”, zegt Koen Vermoesen van Vlaio. “Daarom hebben ze ook schroom om zo’n vergunningsaanvraag te weigeren. Zeker kleinere gemeenten willen niet in een juridische strijd verwikkeld geraken. En dus kennen ze de vergunning ook toe wanneer we een negatief advies geven.”

Maar er spelen ook andere belangen mee. “Een gemeente denkt dat er meer jobs gecreëerd worden en houdt geen rekening met de jobs die elders eventueel wegvallen”, zegt Mia Vancompernolle van Unizo. “Ze vrezen ook dat een supermarkt dan naar de buurgemeente trekt en ze dan enkel nog de lasten en niet de lusten hebben van zo’n onderneming.”

Concurrentiestrijd

Daarom pleit Unizo om voor eens en voor altijd hierover een duidelijke visie te ontwikkelen. “Gemeenten en provincies leggen negatieve adviezen te vaak naast zich neer, met een ongebreidelde toename aan winkeloppervlakte in de periferie als gevolg”, zegt topman Danny van Assche. “Een duidelijke visie ontbreekt. Daarom is er dringend nood aan een ‘detailhandelsplan Vlaanderen’. Het plan moet de handelskern van een gemeente versterken en de winkeloppervlakte in de rand beperken of zelfs afbouwen. Een beleidsvisie uitwerken voor ruimtelijke plannen is zowel voor gemeenten als voor investeerders van essentieel belang.”

Maar zo’n plan mag economische belangen niet sturen, zegt Vermoesen van Vlaio nog. “Als wij een vergunning in overweging nemen, zijn er een aantal criteria waar wij rekening mee houden, zoals een duurzaam ruimtelijk aanbod of kernversterking. Maar “omdat er al te veel supermarkten zijn”, dat aanvaardt Europa niet als goeie reden voor een weigering. We mogen een concurrentiestrijd niet sturen. Maar dat wil niet zeggen dat een gemeente geen andere argumenten kan aanhalen om een nieuwe supermarkt tegen te houden.”

Vakbondsorganisatie ACV Puls zou liefst wel die stap verder gaan en hoopt op een supermarktstop. Zij zijn met een advocatenkantoor onder de arm op zoek naar achterpoortjes in die Europese wetgeving. “Door de kwestie met Delhaize voelen we dat er animo voor is. We voelen dat we ook met ondernemers hier aan hetzelfde zeel trekken. Als we toekomstige bloedbaden willen vermijden, moeten we daar nu iets aan doen”, aldus Kristel van Damme van ACV Puls.