Waarom het grote Oekraïense lenteoffensief er misschien nooit komt: ‘We hebben er de mensen noch de wapens voor’

“Persoonlijk geloof ik niet in een groot tegenoffensief. Ik zou wel willen, maar als ik naar de middelen kijk, vraag ik mezelf af: waarmee gaan we dat doen? We hebben er de mensen noch de wapens voor.”

Een Oekraïense regeringsfunctionaris windt er in The Washington Post geen doekjes om: het verwachte grote lenteoffensief dat het Russische front in het zuiden van het land in tweeën moet breken om tegen de zomer de Krim te bevrijden, komt er misschien nooit. De bron uit zijn twijfels anoniem. Openlijk de oorlogskansen van Oekraïne in vraag stellen zou hem in Kiev niet in dank afgenomen worden.

Verliezen

Toch is hij niet de enige met twijfels. Achter de schermen, maar ook aan het front, lijkt het pessimisme toe te nemen. Aan het rijtje elementen die daartoe leiden - tanks die mondjesmaat worden geleverd, een groeiend tekort aan munitie en geschut, de weigering om F-16's te leveren - komt nu ook de vrees dat de Oekraïense legerleiding te veel ervaren manschappen aan het verliezen is.

In The Washington Post vertelden meerdere commandanten deze week hoe ze in een jaar oorlog veel soldaten en lagere officieren met jaren ervaring aan het front zijn kwijtgeraakt. Volgens een luitenant-kolonel met de codenaam Koepol is zijn oorspronkelijke bataljon van vijfhonderd getrainde militairen vandaag volledig verdwenen. Honderd soldaten zijn omgekomen, de vierhonderd anderen zijn gewond geraakt. Bijna iedereen is in de loop van het jaar vervangen door nieuwe rekruten.

Volgens de laatste schattingen van de Westerse inlichtingendiensten zijn in totaal zo al 120.000 Oekraïense soldaten gesneuveld of gewond geraakt. Nochtans is ervaring essentieel in een oorlog, zegt Koepol. “Er is een hemelsbreed verschil tussen een soldaat die zes maanden gevechten heeft overleefd en een soldaat die net van de schietstand komt.” Dat verschil laat zich volgens hem duidelijk voelen op het slagveld. “Bij een gevecht laten ze alles vallen en slaan ze op de vlucht. Als ik vraag waarom ze niet schieten, antwoorden ze dat ze ‘bang zijn van het geluid’.”

‘Bachmoet wordt verder verdedigd’

Officieel is de lijn in Kiev glashelder: in afwachting van meer wapens uit het Westen moeten de oprukkende Russen maximaal verliezen toegebracht worden in frontstad Bachmoet. Eens de modder van de voorjaarsdooi voldoende is opgedroogd en grootschalige manoeuvres opnieuw mogelijk zijn, is het tijd voor het tegenoffensief. Waarschijnlijk start dat op zijn vroegst eind april.

Russische Wagner-troepen rukten dinsdag wel verder op in het noorden van de stad, waar ze het industriegebied binnentrokken. Beelden toonden Russen in exact dezelfde staalfabriek waar president Volodymyr Zelensky in december nog zijn eigen soldaten moed kwam inspreken.

Toch bevestigde Zelensky de Oekraïense tactiek in een overleg met zijn regeringstop en de hoogste legerleiding. “Na een analyse van de defensieve operatie in Bachmoet is unaniem overeengekomen om de stad verder te verdedigen”, zei hij dinsdagnamiddag. Volgens Oekraïne verbranden de Russen momenteel zoveel troepen en materiaal, dat zelfs zij dat niet eeuwig zullen kunnen volhouden. In de eerste twee weken van maart sneuvelden 11.300 militairen; 96 tanks, 159 pantservoertuigen en 136 stuks artillerie gingen verloren, klinkt het. De cijfers zijn niet verifieerbaar.

Oekraïne gaat met zijn tactiek lijnrecht tegen de adviezen van de VS in, wat volgens Politico tot groeiende ergernis in het Witte Huis leidt. De Amerikanen dringen al wekenlang aan om Bachmoet op te geven uit vrees dat de Oekraïense verliezen de kansen op een later tegenoffensief hypothekeren.

‘Ook reservisten naar Bachmoet’

Ook sommige Oekraïners denken dat. “We hebben informatie dat reservisten die in het Westen opgeleid zijn, nu naar Bachmoet gaan”, zei de Oekraïense militaire analist Oleh Zjdanov in een interview met persbureau Reuters. “Daarmee verliezen we troepen die we later zouden kunnen gebruiken.” Ook de Oekraïense militaire historicus Roman Ponomarenko toonde zich sceptisch. “Als de Russen de omsingeling voltooien, verliezen we veel mannen en materiaal.”

Dat Oekraïne in zijn officiële communicatie de moed hooghoudt, is een normaal onderdeel van de oorlogspropaganda, zegt luitenant-kolonel Tom Simoens (Koninklijke Militaire School Brussel). “Maar we moeten voorbij die wishful thinking kijken en oppassen de Russen af te schilderen als een stel klungels dat met een schop tegenover de Oekraïners staat.”

De waarschuwing dat het tegenoffensief mogelijk minder spectaculair wordt dan soms wordt aangenomen, noemt hij bovendien geen pessimisme, “maar realisme”. “De Russen hebben de voorbije maanden uitgebreide defensieve stellingen achter het front aangelegd. En het Westen levert wel wapens, maar het verschil tussen beloftes en de effectieve levering blijft groot. Een offensief waarbij in enkele weken tijd een groot gebied bevrijd wordt zoals in Charkiv vorig najaar, zie ik niet meteen gebeuren.”

En er lworden dan wel 30.000 Oekraïners in het buitenland opgeleid, “maar je ziet toch dat het vaak gaat om basisopleidingen voor nieuwe rekruten”. “In geavanceerde moderne oorlogsvoering is nog maar één bataljon opgeleid. Dan spreek je over amper 500 soldaten. Dat had al veel eerder gebeurd moeten zijn, en vandaag zouden we de troepen van het najaar aan het opleiden moeten zijn.”

Of de Oekraïense strategie de juiste is, zal pas later blijken, zegt Simoens. “Het kán positief uitdraaien, maar enkel als het ‘spaarpotje’ met wapens, munitie en getrainde troepen in tussentijd voldoende gevuld geraakt. Dat zullen we pas weten als het zover is.”