Deed opkomst van BBB alarmbellen afgaan bij CD&V? Boerenpartij kan morgen grootste van Nederland worden

In maart vorig jaar was het groot feest op het hoofdkwartier van de BBB. De partij had bij de landelijke verkiezingen 1 procent van de stemmen binnengehaald. Dat gaf recht op een zetel in de Tweede Kamer voor partijleider en lijsttrekker Caroline (spreek uit op z’n Engels, red.) van der Plas (55). De BBB was op dat moment anderhalf jaar oud en had amper 26 kandidaten op de verkiezingslijsten staan. Daar herinnerde de partijleider in november tijdens het partijcongres nog even aan. Sindsdien is de partij gegroeid als kool en telt die meer 10.000 leden “van traditionele boeren over een kamelenmelker tot tandartsen”.

Premier Mark Rutte waarschuwt al weken voor een “linkse wolk” van GroenLinks en PvdA, die volgens de minister-president staan voor belastingverhogingen. Beide partijen staan inderdaad op (lichte) winst, maar mochten er vandaag nationale verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn wordt BBB ontegensprekelijk met vlag en wimpel de grote winnaar. Volgens de peilingen kan de partij wel 19 zetels halen en daarmee de tweede grootste van het land worden na de VVD van Rutte. In het noorden van Nederland, de landelijke provincies Friesland, Groningen, Drenthe, Overijssel en Gelderland, waar nog traditioneel veel landbouwers actief zijn, ligt de partij zelfs in poleposition.

LEES OOK. Stikstofcrisis oplossen? Nederland toont hoe het (niet) moet

Vol tegen CDA

Van der Plas werkte als journaliste onder meer voor vakbladen van de vleesindustrie en was chef van Pig Business. Maar ze was ook politiek actief. Ze stamt uit een zuiver CDA-nest, het equivalent van de CD&V bij ons. Haar moeder was raadslid in Deventer voor de christendemocraten en ook zij was lid van de partij. Bij het begin van de stikstofprotesten in 2019 sloeg ze met een klap de deur dicht. “De agrarische sector wordt door CDA in de steek gelaten”, zo stelde ze. Toen ze enkele maanden later de BBB mee boven de doopvont hield, luidde de missie “een halt toeroepen aan de uitverkoop van ons platteland met al zijn unieke kenmerken, tradities, levenswijze en cultuurlandschap”. Die strijd heeft CDA losgelaten volgens BBB. Voorzitter Erik Stegink – eigenaar van Piggy Palace waar varkens een glijbaan hebben – aarzelde niet om van de komende verkiezingen een strijd tegen CDA te maken. In de Eerste Kamer weegt de partij nog echt met het derde hoogste aantal zetels.

LEES OOK. Duizenden demonstranten in Den Haag voor boerenprotest, Geert Wilders: “Willen jullie meer of minder Rutte?”

Bedreigingen

In de laatste rechte lijn naar de verkiezingen is Caroline van der Plas alomtegenwoordig in de Nederlandse media. Maar op een podium voor een menigte betogende boeren, zoals afgelopen zomer tijdens de hoogdagen van het boerenprotest, daar zien we haar tijdens de laatste campagnedagen niet meer. Waarom niet? Daar gaf ze vorige week in de studio van Vandaag Inside, het programma van omstreden presentator Johan Derksen een verklaring voor. “Zoals je weet heb ik afgelopen zomer bedreigingen gekregen. Het is een tijdje rustig gebleven, maar de laatste week is het weer erg onrustig”, verklaarde ze met een diepe zucht. “Er zijn een aantal dingen gebeurd, waardoor ik me niet veilig genoeg voel om in zo’n massale publieke bijeenkomsten op een podium te gaan staan”, aldus de frontvrouw die er aan toevoegde: “Ik heb twee zoons van 23 en 28 jaar en die willen hun moeder graag houden en mijn moeder wil haar dochter graag houden”.

