Franse regering overleeft nipt vertrouwensstemming, protest tegen pensioenplan laait op: heeft premier Borne nog gezag?
De Franse regering heeft een vertrouwensstemming in het parlement maar nipt overleefd. Er werd gestemd over twee moties van wantrouwen tegen de regering van premier Élisabeth Borne. Twee oppositiepartijen namen het niet dat de regering de omstreden pensioenhervorming van president Emmanuel Macron doorvoert buiten het parlement om. Op straat echter gaat het protest niet liggen en waren er rellen in de buurt van het parlementsgebouw. Vandaag start Macron gesprekken, want zijn premier wankelt.
Gisteren zijn in verschillende steden betogers opnieuw op straat gekomen, na bewogen vertrouwensstemmingen in de Assemblée Nationale, het Franse parlement.
Enkele uren nadat een motie van wantrouwen tegen de regering van Elisabeth Borne maar heel nipt was verworpen, zijn honderden betogers naar de buurt van het parlementsgebouw in Parijs getrokken. Het kwam daar tot rellen: demonstranten gooiden met projectielen, de ordediensten zetten traangas in om hen uit elkaar te drijven.
BEKIJK - "Heel veel jongeren en ook de linkse oppositie zeggen dat de manifestaties moeten doorgaan", legt Steven Decraene uit in "Laat":
Behalve in Parijs zijn mensen de straat opgegaan in onder meer Bordeaux, Rijsel, Rennes, Toulouse, Straatsburg, Nantes en Lyon. Sommige betogers wierpen blokkades op, stichtten brandjes en veroorzaakten vernielingen.
BEKIJK - Rellen in de buurt van het parlementsgebouw in Parijs:
Het parlement stemde over twee moties van wantrouwen. Die werden ingediend na de tumultueuze zitting van vorige week. Toen had het parlement moeten stemmen over de gecontesteerde pensioenhervorming, maar zover kwam het niet.
Premier Elisabeth Borne kondigde aan dat de regering de pensioenhervorming zou doorvoeren zónder stemming in het parlement. Dat kan via een speciale grondwettelijke procedure, het inroepen van artikel 49.3. Een weliswaar (grond)wettelijke, maar zeer omstreden gang van zaken. Dat de regering het parlement passeert, wordt gezien als een democratische nederlaag.
Artikel 49.3?
Via artikel 49.3 van de Franse grondwet kan de premier een wet zonder discussie doordrukken. De premier moet dan wel het vertrouwen van het parlement vragen. Krijgt hij of zij dat, dan is de wet goedgekeurd.
De enige manier voor de Assemblée om de wetgeving alsnog tegen te houden, is via een motion de censure, een soort motie van wantrouwen van de oppositie. Als de regering die niet overleeft, valt ze.
Twee oppositiepartijen dienden daarop een motie van wantrouwen in tegen de regering: het uiterst rechtse Rassemblement National van Marine Le Pen en de kleine, centristische Groupe Liot (Libertés, Indépendants, Outre-mer et Territoires).
BEKIJK - Franse parlement beslist over overleven van premier Borne:
Alleen de laatste motie leek vooraf een weliswaar kleine kans te maken om het te halen. Ze werd gesteund door twee oppositiepartijen, maar had nog de steun nodig van een derde partij. Er werd dus in de richting gekeken van de conservatieve Les Républicains (LR), die intern verdeeld was over de vertrouwensstemming.
Maar veel méér parlementsleden dan verwacht bleken uiteindelijk te hebben gestemd tégen de regering. Die overleefde de eerste motie, maar veel scheelde het niet. De motie kwam amper negen stemmen te kort: ze kreeg 278 in plaats van de vereiste 287 stemmen.
De motie van het Rassemblement National, de tweede waarover werd gestemd, haalde het zoals verwacht niet. Die haalde maar 94 stemmen.
Wat nu, in de politieke wereld en op straat?
Nu de moties van wantrouwen zijn weggestemd, blijft de regering zitten en is de wet op de omstreden pensioenhervorming aangenomen. "De Franse regering heeft de vertrouwensstemmingen overleefd, ja, maar ze is erg wankel", zegt Steven Decraene, die voor VRT NWS in Parijs alles volgt.
In het parlement verdedigde premier Élisabeth Borne de gang van zaken: ze zei dat de regering nooit eerder zo ver is gegaan om een compromis met de vakbonden te proberen te vinden. Beschuldigingen dat de regering "dictatoriaal zou handelen" door de pensioenhervorming via artikel 49.3 door te voeren, wees ze van de hand.
Maar ook haar positie is nu bijzonder wankel geworden. "Heeft premier Borne nu voldoende gezag? Zal president Macron nog even de kat uit de boom kijken en dan toch een andere premier aanwijzen in de hoop meer steun te krijgen in het parlement? Dat zijn de politieke vragen die nu spelen", zegt Decraene.
President Macron start gesprekken
Het leiderschap van Macron, die als president rechtstreeks verkozen is, loopt geen gevaar. Maar het is wel duidelijk dat ook hij door deze gang van zaken schade heeft opgelopen.
In een poging de neuzen weer in dezelfde richting te krijgen, gaat hij vandaag breed consulteren. 's Ochtends zit hij samen met premier Borne, de voornaamste ministers betrokken bij de pensioenplannen en de voorzitters van de meerderheidspartijen. Daarna komen de voorzitters van de Assemblée en de Senaat langs. Later op de dag ziet Macron de volksvertegenwoordigers en senatoren van de meerderheid.
Maar de populariteit van Macron is gekelderd. Dat blijkt niet alleen uit peilingen, maar op straat, waar ook slogans tegen de president Macron worden gescandeerd. De gespannen sfeer zal de komende dagen zeker niet gaan liggen.
Nadat de Fransen al maandenlang op straat waren gekomen tegen de pensioenhervorming, heeft de beslissing van de regering om ze door te voeren zonder steun van het parlement alleen maar meer olie op het vuur gegooid.
De voorbije dagen zijn al elke avond spontane betogingen uitgebroken. Donderdag hebben de vakbonden opnieuw een landelijke stakingsdag gepland.
Pensioenhervorming?
De Franse regering wil de wettelijke pensioenleeftijd in Frankrijk optrekken van 62 naar 64 jaar. Dat moet geleidelijk gebeuren: jaarlijks met drie maanden. Tegen 2030 zou 64 jaar de minimumleeftijd moeten zijn waarop een werknemer met pensioen kan gaan. Om recht te hebben op een volledig pensioen, zal een werknemer - vanaf 2027 - 43 jaar moeten hebben gewerkt.
De Franse regering wil ook fors snoeien in de talrijke uitzonderingen en speciale systemen die het huidige pensioenstelsel rijk is. Het zijn er ruim 40, bijvoorbeeld voor ambtenaren, zelfstandigen, parlementsleden, agenten, treinpersoneel of kaderleden. In een aantal beroepscategorieën - zoals medewerkers van de brandweer of politie - zullen werknemers nog vervroegd met pensioen kunnen.
De pensioenhervorming is een belangrijk project dat president Emmanuel Macron zich tot doel heeft gesteld. Al bij het begin van zijn eerste ambtstermijn, in 2017, had hij een grondige hervorming beloofd. Maar de plannen die hij in 2019 aangekondigde, stuitten op veel protest, en door de coronapandemie kon er uiteindelijk niets van in huis komen.