Proces-Sanda Dia zit er op voor deze week: wie pleit (on)schuldig en wat staat ons nog te wachten?

Er is een groot verschil tussen moreel schuldbesef en juridische schuld, dat is deze week tijdens het proces rond de dood van Sanda Dia nogmaals gebleken. 

De procesweek begon met de vorderingen van het openbaar ministerie voor wie de zaak simpel bleek: alle 18 Reuzegommers die terecht staan voor de dood van de student uit Edegem treffen schuld. Het openbaar ministerie vorderde effectieve celstraffen van 18 tot 50 maanden. De zwaarste straffen werden gevraagd voor de praeses en de schachtentemmer van de club.

Na het openbaar ministerie kwamen de pleidooien van de advocaten van de burgerlijke partijen. In dit geval gaat dat om de familie van Sanda Dia, maar ook zijn medeschachten en zelfs de universiteit van Antwerpen en Gaia. Zij schetsten nog eens in geuren en kleuren de dagen en weken die vooraf gingen aan de noodlottige doop in Vorselaar en ook de fatale avond kwam opnieuw tot leven in de rechtszaal.

Vooral het pleidooi van advocaat Sven Mary, die de vader van Sanda vertegenwoordigt, kwam hard binnen in de zaal. Hij noemt de doop "de Champions League van de ranzigheid" en beschrijft de Reuzegommers als jongeren die zich "superieur voelen" en "een racistisch kantje hebben".

Na de beschuldigingen krijgen de Reuzegommers en hun advocaten het recht om zich te verdedigen. Vanaf dinsdagmiddag tot vrijdagavond krijgen ze een voor een het woord. 

Opvallend: ze geven allemaal toe dat ze zich moreel schuldig voelen aan de dood van Sanda en excuseren zich daar uitgebreid voor bij de familie. Maar op juridisch vlak liggen de verhalen verder uiteen.

Sanda werd op 5 december zwaar onderkoeld en met extreem veel zout in zijn bloed in het ziekenhuis van Malle opgenomen. Twee dagen later overleed hij aan orgaanfalen op de dienst intensieve zorg van het UZA, waarheen hij was overgebracht. Oorzaak voor de extreme hoeveelheid zout: Sanda had een dodelijke hoeveelheid vissaus binnen gekregen.

De zwaarste tenlastelegging aan het adres van de Reuzegommers is dan ook: 'het toedienen van schadelijke stoffen met de dood tot gevolg' (of in het geval van de medeschachten 'met werkonbekwaamheid tot gevolg). 

Maar alle advocaten van de beklaagden zijn het roerend eens: niemand kon weten dat de vissaus zo schadelijk kon zijn en dus pleiten ze op dat punt allemaal onschuldig. Ook al omdat niemand toegeeft dat hij schachten heeft gedwongen vissaus te drinken.

Hetzelfde geldt voor de beschuldiging "schuldig verzuim". Alle Reuzegommers beweren dat ze hun uiterste best hebben gedaan om Sanda te redden. Door hem naar het kampvuur te brengen wanneer blijkt dat hij in kritieke toestand is of door hem aan te kleden om naar het ziekenhuis te gaan.

De grote verschillen in de pleidooien van de advocaten kwamen boven wanneer men sprak over de beschuldigingen rond "onopzettelijke doding" en "mensonterende behandeling". 

11 van de 18 Reuzegommers pleiten voor een volledige vrijspraak, maar 7 anderen pleiten op een van deze twee of zelfs beide punten wél schuldig. "Dat ging meestal over die onvrijwillige doodslag: dat wil zeggen dat je door de minste fout of onvoorzichtigheid de dood van iemand hebt veroorzaakt", verklaart justitiespecialist bij VRT NWS Philip Heymans in "De wereld vandaag". 

Heymans volgde deze week het proces vanuit Antwerpen. "Onder meer de praeses en de schachtentemmer, maar ook enkele "gewone leden" hebben op dat punt schuldig gepleit."

Ook op het punt "mensonterende behandeling" hebben verschillende Reuzegommers schuldig gepleit. Uit het onderzoek en uit de verklaringen blijkt dat het niet ongewoon was dat er tijdens de doop, maar ook tijdens de voorafgaande cantus op de schachten werd geürineerd. 

Maandag volgen de replieken van de familie op de pleidooien van de Reuzegom-advocaten en daarna is het reikhalzend uitkijken naar het oordeel van het hof van beroep. Want ondanks de lijvige pleidooien van deze week is er één vraag die als een zwaard van Damocles boven dit proces hangt: zal het hof wel tot een uitspraak komen? 

Want het proces was eigenlijk vorig jaar, op 22 april 2022, al hervat voor de rechtbank in eerste aanleg in Hasselt. Maar nauwelijks een week later werd het proces al stilgelegd, omdat de familie van Sanda Dia (en later ook het parket en andere burgerlijke partijen) in beroep gingen tegen een uitspraak van de rechter. 

Die had op het proces gezegd dat ze niet over de hele doop, over meerdere dagen, kon oordelen. Ze liet weten alleen te kunnen kijken naar de feiten van de laatste namiddag en de avond van 5 december 2018, aan de blokhut in Vorselaar. Daarmee zouden de twee dagen die daaraan voorafgingen er plots niet meer toe doen en dat was voor de familie onaanvaardbaar.

Het hof van beroep zal dus eerst moeten oordelen of dat beroep ontvankelijk is, en kan pas nadien beslissen om eventueel de volledige zaak naar zich toe te trekken om ook een uitspraak over de hele zaak te doen. 

Verschillende advocaten van de beklaagden gaven deze week al aan dat ze daar niet mee akkoord gaan, omdat de betrokken partijen in dat geval niet meer in beroep zouden kunnen gaan tegen de uitspraak. Ze kunnen dan alleen nog naar het hof van cassatie stappen. Afwachten dus wat het hof daarover beslist.