In Duitsland leren Oekraïners razendsnel de Leopard 2-tanks besturen: ‘Ze maken dagen van 16 uur’

Dag Sterre, waar ben je geweest?

‘Ik was op een militair oefenterrein tussen Munster en Bergen, in de Duitse deelstaat Nedersaksen. Daar zijn al eeuwenlang veel militaire oefenterreinen. Het hoofdkwartier van de Duitse landmacht zit daar ook in de buurt.

‘Ik was op de schietbaan, geen reguliere, maar een schietbaan voor tanks. Een heel groot heidelandschap met stukken bos en heuvels dat een kilometer of 1,5 uitstrekt. Daar heeft de eerste groep van bijna honderd Oekraïners de afgelopen zes weken geleerd de Leopard 2A4-gevechtstank te besturen. Ze gaan nog deze maand met achttien tanks terug naar Oekraïne.’

Is dit een Duitse missie?

‘Nee, de Duitse militairen wisten niet hoe snel ze moesten benadrukken dat dit een Europese missie is, in Brussel bedacht en aangestuurd door een Fransman. Maar de missie wordt wel sterk door Duitsland gedragen, omdat de meeste opleidingsprogramma’s voor Oekraïense militairen, twaalf om precies te zijn, daar plaatsvinden. Ter vergelijking: in Frankrijk lopen dit jaar vijf programma’s en in Nederland twee.

‘Er zijn momenteel twee grote trainingsmissies op Europees grondgebied: een op initiatief van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk in Engeland, en deze, de European Union Military Assistance Mission Ukraine, de Eumam. De Britten en Amerikanen verzorgen vooral de basisopleiding waarin Oekraïners zonder of met weinig militaire ervaring worden opgeleid tot soldaat. De Eumam bestaat voornamelijk uit verschillende programma’s voor meer specifieke militaire taken, waaronder besturen en schieten met de Leopard 2.’

Waarom is zo’n intensieve training nodig?

‘Sommige Oekraïners waren al beroepsmilitair voor de oorlog, maar lang niet allemaal. Een deel had geen enkele ervaring met tanks, bovendien zijn Russische tanks onvergelijkbaar. Deze tanks kunnen rijdend schieten, dat vraagt om betere afstemming. Ze kunnen heel hard achteruit rijden. Ook leren ze hoe je een strategie bedenkt, de gevechtstechnieken.

‘Dat gaat in verschillende stappen. Eerst leren ze in een simulator hoe alle techniek werkt, daarna leren ze besturen in het echt. Eerst leren ze de tanks door het land sturen in coördinatie met andere tanks, nog zonder te schieten. Ook leren ze eerst uit stilstand schieten, daarna in gevechtssituaties.’

Waarom speelt Duitsland zo’n centrale rol in deze trainingsmissie?

‘De Leopard is een Duitse tank, dus de expertise zit in Duitsland. Bovendien heeft Duitsland een grote militaire industrie en ligt het centraal.

‘Duitsland heeft als een van de weinige Europese landen een stevige oppositie tegen steun aan Oekraïne, en die oppositie vindt deze missie niks. Maar een overgroot deel van Duitsland staat hier heel erg achter. Ook het Duitse leger is trots, dat merk je ondanks alle bescheidenheid wel.

‘Het was nog niet zolang geleden de vraag of Duitsland de tanks überhaupt zou leveren. Na het lange treuzelen van Bondskanselier Olaf Scholz is het de afgelopen maanden opeens toch hard gegaan. Na de toezegging was het verhaal dat het nog een jaar zou duren voordat de tanks in Oekraïne gebruikt konden worden. Maar dat bleek niet waar, na zes weken training zijn de eerste soldaten klaar om die tanks zelfstandig te kunnen gebruiken.’

‘Normaal gesproken duurt de opleiding voor tankpersoneel veel langer. De bemanning van een Leopard-tank bestaat uit vier mensen en de hoogste in rang, de tankcommandant, is normaal gesproken twee jaar bezig. Speciaal voor de Oekraïners heeft de Bundeswehr het programma heel erg gecomprimeerd. Dat werkte volgens de opleiders vooral omdat de Oekraïense soldaten extreem gemotiveerd en leergierig zijn. Zelfs na een werkdag van twaalf uur of meer komen ze ’s avonds nog met vragen.’

Wat is jouw indruk van de sfeer en de moraal daar?

‘Er worden lange dagen gemaakt, van wel zestien uur. Soldaten zijn trots dat het lukt, de Oekraïners raakten bij de afsluitende oefening waar ik bij was 82 procent van de doelen. Ik kon niet uitgebreid met de Oekraïners spreken, uit veiligheidsoverwegingen, maar die ik sprak zeiden allemaal dat de tanks voor hen heel belangrijk zijn. Ook voor de veiligheid van de infanterie en andere troepen.

‘Het gaat de Duitse militairen daar ook aan het hart. Ze zijn zich ervan bewust dat de Oekraïners die ze trainen teruggaan naar een wrede oorlog, ze houden er rekening mee dat deze mannen omkomen of zwaargewond raken.

‘Ook kon de Duitse Bundeswehr militaire informatie uitwisselen met de Oekraïners. Zo waren de Duitsers benieuwd of het Russische leger en Wagner troepen opofferden als kanonnenvoer. Volgens de Oekraïners is dat inderdaad wel een patroon.’