Met steun van de agro-industrie

Onder de kandidaten die de BBB naar voren schuift zitten lokale politici waarvan het merendeel stamt uit CDA en de liberale VVD. Als stemmentrekkers op niet-verkiesbare plaatsen zijn huidige en ex-bestuursleden van de Land en Tuinbouw Organisatie geplaatst. Die vertegenwoordigt de belangen van de agro-industrie. De Nederlandse tegenhanger van de Boerenbond zeg maar, die de krachten heeft gebundeld met afvallige CDA’ers.

Zou CD&V-voorzitter Sammy Mahdi het nieuws over de opkomst van de BBB met argusogen hebben gevolgd? Dat het CDA samen met de andere regeringspartij D66 wel eens de grote verliezer van de verkiezingen van woensdag kan worden, moet Mahdi alleszins ook al zijn opgevallen. Net als het feit dat de landbouwers zich massaal in de steek gelaten voelden door hun voormalige politieke spreekbuis en die vervolgens de rug lijkt toe te keren. Dat CD&V recent bij ons zijn initiële akkoord rond de stikstofdeal introk en de hakken in het zand zette om voor de boeren op te komen, is wellicht niet geheel los te zien van wat in Nederland gebeurt.

(lees verder onder de debattool)

LEES OOK. Hoe kijken onze boeren naar de politieke stikstofcrisis? “Zelden geweten dat partij zo hard de vinger op de wonde kon leggen”

Geen meerderheid

De BBB wil echt gaan wegen op het nationale beleid. De Provinciale Raden stellen de leden van de Eerste Kamer aan. Die moet haar fiat geven over wetten. Op dit moment heeft de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie geen meerderheid in de Eerste Kamer. Na de verkiezingen van morgen zal die volgens de peilingen nog minder van de 75 zetels in handen hebben. Tegenstanders van het stikstofbeleid kunnen er een stevig struikelblok worden. Bovendien is er niet alleen BBB, maar ook JA21!, dat woensdag de tweede winnaar kan worden. Deze conservatief liberale partij is een afscheuring van Forum voor Democratie. Ze kan het erg goed vinden met de BBB in haar strijd voor Nederlandse tradities en waarden. Samen hebben ze ook al een alternatief stikstofplan voorgesteld. De stikstofwet die past in het kader van een ruimer landbouwakkoord wordt verwacht ergens in het voorjaar. Tegen dan kan het verzet in de Eerste Kamer op volle kracht draaien.

De snelle groei en de stijgende populariteit heeft de BBB te danken aan haar strategie. Ze presenteert zich niet langer als een partij van de boeren. De burger vertegenwoordigen die ver van de machtscentra leeft waarvan de bekommernissen over het hoofd worden gezien, is de missie. Het vergeten platteland dat strijdt tegen de grote steden. Er wordt niet alleen campagne gevoerd tegen de stikstofaanpak, er wordt evenveel gehamerd op het uithollen van de politiewerking in de kleine gemeenten. Een vierde van de kiezers zouden Nederlanders zijn die nooit gingen stemmen. En als extra factor zijn er de kiezers van PVV en Forum die ervan uitgaan dat BBB wel deel kan uitmaken van coalities terwijl de twee extreemrechtse partijen worden geweerd.

Noaberschap

Nederland heeft al wel meer conservatief rechtse partijen gekend die als een komeet de electorale hoogte inschoten en even snel weer uit de hemel donderden. Zoals de Lijst Pim Fortuyn of Forum voor Democratie. Erik Stegink zegt uit de fouten van weleer geleerd te hebben. Die partijen gooiden iedereen die zich aanbood op een lijst. Ze brachten schandaaltjes en intriges mee waarna de partijen snel tenondergingen aan interne twisten. BBB had meer dan 600 potentiële kandidaten, maar screende die grondig tot ruim de helft overbleef. De criteria die Erik Stegink hanteert? “Noaberschap (nabuurschap), authenticiteit, professionaliteit en de gulden regel Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet. Dat proberen we alle kandidaten ook mee te geven, je bent er voor een ander.”