Experts over het kinderloze verdriet van minister Verlinden: “Dit kan vaak op minder empathie rekenen”

Op de trapjes van een Grieks huisje, casual gekleed en op teenslippers snijdt Jani Kazaltzis het moeilijke onderwerp aan. Of Annelies Verlinden (44), minister van Binnenlandse Zaken, ervoor gekozen heeft om kinderloos te blijven? “Nee, dat is geen keuze, maar dat is hoe het leven loopt”, zegt ze. “Toen ik jong was dacht ik altijd dat ik veel kinderen zou krijgen, dat is nu anders gelopen. Maar ik probeer mijn zegeningen te tellen en dat op een andere manier in te vullen. Het is niet omdat je geen kinderen hebt dat je leven niet volledig kan zijn. Je zoekt je vreugde in andere dingen. Dat is voor mij een manier om daarmee om te gaan. Maar ja, het is een groot verdriet.”

LEES OOK. Minister Annelies Verlinden openhartig over kinderwens in ‘Viva la feta’: “Dat is een groot verdriet”

Een verdriet dat bij veel mensen herkenbaar is, zegt Evelien Dauw, die als psycholoog al vaak werkte met mensen met een onvervulde kinderwens. “Er zijn twee types ongewenste kinderloosheid. Er kan sprake zijn van een medisch probleem, maar daarnaast heb je zogenaamde sociale kinderloosheid. Dat zijn mensen die tegen hun wil kinderloos blijven, vanwege hun carrière of omdat ze geen partner vinden.”

Of de minister een partner heeft, dat wenste ze niet te delen met de buitenwereld. “Maar zeker is dat sociale kinderloosheid op minder empathie kan rekenen”, zegt Dauw. “Een koppel dat probeert en bij wie het niet lukt, oogst meer begrip dan carrièretijgers. Die worden vaak weggezet als fladderaars, egoïsten. Ze hebben er zelf voor gekozen, is de teneur. En dat is fundamenteel fout. Want hun verdriet heeft ook bestaansrecht.”

Er rust volgens Dauw nog een groot taboe op. Wie door levenskeuzes kinderloos blijft, kampt volgens haar vaak met schuldgevoelens. “Ik zie ze hier dikwijls binnenkomen. Mag ik hier wel zijn? De wachtlijsten zijn al zo lang. Neem ik nu niet de plaats in van iemand die het harder nodig heeft?”

Rouwproces

En naast de schuldgevoelens is er dus ook verdriet. Ongewenst kinderloos zijn, is een vorm van “levend verlies”, zegt rouwexpert Lies Scaut. “Dat zijn rouwervaringen die niet gelinkt zijn aan de dood en die cyclisch zijn. Rouw is sowieso nooit een eindig proces, maar bij levend verlies begint het proces steeds opnieuw.” Telkens als je geconfronteerd wordt met leeftijdsgenoten die wél kinderen krijgen, bijvoorbeeld. Of later, als die personen grootouder worden, begint het proces opnieuw. “Een leven lang komen er mijlpalen voorbij die gepaard gaan met nieuwe verlieservaringen.”

“Zie het als een emmer vol verdriet waarin het altijd blijft druppelen”, zegt Dauw. “Maar er zijn manieren om daarmee om te gaan. Zo heb je mensen die ‘professioneel tante’ worden en moederen op een andere manier.” De minister heeft het zelf over haar zeven neefjes, “die ik heel graag zie”. “Die liefde die je kwijt wil, kan je wel degelijk inzetten”, zegt Dauw. “Het kan een leegte deels opvullen, maar het verlies en verdriet gaat nooit weg. Net daarom vind ik dit fragment zo mooi. Jani stelt de vraag in een sfeer van vertrouwen. Let op zijn formulering: Heb je gekozen om geen kinderen te hebben? Dat is iets helemaal anders dan: Je bent al in je veertiger jaren, gaat het er nog van komen? De eerste vraag leidt tot gesprek, de tweede versterkt het taboe.”